PYD/YPG Suriyeli Kürtleri temsil edemez

Özellikle uluslararası ajanslar ve medya kuruluşları, "Suriyeli Kürtler" ifadesini PKK/YPG üyesi teröristlerle eşdeğer olarak kullanıyor. Türkiye ve Özgür Suriye Ordusu'nun düzenlediği Zeytin Dalı harekatını "terörle mücadele" olarak yansıtmayan ajanslar, harekatın "Suriyeli Kürtlere" karşı yapıldığını iddia eden bir algı operasyonu gerçekleştiriyorlar. "Müslümanlar" ifadesiyle DEAŞ, El Kaide, Boko Haram nasıl eşdeğer olarak kullanılamazsa, "Suriyeli Kürtler" ifadesi de PKK/YPG ile eşdeğer olarak kullanılamaz.

Peki, PKK/YPG haricinde Suriye'de siyasi ve askeri faaliyet gösteren Kürt yapılanmaları nelerdir ve kimlerden oluşmaktadır?

ASKERİ YAPILAR

Suriyeli Kürtler askeri anlamda PKK/YPG haricinde birçok yapı kurdu veya birçok yapının içinde yer aldı. DAEŞ ve Nusra gibi terör örgütlerindeki Suriyeli Kürtler denklem dışı bırakıldığında, askeri anlamada organize olan Suriyeli Kürtleri iki ana kısımda toplamak mümkün: Birinci kısım, Suriye muhalefeti içinde askeri yapılar kuran veya askeri yapılar içinde bulunan Suriyeli Kürtler; ikinci kısım ise Suriye Peşmergesi.

Suriye muhalefeti içinde Suriyeli Kürtlerin kurduğu birçok askeri birlik var. Örneğin Zeytin Dalı harekatına katılan Şehid Meşal Temmo Tugayı, ismini PKK/YPG tarafından öldürülen ve Suriye devrimini destekleyen önemli bir kişiden alıyor. Şehid Meşal Temmo Tugayı'nın komutanının öldürülmesi için PKK/YPG ödül vadetmişti. Ayrıca Fırat Kalkanı harekatıyla özgürleştirilen bölgelerden çıkmış, yine sadece Suriyeli Kürtlerden oluşan Kürt Kurtuluş Hareketi'nden bahsetmeliyiz. Kürt Kurtuluş Hareketi'nin bayrağı, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi bayrağına benziyor; fakat güneş yerine hilal barındırıyor. Hilalin İslam'a daha uygun olduğunu düşünen grup, bayraklarıyla da siyasi bir mesaj veriyor. Türkiye ile beraber hareket eden Suriyeli Kürt askeri yapıları arasında Suvvar el Kurd, Liva Salahaddin, Acnad el Haseke gibi daha birçok grup sayılabilir.

Ayrıca Türkiye ile ortak hareket eden, fakat kendilerine has bir yapı kurmayan birçok Suriyeli Kürt de var. Nitekim Zeytin Dalı harekatını gerçekleştiren ÖSO güçlerinin içinde bin civarında Suriyeli Kürt'ün bulunduğu biliniyor. Fırat Kalkanı harekatı ile özgürleştirilen bölgelerdeki Kürt aşiretleriyle iyi ilişkilere sahip olan ve Milli Ordu'nun 3. kolordusunun ana omurgasını oluşturan Cephe Şamiye içinde de birçok Suriyeli Kürtler yer alıyor. Yine Milli Ordu bileşenlerinden Ceyş el Nukba grubu içinde yer alan Suriyeli Kürt komutan ve savaşçılar, Zeytin Dalı harekatı esnasında önemli görevler üstlenmişti.

Basına da yansıdığı üzere, ayrıca Fırka Hamza grubu içinde, özel eğitimli 400 Suriyeli Kürt'ten oluşan Kürt Şahinler Tugayı da Zeytin Dalı harekatına katılmıştı. Ceyş el Şarkiyye grubu da saflarında, Suriye'nin doğusundaki PKK/YPG zulmünden kaçan birçok Suriyeli Kürdü barındırıyor. Zeytin Dalı harekatına katılan Türkmen Muntassır Billah Tugayı saflarında da çok sayıda Kürt, PKK/YPG'ye karşı savaştı.

Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı harekatlarına katılan Suriyeli Kürtler haricinde, İdlib ve Batı Halep bölgelerinde de Suriyeli muhalifler arasında yine çok sayıda Suriyeli Kürt bulunuyor. Ahraru'ş-Şam grubunun içinde bulunan "Kürt Cenahı", özellikle Batı Halep'teki Cemiyyet el Zehra bölgesinde Esad rejimine karşı savaşırken, yine Ahraru'ş-Şam'a yakın Kürt İslam Cephesi de İdlib bölgesinde faaliyet gösteriyor.

