İstanbul'un yeni simgesi: Taksim Camii

Tarihe tanıklık ettiğimiz Farkında Mısınız programımızın yeni bölümünde sizleri Beyoğlu’ndan selamlıyoruz. Bugün çok özel bir eserin, İstanbul’un yeni simgesinin yanına gideceğiz. Hadi gelin, bir buçuk asırlık mücadele sonucunda inşa edilen Taksim Camii'ye gidelim.

Yayınlanma Tarihi: 10.06.2021 14:35 Güncelleme Tarihi: 10.06.2021 14:47

🔹 143 yıllık hayalin ürünüdür Taksim Camii. İstanbulluların yaklaşık bir buçuk asırlık hayali… Darbelerle hukuki engellemelerle yapımına müsaade edilmedi. Açılması uzun yıllar, heyecanla beklendi ve en nihayetinde, 28 Mayıs 2021'de ibadete açıldı. Hayal, gerçek oldu.

🔹 Taksim Camii'nin hikâyesi, Osmanlı dönemine kadar uzanıyor. O dönemde, esasında bölgede iki adet cami vardı. Bunlardan biri mescitten biraz büyük olan Hüseyin Ağa Camii. Diğeri de Topçu Kışlası içerisindeki camiydi. Fakat Ağa Camii oldukça küçük olmasından dolayı Müslüman ahalinin ihtiyacını karşılayamıyordu. Diğeri ise kışlanın içerisindeydi.

🔹 Zamanla Beyoğlu'nda gayrimüslim tebaa daha görünür hale gelmesini Ruslar, fırsat bildi. 93 Harbi olarak bilinen büyük savaştan sonra imzalanan antlaşmada, baskı kurarak Beyoğlu'nda bir kilise inşa edilmesi şartını ekletti. Bunun üzerine Osmanlı da cami yapmaya karar verdi.

🔹 Antlaşmadan sonra semtin en stratejik noktasına Aya Triada Kilisesi'ni yaptı Ruslar. Yaptı yapmasına ama beraberinde birçok tartışmayı da getirdi. Çünkü mütevazı boyutlardaki Ağa Camii'nin siluetini gölgeliyordu bu görkemli kilise.

🔹 Böyle çıktı, Taksim'de cami yapım düşüncesi. Çıktı çıkmasına ama her nedense o dönemde yapımı nasip olmadı.

TAKSİM CAMİİ'NİN HİKÂYESİ

Şişli Camii ile Ağa Camii arasında tek bir cami yoktu. Ama bu güzergâhta 49 tane kilise ve havra bulunuyordu. Semtin Müslüman kimliğinin temsil edilmesi bakımından bir cami yapılması elzemdi. Menderes ile başlayan Taksim Camii mücadelesi Cumhurbaşkanı Erdoğan döneminde nihayete erdi. Aradan geçen uzun sürede nasıl engellemelerle karşılaşıldığına, bu mücadelenin hikâyesine bakalım👇

➡Taksim'de cami inşasına dair ilk ciddi adım, 1952 yılında Demokrat Parti döneminde atılır. Fakat 27 Mayıs Darbesi ile Menderes'in bu hayali yarım kalır.

➡Başbakan Süleyman Demirel döneminde ise ilk somut adım atılır. Fakat onun bu çabaları hukuki engellemelerin ardından 1980 darbesiyle sonuçsuz kalır. Otoparka çevrilir, cami planı.

➡Ardından meclisinde Recep Tayyip Erdoğan, Vehbi Koç, Sakıp Sabancı gibi isimlerinin bulunduğu Taksim Camii Kültür ve Sanat Vakfı'nın kurulmasıyla proje yeniden gündeme gelir. Fakat çalışmalar dönemin belediyesinin planda gereken değişiklikleri yapmamasıyla sonuçsuz kalır.

➡ 27 Mart 1994 yerel seçimlerinde Recep Tayyip Erdoğan'ın seçim vaatlerinden biriydi Taksim Camii.

➡ 1996 yılında ise Necmettin Erbakan başkanlığı döneminde caminin temeli atılacak noktaya gelinir. Fakat 28 Şubat süreciyle bu planlar da alt üst olur.

📹 "Farkında Mısınız" programımızın yeni bölümünde sizleri Beyoğlu'ndan selamlıyoruz. Bugün #İstanbul'un yeni simgesi olan #TaksimCamii'ndeyiz.
🕌 Yaklaşık bir buçuk asırlık mücadele sonucunda Taksim Meydanı'nda böylesine simge olmuş caminin inşa edilmesini nasıl buluyorsunuz? pic.twitter.com/VlaXbCKF93
— Fikriyat (@fikriyatcom) June 10, 2021

➡ Aradan geçen zamanın ardından 2013 yılında dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan Taksim Camii ve Topçu Kışlası'nın yapılacağını duyurur. Ancak Gezi olayları sebebiyle yapım yeniden ertelenir.

