Tomris
Tarihte bilinen ilk Türk kadın hükümdar olan Tomris, Saka Türkü'dür. Son yıllarda ortaya çıkan başka bir görüş ise Massaget olduğu yönündedir. Ortak olan kanı ise her iki topluluğun da Türk asıllı olduğudur. Bir diğer önemli detay ise Tomris'in Alper Tunga'nın torunu olduğu söylencesidir.
Çocukluk yılları
Tomris, 6. yüzyılda Orta Asya'nın güneyinde "Sakalar" olarak anılan göçebe topluluğunda dünyaya gelir. Küçük yaşlarda annesini kaybeden Tomris, Sakaların hükümdarı olan babası Farkapın'ın (Sparqapisin) yanında büyür.Babası bir daha evlenmeyerek bütün sevgisini ve tecrübesini Tomris'e aktarır. Kızı 5 yaşına geldiğinde at binmeyi, 6 yaşında kılıç, ok ve yay kullanmayı on üçünde ise kılıç ve mızrak kullanmayı öğrenir. Tahtını kızına bırakmayı düşünen babası, Tomris ile uzun soluklu seferlere çıkar. Türk tarihinin ilk kadın hükümdarının savaşçı kimliği daha çok küçük yaşlardayken oluşur.
Tomris'in Büyük Kiros ile savaşı
Tomris Hatun'un barış yanlısı tutumunu zayıflık olarak gören Ahameniş İmparatoru Büyük Kiros, Saka topraklarına akınlar düzenler. Persler, Saka topraklarına saldırdıklarında Tomris'in ordusu sürekli geri çekilir ve kendilerine savaş için mevzi arayışı içine girer. Hatta bir seferinde Tomris ordusuna, otların olduğu bütün tarla ve ovaları yaktırır. Bunun nedeni, "Persler savaş için geldiklerinde hayvanları aç kalsın, bunu gören Kiros'un yurduna dönmekten başka bir çaresi kalmasın"dır.
Bu döngüden sıkılan Büyük Kiros, kendisine tabî olması ve "kendisiyle evlenmeyi kabul ettiği takdirde Tomris Hatun ile uğraşmayacağını" söyler. Tomris Hatun bunun bir oyun olduğunu anlar ve teklifi reddeder.
Kiros'un sonu
Kiros'un teklifini reddettiği andan itibaren Tomris, savaş hazırlığını başlatır. Kiros ise red cevabını beklemiyordur. Öfkeyle Sakaların üzerine yürür. Kiros'u karşılamak için öncü birlik olarak Tomris'in oğlu Spargapises gider. Fakat Pers İmpratoru'nun bir planı vardır.
Sakaların öncü birliği Perslerin yanına ulaştığında savaşa hazır olmayan ve eğlenen bir toplulukla karşılaşır. Tomris'in oğlu buradaki eğlenceye katılır kendinden geçer. Bir süre sonra vakit geçip kendine geldiğinde birlikteki askerlerin öldüğünü kendisini de esir ve zincirlenmiş olarak bulur.
Kiros'a kendisini serbest bırakması için yalvaran Spargapises'in isteği gerçekleşir. Fakat annesine böyle bir onursuzluğu yaşattığı için kahrolur. Fırsatını bulduğu anda ise yanındaki askerin hançerini alarak hayatına acı bir şekilde son verir.
Büyük savaş
M.Ö. 526 yılında Persliler ve Sakalar arasında büyük bir savaş gerçekleşir bu savaşta turan taktiği olarak bilinen savaş taktiği ilk kez uygulanır. Pers ordusu bu taktik sebebiyle Tomris'in ordusuna yenilir.
Tomris bizzat savaş meydanına iner ve mücadele eder. Savaş bitip galip olan Saka hükümdarı, Pers kralının getirilmesini emreder. Kiros'un başını bedeninden ayırır ardından kan dolu fıçıya daldırır ve çıkarır. Ardından şu sözler dökülür dilinden: "Seni kana doyurdum işte şimdi rahatladım." Böylece oğlunun naaşını alarak ülkesine geri döner ve Türk töresine uygun olarak defneder.