Filibeli Ahmed Hilmi Kimdir? Filibeli Ahmed Hilmi Kitapları, Sözleri...

🖍 Osmanlı son döneminin düşünür, yazar, şair ve filozoflarından Filibeli Ahmed Hilmi, 1865 yılında Filibe, Bulgaristan'da doğdu. İlköğrenimini burada tamamladı, daha sonra İstanbul'a gelerek Galatasaray Mektebi'ni bitirdi. 🖍 Dini ilimlerden kelam, felsefe, tasavvuf ve tarih ilmiyle meşgul old. Edebiyatla da ilgilendi. Şiirler yazdı, roman ve tiyatro eserleri kaleme aldı. 🖍 Özellikle 'tasavvufi ve ahlaki bir roman' olarak tanımlanan 'Amak-ı Hayal' romanıyla din, gelenek ve modernleşme arasındaki gergin ilişkileri kendi içinde yaşadı ve onları çözümlemeye çalışıp eserlerine yansıttı. 'İslam'ı yüceltmek, Türklüğü yüceltmek gibidir.' 🖍 Filibeli Ahmed Hilmi'nin babası Şehbender Süleyman Bey, annesi Şevkiye Hanım'dır. 'Şehbenderzâde' ve 'Filibeli' lakapları babasının mesleğini ve doğduğu yeri gösterir. Şehbender: Osmanlılar'da önceleri tüccarlar arasındaki ihtilâfı çözmekle görevli memur iken daha sonra konsolosluğa dönüşen dış temsilcinin unvanı. 🖍 Gazeteci, yazar, filozof, şair ve edebiyatçı olarak kendi çizgisinde yürüyen mutasavvıf, 49 yıl yaşadı. 2'nci Meşrutiyet devrinin önde gelen fikir adamlarından biriydi. Tek derdi İslam'ı yüceltmek, Devlet-i Aliyye'yi devam ettirmekti. 🖍 Ahmed Hilmi, dönemin Avrupa medeniyet değerlerinin taklidi konusunda getirdiği, 'ne aşırı düşkünlük, ne de kötü taklit' sloganını rehber edinerek, bu konuda seçmeci bir metodun takip edilmesini önerdi. Kuzey Afrika'da işgale karşı direniş hareketi: Senûsîlik 🖍 Filibeli Ahmed Hilmi, görevli olarak gittiği Beyrut'ta Çaylak adıyla bir mizah dergisi çıkardı. Fakat burada Jön Türkler'in kurduğu Terakkî-i Osmânî Cemiyeti'ne girmesi sebebiyle Mısır'a kaçmak zorunda kaldı. İstanbul'a döndüğünde ise tutuklandı; Fîzan'a sürüldü. Burada tasavvufa yoğunlaştı. 🖍 Kısa bir süre İttihâd-ı İslâm adlı haftalık siyasî gazetesini yayımladı. İkdam, Şehbâl, Yeni Tasvîr-i Efkâr ve Sırât-ı Müstakîm gibi gazete ve dergilerde de yazılar yazmaya başladı. 🖍 Kendi adıyla birlikte tasavvufî yazılarında Şeyh Mihridîn Arûsî, mizahî yazılarında Coşkun Kalender, Kalender Gedâ, millî ve hamâsî şiirlerinde Özdemir gibi takma adlar yanında 'A. H.' ve 'F. A. H.' gibi rumuzlar kullandı. 🖍Filibeli Ahmed Hilmi, başta İttihat ve Terakkî Cemiyeti'ni desteklemişti ancak cemiyetin giderek artan aşırılıkları, yanlış eylemleri onu rahatsız etti ve ciddi şekilde eleştirdi. Bu davranışı sebebiyle dergi ve gazeteleri sık sık kapatıldı. 🖍Fakat boyun eğmeyip mücadelesine devam etti. Kastamonu'ya, Bursa'ya sürüldü. Aftan faydalanıp İstanbul'a döndüğünde Hikmet'i yeniden yayımlamak istediyse de gazete tekrar kapatıldı. 