Bütçe uygulama sonuçları

Merkezi yönetim bütçesinden ocak-ağustos döneminde 6 trilyon 226 milyar 569 milyon lira harcama yapılırken, bütçe gelirleri 5 trilyon 253 milyar 15 milyon liraya ulaştı.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, ağustos ayı bütçe gerçekleşmeleri raporunu açıkladı.

Buna göre, merkezi yönetim bütçe giderleri Ağustos 2023'te 562 milyar 686 milyon lira iken bu yılın aynı ayında yüzde 45,8 artışla 820 milyar 314 milyon liraya yükseldi. Böylece 2024'te merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 11 trilyon 89 milyar 37 milyon lira ödeneğin yüzde 7,4'ü kullanılmış oldu.

Faiz dışı denge, geçen yıl ağustosta 138 milyar 419 milyon lira fazla iken bu yılın aynı ayında 32 milyar 548 milyon lira açık gerçekleşti.

Faiz hariç bütçe giderleri, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 52,1 artarak 723 milyar 268 milyon liraya yükseldi. Faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı ise 2023'ün aynı ayında yüzde 9,6 iken geçen ay yüzde 7,4 olarak hesaplandı.

Ağustosta personel giderleri, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 77,7 artarak 229 milyar 727 milyon lira oldu. Personel giderleri için bütçede öngörülen 2 trilyon 553 milyar 495 milyon lira ödeneğin yüzde 9'u kullanıldı.

Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, ağustosta geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 71,4 artışla 28 milyar 137 milyon liraya yükseldi ve bütçede öngörülen 312 milyar 451 milyon lira ödeneğin yüzde 9'u kullanılmış oldu.

Söz konusu dönemde, mal ve hizmet alım giderleri için bütçede öngörülen 679 milyar 766 milyon lira ödeneğin yüzde 8,2'si harcandı. Ağustosta yüzde 36,7 artışla 55 milyar 568 milyon lira mal ve hizmet alımı gideri gerçekleşti.

Cari transferler ağustosta, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 61,5 artarak 301 milyar 924 milyon lira oldu. Bütçede öngörülen 4 trilyon 266 milyar 709 milyon lira ödeneğin yüzde 7,1'i kullanıldı.

Ağustosta 75 milyar 926 milyon lira sermaye gideri gerçekleşirken, sermaye transferi 14 milyar 674 milyon lira olarak hesaplandı. Borç verme giderleri ise 17 milyar 313 milyon lirayı buldu.

Faiz giderleri, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 11,4 artışla 97 milyar 46 milyon liraya ulaştı.

- Bütçe gelirleri

Merkezi yönetim bütçe gelirleri, geçen yılın ağustos ayında 613 milyar 956 milyon lira iken geçen ay yüzde 12,5 artarak 690 milyar 720 milyon liraya yükseldi. Bütçe tahminine göre, bütçe gelirlerinin ağustos ayı gerçekleşme oranı 2023'te yüzde 12,5 iken geçen ay yüzde 8,2 oldu.

Vergi gelirleri tahsilatı, geçen ay, Ağustos 2023'e göre yüzde 6,2 artarak 576 milyar 709 milyon liraya çıktı. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise 2023'te yüzde 12,7 iken geçen ay yüzde 7,8 olarak hesaplandı.

Genel bütçe vergi dışı diğer gelirleri yüzde 56,1 artışla 99 milyar 68 milyon liraya yükseldi. Özel bütçeli idarelerin öz gelirleri 12 milyar 57 milyon lira, düzenleyici ve denetleyici kurumların gelirleri 2 milyar 887 milyon lira olarak kaydedildi.

Vergi türleri itibarıyla ağustosta geçen yılın aynı ayına göre gelir vergisi yüzde 99,6, dahilde alınan katma değer vergisi yüzde 71,7, özel tüketim vergisi yüzde 23,2, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 197,5, ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 13,2, damga vergisi yüzde 59,1, harçlar yüzde 38,5, diğer vergiler tahsilatı yüzde 9,4 artarken, kurumlar vergisi yüzde 87,3 azaldı.

