Arama
Osmanlı hekiminden hastalıklar ve tedavi yöntemleri
İnsana ve insan sağlığına son derece önem veren Osmanlı'da tıp bilimi oldukça ehemmiyetliydi. Burada âlimler desteklenip, medreseler ve şifahaneler açılırdı. Bu âlimlerden biri de İbn-i Şerîf'ti. Osmanlı Devleti'nde 15. yüzyılda yaşayan önemli hekimlerden İbn-i Şerif, ölümüne kadar tıpla ilgilenmiş, halkın anlayabileceği nitelikte eserler kaleme almıştı. İbn-i Şerîf'in Yadigar eserinden hastalıklar ve tedavi yöntemlerini sizler için derledik.
İlacı:
Dühn-i ferfiyûn: Sinirleri kuvvetlendirir ve felçliye faydalı olur.
Yapılışı: Günlük beş direm, mastakî ve lâdin beşer direm, âkırkarhâ yedi direm, ferfiyûn üç direm, zeytyağı yirmi direm, acı badem yağı on direm, ak mûm altı direm.
Malzemeler dövülüp elenir. Yağ, mûm ile karıştırılır. Diğer malzemeler mûmdan sonra karıştırılır. Merheme benzer bir yağ elde edilir. Felç olmuş olmuş uzuvlara sürülür. Kısa zamanda kuvvet verip canlandırır.
Dühn-i ferfiyûn: Yemişlerden, çiçeklerden ve otlardan çıkartılan yağ
Bir başka ferfiyun yağı: Özellikle sinirleri bozulmuş felçlilere fayda eder.
Yapılışı: Yüz yirmi beş dirhem zeytinyağı, sarı mûm on iki direm, ferfiyûn on bir direm.
Mûm, zeytinyağıyla eritilir. Dövülmüş ve elenmiş ferfiyunu yağ ve mûmla karıştırıp havan içinde dövülür. İyice karışmalıdır. Sonra kullanılır. Faydalı olur inşallah.
Bu hastalığa ilaç olarak önce sinirlice ot yaprağı dövülür, suyu alınır diş dipleri sinirli yaprak suyuyla yıkanır. Sonra ünnap yaprağı kurutulup ve yumuşak dövülüp elenir ve balla karıştırılıp o hûrenin üzerine sürülür. İki üç kez uygulamakla düzelir inşallah. Gayet mücerreptir.
Kalye yumuşak dövülür, balla karıştırılarak eti çekilmiş diş diplerine sürülür; temizler ve diş etlerini yeniden yerine getirir.
Bir matbûh formülü: Öksürüğü giderir, nezleyi kesip göğsü temizler ve pâk eder. Sesi açar.
Yapılışı şudur: İncir beş tane, unnâb on tane sepistân yirmi tane ve çekirdeksiz kızıl üzüm on dirhem ve kabı soyulmuş buyân dibi beş dirhem ve baldırıkara beş dirhem ve hatmî tohumu on dirhem ve ayva çekirdeği beş dirhem ve bezr-i katûnâ ve menekşe beşer dirhem.
Malzemeler hepsi dört yüz elli dirhem su ile yüz dirhem su kalana kadar kaynatılır.
Sonra süzülür ve her gün günde otuz beş dirhem kadarı bu matbûhdan alınır, beş dirhem hamire-i benefşe ile karıştırılıp içilir.
Öksürük ve sesi açmak için hap: Öksürük yanında sesi temizleyip açar. Bu hapı değirmice ve yassıca yapmak gerekir. Bu hap yassıca akçe kadar, kurs şeklinde yapılır.
Yapılması şöyledir; meyan balı ve nebât şekeri ve sığırdili kökü malzemelerinden onar direm, nişasta ve kesîrâ ve mukaşşer badem içi ve zamg-ı Arabî ve kuru menekşe her birinden beşer dirhem.
Malzemeler dövülüp elenir. Ayva çekirdeği lu'âbıyla karıştırılıp yassıca, yukarıda tarif edildiği gibi haplar yapılır. Ağızda tutulur. Dil üzerinde tutulmalıdır. Gayet faydalıdır.
Sığırdili kökü kurutulup dövülür. Eğer zaruret olursa dövüp suyu çıkartılır, malzemeler ayva çekirdeği lu'âbı yerine onunla yoğurulursa da nazik olur.