Arama
Sağlıklı beslenmenin ilk koşulu: Gıda okuryazarlığı
Sağlıklı ve dengeli beslenme konusunda bildiklerimize her geçen gün bir yenisi ekleniyor. Yeni yapılan araştırmalar, gıda hakkındaki haberler, bu alandaki bilgilerimizi arttırsa da yeterli değil. Gıda okuryazarlığı, beslenme bilincimizin oluşması, sağlığın korunması, ekolojik unsurların gözetilmesi ve arzu edilen yaşam kalitesine ulaşılması için oldukça önemli. Bu noktada Müslümanlar olarak göz önünde bulundurmamız gereken bir konu da "helal gıda" konusu. Peki, helal gıda sağlık açısından nasıl değerlendirilir? Geçmişte var olmayan gıdalara "helal" hükmü nasıl verilir? Gayrimüslimler neden helal sertifikalı ürünleri tercih ediyorlar?
Helal gıdalar, madenler, hayvan kökenli ve bitki kökenli gıdalar olarak üç ana grupta ele alınır.
💠
📌 Madenlerin yenmesi, insan sağlığına fayda ya da zarar açısından ele alınmış; tuz gibi madenlerin yenmesinde sakınca görülmemiştir.
📌 Bitki kökenli gıdaların, akıl ve beden sağlığına zarar vermesi göz önünde bulundurularak, alkollü içki, sarhoşluk ya da uyuşturucu etkisi olan maddeler barındıran besinler helal görülmemiştir.
📌 Hayvan kökenli gıdalarda ise hangisinin hangi şartlarda tüketilebileceği detaylı olarak belirtilmiş; leş, kan ve domuz eti, Allah'tan başkası adına boğazlanan hayvanlar, haram kılınmıştır.*
Yiyecek ve içeceklerin hükmü konusunda İslam âlimleri, o gıdanın muhtevası ile barındırdığı fayda ve zararı göz önünde bulundurarak çeşitli içtihatlarla Müslümanlara yol gösterirler.
💠
Modern çağ ile birlikte besinlerin değişen yapıları, kullanılan ürünlerin farklılaşması ya da geçmişte bu tür gıdaların olmayışı nedeniyle konu ile ilgili İslami hükmün bulunmayışı, bilim dünyası ile İslam ilmini buluşturan bir unsur olarak karşımıza çıkar.
Bilimin incelediği ve ortaya koyduğu sonuçlar, İslam âlimlerince değerlendirilir ve bu gıdalara ilişkin hüküm de Müslümanlara sunulur.
Yeni ortaya çıkan gen aktarımlı, yani DNA'sı değişen gıdaların durumuna şüpheli yaklaşılmaktadır.
💠
📌 Teknik ve ekonomik açıdan faydaları bulunsa da konuya gıda güvenliği ekseninde yaklaşılması gerektiği ifade edilir. Bu gıdaların genlerinin değiştirilmesi, doğal denge ve insan sağlığı açısından tehlikeler taşıdığı gerekçesi nedeniyle bu ürünlere ihtiyatla yaklaşılması ve genetiğine müdahale edilmemiş doğal ürünlerin tercih edilmesi önerilir.
📌 Günümüzde, insan sağlığını ve toplumsal yapıyı tehdit eden uyuşturucu maddeler bütün türevleri ile haramdır.
📌 Diyanet'in insan sağlığı açısından zararının tespit edildiği sigaranın hükmü ile ilgili görüşü "haram" olduğu şeklindedir.
📌 Özellikle yurt dışındaki Müslümanlar için, helal olan hayvansal ürünün muhtevası da önemlidir. Zira hayvanı kesenin kimliği ve kesim şekli de önemlidir. Müslümanlar, Hristiyanlar ve Yahudiler dışındaki "ehl-i kitap" haricinde birinin (ateist, Hindu, Budist vb.) kestiği hayvan yenememektedir. Ayrıca hayvanın kesilmeden önce, elektrik şoku, karbondioksit gazı ya da demir çubuk, tabanca gibi aletlerle darbe uygulanarak ölmüş olmaması; canlı iken usulüne uygun kesim yapılması gerekir.
📌 Bir başka tartışma konusu, gazlı içeceklerin üretim sırasında aromasını eritmek için çözücü olarak az miktarda etil alkol kullanılmasıdır. Diyanet, meyvelerin bünyesinde doğal olarak yüzde 0,1-0,3 oranında alkol bulunabildiği, bu içeceklerin alkol tüketimi anlamına gelmediğini belirtmekte; ancak sağlık açısından zararları göz önünde bulundurularak mesafeli durmanın geçerli bir sebep olduğu ifade etmektedir.
Gıda ve ilaç sanayinde önemli miktarda hayvan kökenli katkı maddesi kullanılması da bir başka tartışma konusudur.
💠
Yenmesi caiz olmayan domuz derisi, kemiği, yağı gibi hayvansal ürünlerden elde edilen maddelerin gıda, kozmetik ve ilaç sanayinde kullanımı yaygındır.
Söz konusu ürünün yapı değiştirip değiştirmediğine yönelik görüşler, İslam âlimlerine göre farklılık gösterir. Haram kabul edilen şarap, sirkeye dönüştürüldüğünde yapısının değişmesi ile temiz ve helal sayılır. Ancak "necis" kabul edilen domuz ve domuz kökenli maddelerin kimyasal işlemlerle temizlenmesi görüşü başarılı gözükmemektedir.
📌 Domuz menşeli jelatin gibi ürünlerin yerine helal olan hayvanlardan jelatin elde edilmesi gibi teşebbüslerin yaygınlaştırılması önerilir.
Gıda okuryazarlığı konusunda, Müslümanlar olarak dikkat etmemiz gereken konulardan biri de o gıdanın İslami hükümlere uygunluğudur.
💠
Günümüzde kabul edilebilir en güvenilir yöntemlerden biri de aldığımız ürünün helal sertifikası olup olmadığını kontrol etmektir.
📌 Helal sertifikası, ürün ve hizmetlerin İslam'ın gerekliliklerini karşıladığını gösteren bir belgedir.
Helal sertifikası bulunan bir ürün, Müslümanların tüketimi için uygun olduğunu, haram sayılan maddeleri barındırmadığını, dini standartlara uygun üretimin gerçekleştirildiğini garanti eder.