Askeri manada Suriye muhalefetiyle beraber hareket eden Suriyeli Kürtlere ilaveten, ikinci bir kısım olarak sayabileceğimiz grup ise IKBY lideri Mesud Barzani'ye yakın bir askeri yapılanma olan Suriye Peşmergesi. 5 bin civarında Suriyeli Kürt'ten oluşan Suriye Peşmergesi, sadece Kuzey Irak'ta bulunuyor. Suriye Peşmergesi Sincar bölgesinde PKK ile çatışmaya girmiş, fakat sonra ateşkes sağlanmıştı. Türk kamuoyu Suriye Peşmergesi'ni Ayne'l-Arap (Kobane) olaylarından hatırlar. Irak'tan gelip Türkiye üzerinden Ayne'l-Arap'a giden peşmerge güçlerinin tamamı, Suriye Peşmergesi'nden oluşmaktaydı. Suriye Peşmergesi Suriye içinde faaliyet göstermese de, ülkede bulunan Suriye Kürt Ulusal Konseyi'nin (ENKS) Suriye Peşmergesi'nin siyasi kanadı olduğu söylemek mümkün.

SİYASİ YAPILAR

Suriye'de PKK/YPG'nin siyasi kolu olan PYD haricinde, yine PKK/YPG için paravan işlevi gören birçok siyasi parti bulunuyor. ABD'nin yönlendirmesiyle Rakka'da en son "Suriye'nin Geleceği Partisi" kuruldu. Fakat PKK/YPG haricinde, Suriye'de ve Suriye dışında, Suriyeli Kürtlerin birçok siyasi partisi var. Ayrıca çok sayıda Suriyeli Kürt değişik siyasi parti ve siyasi oluşumlarda yer alıyor.

Suriyeli Kürtlerin oluşturduğu siyasi yapılar arasında en önde geleninin Barzani'ye yakın ENKS olduğu söylenebilir. ENKS, PDK-S, PYKS, PWDS Wekhevi, TÇKS, PNDKS, ŞPKS, PYDK ve PPKS partilerinin bir meclis çatısı altında toplanması sonucunda kurulmuştu. ENKS Suriye muhalefetin ve İstanbul merkezli Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu'nun (SMDK) bir parçası. Türkiye'de, Irak'ta ve Almanya'da ofisleri bulunan ENKS'nin Suriye'deki üyeleri ve ofisleri ise PKK/YPG saldırılarına maruz kalıyor.

PKK/YPG'nin öldürdüğü ve hapsettiği Suriyeli Kürt siyasetçilerin büyük çoğunluğu ENKS'yi teşkil eden grupların üyelerinden oluşuyor. ENKS'nin eski Başkanı İbrahim Biro PKK/YPG teröristleri tarafından bir gece kaçırılmış ve sınır dışı edilmişti. PKK/YPG İbrahim Biro'nun Suriye'ye geri dönmesini engellemek üzere onu ölümle tehdit etmişti. ENKS, özellikle Kuzey Irak'taki bağımsızlık referandumu ve Kerkük meselesine kadar Türkiye ile yakın ilişkilere sahip olduğu için, PKK/YPG kaynakları tarafından "Türkiye ajanları" olarak nitelendirilmekteydi. Astana sürecinde ENKS Suriyeli Kürtleri temsilen görüşmelere katılmıştı.

ENKS'nin PKK/YPG'ye yönelik tutumu karışıktır. Bazı kesimler PKK/YPG'yi terör örgütü olarak görürken, bir kısım ENKS'li ise terör örgütü olarak nitelemiyor. Zeytin Dalı harekatına karşı çıkan ENKS içinde, Irak'taki bağımsızlık referandumu ve Kerkük meselesi sonrasında Türkiye aleyhinde bir yaklaşım güçlendi. ENKS'nin PKK/YPG'ye karşı askeri harekatı reddetmesinden dolayı, ENKS ve SMDK arasında gerilim yaşandı. Yine Zeytin Dalı harekatı nedeniyle, ENKS içinde de büyük tartışmalar ve ayrılmalar gerçekleşmiş durumda.

Ayrıca Suriye muhalefeti içinde, ENKS yapılanması haricinde, "Afrin'in Kurtuluş Kongresi" gibi siyasi yapılanmalar da söz konusu. Afrin'in Kurtuluş Kongresi'ne bine yakın Afrinli Kürt, Ezidi ve Alevi katıldı. PKK/YPG zulmümden kaçanlardan oluşan Kongre, Zeytin Dalı harekatı sonrasında Afrin'in nasıl yönetileceğine dair önemli kararlar aldı ve mekanizmalar kurdu. Oluşturulan 30 kişilik yerel meclis, Türkiye'nin desteğiyle, Afrin'deki yerel yönetimi sağlayacak.

Ayrıca SMDK ve Suriye muhalefetin diğer siyasi kanatlarında da çok sayıda Suriyeli Kürt siyasetçi yer alıyor. Suriye muhalefeti ve Türkiye ile beraber çalışan Suriyeli Kürt bağımsız siyasetçilerin de önemi büyük.

Tüm bu askeri ve siyasi yapıların yanı sıra, Suriyeli Kürtlerin kurduğu, PKK/YPG ile beraber çalışmayan ve Türkiye'ye ile ortak hareket eden birçok STK da var. İnsani yardımdan eğitime kadar büyük bir yelpazede teşkilatlanan Suriyeli Kürtlerin kurdukları STK'lar, genellikle Kuzey Irak ve Türkiye'de faaliyet gösteriyor. PKK/YPG baskıcı uygulamalarıyla, estirdiği terörle, Suriyeli Kürtlerin kendisine alternatif olabilecek oluşumlarına engel olmaya çalışıyor.

[Ömer Özkızılcık, Ortadoğu Vakfı'nda araştırmacı olarak Suriye üzerine çalışmaktadır]