➡15 Temmuz'daki hain darbe girişiminin hemen sonrasında Kısıklı'da darbeye direnen halka hitap eden Cumhurbaşkanı Erdoğan, artık Taksim'e cami yapmanın da zamanı geldiğini belirtir. Bu açıklamayı izleyen Mimar Altan Elmas, tüm maliyetlerini hayırsever olarak karşılamak üzere Taksim'deki cami inşasına talip olur. Onayın gelmesiyle 2017 yılında temel atılır. Böylelikle bir buçuk asırlık hayal gerçekleştirildi.

TAKSİM CAMİİ'NİN ÖZELLİKLERİ

Cami, Taksim Meydanı, İstiklal Caddesi ve Tarlabaşı Bulvarı'nın kesişim noktasında yer alıyor. Heybetiyle Taksim Meydanı'nı süslüyor. İçeriye geçerek mimari özelliklerine bakalım👇

📌 16 bin metrekarelik inşaat alanına sahip olan cami, mimari bakımından da birçok ilki bünyesinde barındırıyor. Mühendislik açısından ayrışan en önemli özelliği, Top-Down olarak adlandırılan sistemi kullanan ilk cami olmasıdır. Bu yöntemle yapı, klasik uygulamaların tersine sıfır katından aşağı ve yukarıya doğru inşa edilir. Böylelikle derin kuyu kazısı yapılmadan, meydana hiçbir zarar vermeden cami inşası tamamlandı.

📌4 bin kişilik namaz kılma kapasitesine sahip olan caminin kubbesi, 33 metre yükseklikte. Minaresi ise yaklaşık 65 metre uzunluğuna sahip.

📌Selçuklu ve Osmanlı dönemine ait geleneksel cami mimarisi bugünkü modern anlayışla ile harmanlandı. Kapılarda ve çeşitli alanlarda 8 köşeli Selçuklu yıldızlarının kullanıldığı görülür. Bu simgenin özel bir anlamı var. Her bir ucu bir erdemi simgeler. Bunlar merhamet, şefkat, sabretmek, doğruluk, sır tutmak, sadakat, cömertlik ve Rabbine şükretmektir.

📌Bir cami için önemli noktalardan biri de tezyinat ve hatlarıdır. Burada gözü yormayan sadelikte ama bir o kadar da incelikte nakşedilen ayetleri görüyoruz.

📌 Kubbe göbek yazısında Fatiha, kasnağında Al‐i İmran suresinden ayetler, orta kuşak yazısında Amenerrasulü ile Haşr suresinin 20-24. ayetleri yazılı.

📌Giriş kubbesi göbek yazısında İhlas, kasnak yazısında Ayet'el Kürsi nakşedilmiş. Gelenek olduğu üzere ana kapı üstü yazısında "Çünkü namaz, mü'minlere belirli vakitlere bağlı olarak farz kılınmıştır." anlamındaki Nisa suresi 103'üncü ayeti yer alır.

📌İstiklal girişi kapı üstü yazısında ise "Sabrettiğinize karşılık size selam olsun! Dünya yurdunun sonu (cennet) ne güzeldir!" anlamındaki Ra'd suresinin 24'üncü ayeti işlenmiş.

📌Mihrap, minber ve kürsü tasarımı yine geleneksel formun modern bir yorumu olarak bizzat Mimar Altan Elmas tarafından tasarlandı. 8,5 metre uzunluğundaki mihrapta Esma'ül Hüsna yazıldığını görüyoruz ki bu ne Osmanlı'da ne Selçuklu da görülürdü.

📌 Buradaki Esma'ül Hüsna Hattat Davut Bektaş tarafından "istif yazı" ile yazıldı. Dışarıdan bakıldığında desen gibi gözükse de incelendiğinde Esma'ül Hüsna olduğu anlaşılır.

📌 Mihrabın ortasında Kelime-i Tevhid yer alıyor. Alt bölümüne ise Cin suresinin 18. ayeti yazılıdır.

📌 Caminin her bölümü en ince ayrıntısına kadar düşünüldü. Taksim Camii, ibadet mekânlarının yanı sıra dijital kütüphanesi, kitap okuma, dinlenme ve sergi alanlarıyla bir kültür sanat merkezidir. Gelecek nesillere bırakılacak en güzel armağanlardan biri burası…

Bugün, İstanbul'un yeni simgesi Taksim Camii'ndeydik. Taksim Meydanı'nda böyle simge bir caminin yapılması hakkında neler düşünüyorsunuz? Görüş ve düşüncelerinizi yorum yazmayı unutmayın.

Editör - Sunucu: Burcu Sandıkçı
Kamera - Kurgu: Ahmed Helal