Arama
Osmanlı hekiminden hastalıklar ve tedavi yöntemleri
İnsana ve insan sağlığına son derece önem veren Osmanlı'da tıp bilimi oldukça ehemmiyetliydi. Burada âlimler desteklenip, medreseler ve şifahaneler açılırdı. Bu âlimlerden biri de İbn-i Şerîf'ti. Osmanlı Devleti'nde 15. yüzyılda yaşayan önemli hekimlerden İbn-i Şerif, ölümüne kadar tıpla ilgilenmiş, halkın anlayabileceği nitelikte eserler kaleme almıştı. İbn-i Şerîf'in Yadigar eserinden hastalıklar ve tedavi yöntemlerini sizler için derledik.
Felç baştan inip yüreğe dökülen bir illettir. Kişinin bir yanı tutulur ve elleri ayakları hareket edemez. Bazen iki yanı birden tutulur. Ra'şe ise balgamî bir hastalıktır. İnsanın eli ve başı titrer, oynar. Bu hastalık yaşlılarda çok olur.
Felçli kimselerin bulunduğu evde güvercin beslenmelidir. Şöyle ki hastanın yattığın yerin altında veya üstünde olabilir. Zaruret olursa tahtadan kerevet yapılmalıdır, özellikle faydalıdır. Allah'ın izniyle felçten kurtulur. Çok kişiye tecrübe ettik fayda buldular.
İlacı:
Dühn-i ferfiyûn: Sinirleri kuvvetlendirir ve felçliye faydalı olur.
Yapılışı: Günlük beş direm, mastakî ve lâdin beşer direm, âkırkarhâ yedi direm, ferfiyûn üç direm, zeytyağı yirmi direm, acı badem yağı on direm, ak mûm altı direm.
Malzemeler dövülüp elenir. Yağ, mûm ile karıştırılır. Diğer malzemeler mûmdan sonra karıştırılır. Merheme benzer bir yağ elde edilir. Felç olmuş olmuş uzuvlara sürülür. Kısa zamanda kuvvet verip canlandırır.
Dühn-i ferfiyûn: Yemişlerden, çiçeklerden ve otlardan çıkartılan yağ
Bir başka ferfiyun yağı: Özellikle sinirleri bozulmuş felçlilere fayda eder.
Yapılışı: Yüz yirmi beş dirhem zeytinyağı, sarı mûm on iki direm, ferfiyûn on bir direm.
Mûm, zeytinyağıyla eritilir. Dövülmüş ve elenmiş ferfiyunu yağ ve mûmla karıştırıp havan içinde dövülür. İyice karışmalıdır. Sonra kullanılır. Faydalı olur inşallah.
Bu hastalığa ilaç olarak önce sinirlice ot yaprağı dövülür, suyu alınır diş dipleri sinirli yaprak suyuyla yıkanır. Sonra ünnap yaprağı kurutulup ve yumuşak dövülüp elenir ve balla karıştırılıp o hûrenin üzerine sürülür. İki üç kez uygulamakla düzelir inşallah. Gayet mücerreptir.
Kalye yumuşak dövülür, balla karıştırılarak eti çekilmiş diş diplerine sürülür; temizler ve diş etlerini yeniden yerine getirir.
Bir matbûh formülü: Öksürüğü giderir, nezleyi kesip göğsü temizler ve pâk eder. Sesi açar.
Yapılışı şudur: İncir beş tane, unnâb on tane sepistân yirmi tane ve çekirdeksiz kızıl üzüm on dirhem ve kabı soyulmuş buyân dibi beş dirhem ve baldırıkara beş dirhem ve hatmî tohumu on dirhem ve ayva çekirdeği beş dirhem ve bezr-i katûnâ ve menekşe beşer dirhem.
Malzemeler hepsi dört yüz elli dirhem su ile yüz dirhem su kalana kadar kaynatılır.
Sonra süzülür ve her gün günde otuz beş dirhem kadarı bu matbûhdan alınır, beş dirhem hamire-i benefşe ile karıştırılıp içilir.