ABD'nin küresel silah satışı

ABD, Kuzey ve Güney Amerika ile Avrupa'daki stratejik bölgelerde bulunan müttefiklerine zamanla daha az silah satarken, son yıllarda çatışmaların yoğunlaştığı Ortadoğu ve Afrika ülkelerine olan silah ihracat ağını genişletti.

Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü'nden (SIPRI) derlenen verilere göre, dünyanın en büyük silah ihracatçısı ABD'nin 1950'den bugüne bölgelere ve ülkelere göre silah satışındaki farklılık dikkati çekiyor.

SIPRI'nin verilerine göre, 1950-1960 yılları arasında Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'ne (SSCB) karşı Kanada, Fransa, İngiltere, Batı Almanya ve Türkiye gibi yakın müttefiklerine önemli ölçüde silah ihracatı gerçekleştiren ABD'nin Asya-Pasifik'teki çatışma bölgelerinde ise Güney Kore, Tayvan ve Japonya en çok silah satışı yaptığı ülkeler arasında yer aldı.

Bir sonraki 10 yıllık dönemde Avrupa ve Asya, ABD'nin en fazla silah sattığı bölgeler arasında yerini korurken, 1960-1970 yılları arasında, Ortadoğu ülkelerinin de ABD'den çok sayıda silah tedarik ettiği görülüyor.

Bu yıllarda Batı Almanya, ABD'nin en fazla silah ihraç ettiği ülke olarak ön plana çıkıyor. Ortadoğu'da ise İsrail ve Muhammed Rıza Pehlevi liderliğinde Şah yönetimi altındaki İran, ABD'den silah temin eden ülkelerin başında yer alıyor.

Latin Amerika'da darbeler döneminde silah artışı

SIPRI verilerine göre ABD, 1970-1980 yılları arasında dünyadaki silah satış ağını genişletmeye devam etti. Bu dönemde Avrupa'ya silah ihracatı azalan ABD, Latin Amerika'da artan askeri darbeler ve iç çatışmaların yaşandığı bölgelere önemli ölçüde silah sattı.

Söz konusu dönemde ABD'nin Ortadoğu'ya silah temini bir önceki 10 yıllık periyodun neredeyse 3,5 katı oldu. ABD'den bu dönemde silah satın alan ülkelere Kuveyt, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Umman da eklendi.

İran'a, devrime kadar yoğun silah satışı

Afrika'da silah sattığı ülke sayısı 1980-1990 yılları arasında hızla artan ABD, bu dönemde en çok Asya-Pasifik'teki müttefiklerine silah temin etti.

İran'da İslam Devrimi gerçekleşene kadar Şah yönetimine önemli ölçüde silah satışı yapan ABD, bundan sonraki dönemlerde İran'a silah ihracatını tamamen durdurdu.

ABD, 1990-2000 döneminde ise SSCB'nin dağılmasının etkisiyle Doğu Avrupa ve Balkanlar'da yeni kurulan devletlere yüksek miktarda silah ihraç etti.

Bu dönemde Kuzey Afrika'da Mısır, Ortadoğu'da ise İsrail, Irak ve Suudi Arabistan ABD'den en çok silah temin eden ülkeler arasında yer aldı.

Diğer yandan Japonya, 1990-2000 döneminde ABD'den en fazla silah alan ülkeler arasında olmasıyla dikkati çekti.

Ortadoğu ve Afrika'da ABD silahları artıyor

SIPRI verilerine göre, ABD, 2000-2010 yılları arasında, Ortadoğu'da başta İsrail olmak üzere, işgal ettiği Irak ve Afganistan gibi ülkelerin yanı sıra Afrika kıtasındaki ülkelere de silah satışını artırdı.

Bu dönemde ABD'nin, Kuzey Kore ile ilişkileri kızışan Güney Kore'ye de çokça silah ihraç ettiği görülüyor.

ABD, 2010-2017 yılları arasındaki dönemde ise en çok Asya Pasifik bölgesine ve Ortadoğu'ya silah ihraç etti.

Bu dönemde Orta Asya'daki Türk Cumhuriyetlerine de silah satan ABD, Rusya'nın komşuları Ukrayna ve Balkan ülkelerine silah satışını artırdı.

En fazla silah Suudi Arabistan'a

Yaklaşık son 40 yıldır ABD'den en fazla Suudi Arabistan ve Japonya silah satın aldı.

Öte yandan 2010-2017 verilerine göre, ABD'den son yıllarda en çok silah alan ülke Suudi Arabistan'ı Avusturalya, BAE ve Güney Kore izledi.

SIPRI, kurulduğu 1966 yılından bugüne çatışma, silahlanma, silah kontrolü ve silahsızlanma gibi alanlarda araştırma, rapor ve analizler hazırlıyor.