Arama
Türklerin ilk kadın generali: Kurmancan Datka
"Dağların Kraliçesi" olarak tanınan, Türkistan tarihinin efsanevi ismi Kurmancan Datka, Kırgızistan halkını bir araya toplayarak "ilk kadın general" olmuştur. Siyasette adından çokça söz ettirmiş ve Ruslarla mücadelelere girmiştir. Savaşçı kişiliğinin yanı sıra sanata olan sevgisiyle de tanınmış, "Ziynet" mahlasıyla şiirler kaleme almıştır. İşte günümüzde dahi dillerden düşmeyen hikayesiyle Kırgızların Ulu Datkası...
🔹 Eşinin yerine geçen Kurmancan, Hokand Hanlığı ile tüm bağını kopararak güneydeki Kırgızların başına geçer. Savaşçı kimliği, adaleti ve halkına olan sevgisi onu unutulmaz bir kadın lider yapacaktır.
🔹 Kurmancan Datka'nın siyasi bakış açısının oluşmasında Alimbek Datka'nın rolü ve emeği çoktur. Alimbek kendisini Hokand'a götürmüş, siyasi ve sosyal faaliyetlere katılmasını desteklemiştir.
🔹 Eğer eşini desteklemese ve bilgilerini aktarmasaydı, Dağların Kraliçesi bugün saygı ve hürmetle anılan bir komutan olmayacaktı belki de.
🔹 Eşinin ölümünden sonra Kurmancan, etrafına baatır adı verilen savaşçı gençleri bir araya toplar ve ordu kurar. Döneminin güçlü devlerinden olan Hokand Hanlığı ve Buhara Emirliği, Kurmancan'ın askeri gücünden dolayı varlığını kabul etmek zorunda kalırlar.
🔹 Beyliği tanımalarında etkili olan bir diğer neden ise Kudayar Hanlığı'nı korumak için gerekli gücün Kurmancan olduğu düşüncesidir.
(X) Batır ne demek?
(X) Eski Türk "batır" kelimesi "kahraman" anlamına gelmektedir.
(X) Buhara Emirliği
(X) Aştarhan hanedanı'nın son hanı olan Ebül Gazi zamanında, Muhammed Rahim Han yönetimindeki Özbek devletidir.
DATKA UNVANINI ALMASI
🔹Hokand Hanı Kudayar Han ile Buhara Emiri Seyyid Muzaffer, Kurmancan'ı Oş'ta ziyaret ederler ve Alimbek Datka'nın yerine üvey oğlu Carkınbay'ı getirmek istediklerini dile getirirler.
🔹 Carkınbay bu teklifi kabul etmeyince aday olarak tek Kurmancan kalır. Böylece "datka" unvanı ile şereflendirilen Kurmancan, hanlıktaki tüm devlet işlerinde aktif rol almaya başlar.
🔹 1865 yılında Kudayar Han'ın tekrar iktidara gelmesinden sonra Kurmancan Datka, payitahtta davet edilerek misafir edilir ve oğlu Abdıldabek Oş vilayetinin beyi tayin edilir.
🔹 Tam da bu yıllarda Rus İmparatorluğu, Türkistan topraklarını işgale başlar. Böyle bir dönemde Hokand, Hive, Buhara Hanlıkları arasında anlaşmazlıklar yaşanmaktadır. İç karışıklığı fırsat bilen Ruslar, 1875 yılında Hokand Hanlığı'na saldırır ve bir sene içerisinde hanlığı tamamiyle ele geçirir.
🔹 Ele geçirilemeyen tek bir bölge vardır. O da Kurmancan Datka'nın yönettiği Alay Bölgesi'dir. Kırgız halkı silahlanmış bir şekilde Datka'nın komutasında, topraklarını koruma mücadelesi vermektedir. Fakat içlerindeki hain yüzünden Kurmancan, Ruslara esir düşer.
🔹 Ordunun başındaki Rus General Skobelev, Kurmacan'a barış teklifi sunar. Datka ise bazı şartlar karşılığında teklifi kabul eder:
➡ Rus ordusuna karşı isyana iştirak eden Kırgızlar, cezalandırılmayacak.
➡ Savaş esirleri serbest bırakılacak.
➡ Memleketlerine dönmelerine müsaade edilecek.
➡ Mal mülkleri müsadere edilmeyecek.
➡ Savaşta zulüm gören halktan alınacak vergi miktarı daha aza indirilecek.
➡ Yerli halkın hukukları sınırlandırılmayacak.
➡ Dini inanç ve ibadetleri sınırlandırılmayacak.
➡ Bölgedeki cami ve medreseler yıkılmayacak.
➡ Yerli halkın örf ve adetlerine müdahale edilmeyecek.