Orhan Veli Kanık

Eğitim hayatına 1921'de Beşiktaş Akaretler'deki Anafartalar İlkokulu'nun ana sınıfında başladı. Daha sonra Galatasaray Lisesi'nin ilk kısmına geçti. Babasının Cumhurbaşkanlığı Bando Şefliği'ne tayini nedeniyle 1925'te ailesiyle birlikte Ankara'ya taşınmaları sebebiyle, Ankara'daki Gazi İlkokulu'na yazıldı ve bu yaşlarda edebiyata ilgi duymaya başladı.

Üzücü bir şekilde, Orhan Veli Kanık geçirdiği beyin kanaması sebebiyle 14 Kasım 1950'de Cerrahpaşa Hastanesi'nde vefat etti ve Aşiyan Mezarlığı'na defnedildi. Onun ölümü, Türk edebiyatının büyük kayıplarından bir olarak görüldü.

Orhan Veli Kanık, Türk şiirinde önemli bir dönemeç olan "Garip Hareketi"nin önde gelen isimlerinden biriydi. Bu hareket, Orhan Veli'nin yanı sıra, Oktay Rıfat ve Melih Cevdet Anday gibi diğer şairlerle birlikte geleneksel Türk şiirine yeni bir soluk getirmeye çalıştı. Orhan Veli, şairliğinin ilk yıllarında hece ölçüsüne dayanan, kafiye ve redife özen gösteren şiirler yazdı. Bu şiirlerinde geçmişi özleyiş, çocukluk anıları, doğa sevgisi, umutsuzluk ve yalnızlık gibi temaları hüzünlü bir dille işledi. Eski biçimde yazılmış olduğu için sağlığında yayımlanan hiçbir kitabına almadığı bu şiirleri yayımladığı tarihten yaklaşık 1 yıl gibi kısa bir zaman sonra "Yeni biçimli" ilk şiiri "Ağaç"ı Oktay Rıfat’la birlikte yayımladı. Fransız sembolistlerin etkisinden kurtulan Orhan Veli, şiirde vezin, kafiye ve söz sanatlarını bırakarak, serbest şiire yöneldi. Sokaktaki insanın şiirini söyledi.

Orhan Veli'nin şiirleri, günlük yaşamın sıradan detaylarına odaklanırken insanların duygusal deneyimlerini işleyen örneklerle doludur. Lise yıllarında yazmaya başladığı şiirlerini, "Sesimiz" adlı okul dergisinde yayımlayarak başladı. Bu dönemde, aruz vezni kullanıyordu. İlk şiirlerini, Nahit Sırrı Örik'in teşvikiyle, dönemin en önemli edebiyat dergilerinden "Varlık"ta gördü okuyucularıyla buluştu. Ayrıca, Orhan Veli'nin eserleri, İnsan, Ses, Gençlik, Küllük ve İnkılapçı Gençlik dergilerinde de yer aldı. Şair, bazen "Mehmet Ali Sel" takma adıyla da eserlerini yayımladı. İstanbul'u Dinliyorum, Bir Gün Mutlaka, Ayrılık ve Anlatamıyorum gibi şiirleri, Orhan Veli'nin özgün ve etkileyici şiirsel yeteneğinin güzel örneklerini sunar.

Orhan Veli, askerdeyken Bettine adlı eseri çevirmiş, ancak kitap olarak yayımlanamamıştır, çünkü Yaşar Nabi aynı eseri daha önce çevirmiştir. Bu dönemde, 31 Ekim 1945'te Ankara'da Tercüme Bürosu adlı dönemin saygın kültür kurumunda yabancı dilde yazılmış kitapları ayırt eden bir fiş memuru olarak çalışmaya başlamıştır. Orhan Veli'nin bu dönemdeki çeviri çalışmaları, Erol Güney'in anılarına göre, ne kadar değerli olduğunu göstermektedir. Orhan Veli, çevirilerini özellikle Sabahattin Eyüboğlu gibi dostlarına okutmuş, gelen eleştirilere kulak vermiş ve çevirilerini yeniden düzenlemiştir. Kendi ifadesine göre, tercüme için en uygun dilin Türkçe olduğunu düşünmüştür. 1944 yılında Molière'den dört eser çevirmiştir. Orhan Veli'nin Molière'den yaptığı çeviriler, onun Türkiye'de sevilen bir piyes yazarı haline gelmesine katkı sağlamıştır. Bu çeviriler, Devlet Tiyatroları başta olmak üzere birçok sahnede sahnelenmiş, özellikle "Scapin'in Dolapları" ve "Tartuffe" gibi eserler, 1948-1949 yıllarından itibaren milyonlarca kişi tarafından izlenmiştir.

Garip (1941, Resimli Ay Matbaası)
Vazgeçemediğim (1945, Marmara Yayınevi)
Destan Gibi (1946, Ölmez Eserler Yayını)
Yenisi (1947, İnkılâp Yayınevi)
Karşı (1949, Güney Matbaacılık ve Gazetecilik)
Bütün Şiirleri (1951, Varlık Yayınları)

Orhan Veli'nin nesir yazıları ölümünden sonra Asım Bezirci tarafından toplanıp yayınlanmıştır.

- Edebiyat Dünyamız (1975)

- Bütün Yazıları (1982)