- Ocak-ağustos dönemi gerçekleşmeleri

Merkezi yönetim bütçe giderleri, Ocak-Ağustos 2023 döneminde 3 trilyon 382 milyar 103 milyon lira iken bu yılın aynı döneminde yüzde 84,1 artışla 6 trilyon 226 milyar 569 milyon liraya yükseldi. Böylelikle 2024'te merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 11 trilyon 89 milyar 37 milyon lira ödeneğin yüzde 56,2'si kullanılmış oldu.

Faiz hariç bütçe giderleri, ocak-ağustos döneminde geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 83,2 artarak 5 trilyon 462 milyar 561 milyon liraya çıktı. Faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı yüzde 55,5 olarak hesaplandı.

Personel giderleri, söz konusu dönemde yüzde 113,1 artışla 1 trilyon 761 milyar 532 milyon lira olurken, personel giderleri için bütçede öngörülen 2 trilyon 553 milyar 495 milyon lira ödeneğin yüzde 69'u kullanıldı.

Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, bu dönemde geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 80,6 artarak 216 milyar 109 milyon liraya yükseldi ve bütçede öngörülen 312 milyar 451 milyon lira ödeneğin yüzde 69,2'si harcandı.

Ocak-ağustos döneminde mal ve hizmet alım giderleri için bütçede öngörülen 679 milyar 766 milyon lira ödeneğin yüzde 56,8'i kullanıldı. Bu dönemde, yüzde 66,4 yükselişle 386 milyar 212 milyon lira mal ve hizmet alımı gideri gerçekleşti.

Cari transferler yüzde 70,5 artarak 2 trilyon 407 milyar 752 milyon lira oldu. Bütçede öngörülen 4 trilyon 266 milyar 709 milyon lira ödeneğin yüzde 56,4'ü harcandı.

Söz konusu dönemde 448 milyar 596 milyon lira sermaye gideri, 45 milyar 555 milyon lira sermaye transferi yapıldı. Borç verme giderleri ise 196 milyar 804 milyon lira olarak hesaplandı.

Faiz giderleri yüzde 91 artarak 764 milyar 8 milyon lirayı buldu.

Merkezi yönetim bütçe gelirleri ise geçen yılın ocak-ağustos döneminde 2 trilyon 998 milyar 719 milyon lira iken bu yılın aynı döneminde yüzde 75,2 artışla 5 trilyon 253 milyar 15 milyon liraya çıktı. Bütçe tahminine göre, bütçe gelirlerinin ocak-ağustos dönemi gerçekleşme oranı 2023'te yüzde 60,8 iken, bu yılın aynı döneminde yüzde 62,3'e yükseldi.

Vergi gelirleri tahsilatı, söz konusu dönemde geçen yılın ocak-ağustos dönemine göre yüzde 69,6 artarak 4 trilyon 401 milyar 815 milyon liraya ulaştı. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise yüzde 59,4 olarak kayıtlara geçti.

Genel bütçe vergi dışı diğer gelirleri de yüzde 110,9 artarak 709 milyar 813 milyon liraya çıktı. Özel bütçeli idarelerin öz gelirleri 110 milyar 105 milyon lira, düzenleyici ve denetleyici kurumların gelirleri 31 milyar 282 milyon lira olarak hesaplandı.

Vergi türleri itibarıyla ocak-ağustos döneminde geçen yılın aynı dönemine göre gelir vergisi yüzde 120, kurumlar vergisi yüzde 5,7, dahilde alınan katma değer vergisi yüzde 111,2, özel tüketim vergisi yüzde 70, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 183,7, ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 56,2, damga vergisi yüzde 76,8, harçlar yüzde 51,8 ve diğer vergi gelirleri yüzde 57,8 arttı.