Arama
Vakfiye nedir? Fatih Sultan Mehmet'in vakfiyesinde neler yazıyordu?
Tarihi bir vesika olan vakfiye, kültür tarihi araştırmaları için önemli bilgiler içerir. Mescit, medrese, kervansaray gibi eserlere ait vakfiyeler eğitim, tıp, sanat ve mimari tarihi araştırmaları için diğer kaynaklarda bulunamayan çok önemli bilgileri barındırır. Tespit edilen 27 bini aşkın vesikadan en önemlilerinden biri Fatih Sultan Mehmet'in vakfiyesiydi. Ayasofya Camii'nin de yer aldığı Fatih'in vakfiyesinde şu satırlar yer alır: "Bir şehir kurmak, ulvi bir harekettir; insanların kalbinin kazanılmasını ve yüzünün güldürülmesine mucip olur." Peki, Fatih Sultan Mehmet'in Ayasofya vakfiyesinde neler yazıyordu? Fatih Sultan Mehmet'in Ayasofya vasiyeti neydi?
Fâtih Vakfiyesi, şu satırları barındırır: "Bir şehir kurmak, ulvî bir harekettir; insanların kalbinin kazanılmasını ve yüzünün güldürülmesine mucip olur."
Fatih Sultan Mehmet, vakfiyesinin girişinde vakfının kuruluş sebebini anlatır. İnsanın kâinatın özü olarak yaratıldığını belirten Sultan, insanoğlunun emaneti iyi kullanması gerektiği ve birçok hayır ve güzel işleri yapması için bu dünyaya geldiği vurgular.
Fatih'in vakfiyesinde hayır eserlerinde çalışacak görevliler bu kişilere tahsis edilecek ücretler de belirtilir. Bu hayır eserlerinden biri olan Ayasofya Camii'de vazife yapan görevlilerden bazıları şunlardı:
Hatip: Camide âlim, ilmiyle amel eden, güvenilir, fakih, kötülüğe meyletmeyecek bir hatip görevlendirilip, hizmeti mukabilinde kendisine günlük 20 dirhem verilecekti.
İmam: Salih, takva sahibi, namazın şartlarını, adabını, müstehaplarını ve erkânını bilen, mütedeyyin, adil ve İmam-ı Azam hazretlerine mensup, bu mezhebin gereklerini bilen bir imam görevlendirilecek, hizmeti karşılığında kendisine 5 dirhem ücret verilecektir.
Muarrif: Salih bir kişi camide her namazdan sonra muarriflik görevini yerine getirecek, Allah'tan mağfiret dileyecek, hizmeti karşılığında günlük 6 dirhem ücret alacaktı.
Hâfız: Camide, tecvit ve tertil ehli olan 9 hafız görev yapacaktı. Bunlar her Cuma camide hazır olup, Kur'an-ı Kerim'den kendilerine kolay geleni okuyacaklardı. Her biri günlük 5'er dirhemden toplam 45 dirhem ücret alacaklardı.
Müezzin: Camide 10 müezzin görev yapacaktı. Her birine 5'er dirhemden günlük toplam 50 dirhem ücret ödenecekti.
II. Mehmet'in vakfiyesinde yer alan eserler ise şunlardı:
Fatih'in Bizans yapılarından dönüştürüp vakfettiği Debbağlar Mahallesi'ndeki Mâristan (darüşşifa), Ayasofya, Zeyrek, Galata, Silivri, Eski İmaret ve Kalenderhane Camileri, Fatih'in bizzat kendisinin yaptırdığı Fatih Külliyesi15 birimleri olan Fatih Camii, Sahn-ı Seman Medreseleri, Tetimme Medreseleri, Kütüphane, Darüşşifa, İmaret, Ayasofya'ya bitişik Darüttalim ile Vefa Camii ve Rumeli Hisarı (Kulle-i Cedide) Camii'nden oluşur.
Gelin Fatih Sultan Mehmet'in vakfiyesinde neler yazıyordu daha yakından bakalım👇
Vâkıf, -Allah mülkünü daim kılsın- Ayasofya Camii için şöyle şart koştular ki; Ayasofya Camii'ne, yukarıda zikri geçen vasıflarla muttasıf bir hatip tayin edilsin ki, Cuma günleri hatipliği yapsın ve Cuma namazı imamlığını ifa etsin. Bu hatibe günlük 15 akçe tahsis kılmıştır. Salih bir kişi imam olsun, her gün beş vakit namazda insanlara imamlık yapsın. Bunun için de günlük 15 akçe tahsis eylemiştir. İmamın şer'an imamlar için aranan şart ve vasıflara sahip olması ve adı geçen camide Kur'an okuyan hafızların reisliği görevini de üstlensin (reis'ül-huffâz) ve bu tasarrufu sebebiyle kendisine günlük altı akçe daha tahsis edilmiştir.
Reisü'l-huffaz dışında Mushaf'a müracaat etmeden Kur'an kıraatini rahatlıkla yapabilen ve tecvid ilmine vâkıf olan dokuz adet hafız olsun. Bunların her birisi için de günlük beş akçe tahsis kılmıştır. Salâhat ve dürüstlükle mevsuf yirmi nefer kurra da olsun ki, bunlar her öğle namazından sonra Ayasofya Camii'nde hazır bulunup, camide bulunan mushaflardan Allah'ın Kitabı'nda bulunan 30 cüz'den her biri bir cüz okusunlar. Bunların her birisi için de günlük ikişer dirhem tahsis kılmıştır.