🖍30 Ekim 1914'te ani vefatı herkesi derin bir üzüntüye boğdu. 49 yıllık bir yaşamın ardından Fâtih Camii hazîresine defnedildi. Ölümü bakır zehirlenmesi olarak kayıtlara geçmiş ancak eleştirileri, siyonizme ve masonluğa yönelik suçlamaları sebebiyle komploya kurban gittiği ileri sürülmüştür. Oysa ki onun tek derdi İslam'ı yüceltmek, Devlet-i Aliyye'yi devam ettirmekti. Edebiyatta eski kuşak - yeni kuşak kavgası 🖍 Ahmed Hilmi'nin neşrettiği dergi ve gazete sayısı on ikidir. Arapça, Farsça ve Fransızcayı çok iyi derecede bilen Ahmed Hilmi, hiç evlenmedi. 🖍 Siyasetin yanı sıra kelâm, felsefe, tasavvuf ve tarihle de meşgul oldu. Çok yönlü üretkenliğiyle döneminde oldukça dikkat çekti. Ayrıca edebiyatla da ilgilendi, şiirler, roman ve tiyatro eserleri kaleme aldı. 🖍Avrupa ile rekabet edebilmek için sürekli öğrenmek gerektiğini ve Batı kültürünü olduğu gibi almanın yanlış olduğunu savundu. İslam dünyasının ve Osmanlı toplumunun geri kalışı onu çok rahatsız ediyordu, bu sebeple sürekli çözüm üretmeye çalıştı. Vahdet-i vücûd anlayışına önem veren Ahmed Hilmi, daha çok Kuzey Afrika'daki tasavvuf kültürünün Osmanlı dünyasında tanınması yolunda gayret gösterdi. Vahdet-i vücûd: Varlık, mutlak vücuttur: Nispetler halinde alınınca tabiat; nispetleri kuşatan mutlak ve ezellilik olarak alınınca Allah'tır; mahiyet olarak alınınca Zât'tır; mahiyeti tahakkuk etmiş fiil halinde alınınca da vücut'tur. 🖍O, toplum meseleleri ve devletin geleceği hakkında yapılan tartışmalarda en ön safta yer alırdı. Batıcı aydınlara karşı sürekli mücadele etti. Din, gelenek ve modernleşme arasındaki gergin ilişkileri kendi içinde yaşadı, bunları çözümlemeye çalışıp eserlerine yansıttı. Çeşitli engellemelere rağmen fikirlerini ortaya koymaktan vazgeçmeyen bir fikir adamı olarak tarihte yerini aldı. Batı'yı körü körüne taklit etmek, kültürel kimliği kaybetmek ve dinden uzaklaşmak demektir. 📕 A'mak-ı Hayal, Öksüz Turgut ve İblis İzzettin Behmen, romanları arasında yer alır. Öksüz Turgut, edebiyat tarihi açısından padişaha ithaf edilen ilk roman özelliği taşır. Fuat Köprülü'den çok önce Yunus Emre ve Bektaşilerle ilgili ilk eseri yazan, Filibeli Ahmed Hilmi'dir. 'Avrupa medeniyetinin taklit edilmesi sahip olunan yüksek değerlere zarar vereceği gibi Batı'dan gelen her şeye karşı taassup gösterilmesi de hayatın değişen şartlarına ayak uydurmayı engeller. 'Ne taassup ne kötü taklit' sloganını rehber edinerek bu konuda seçmeci bir metot takip etmek en doğru yoldur. Batılı yazarların birkaç sözünü nakletmekle yetinen yarım âlim ve yüzeysel düşünürlerle sadece görüntüye dayalı bir yenilik gerçekleştirilebilir. Batı medeniyetinin sanayi ve teknolojisi takdire değer olmakla birlikte yalnız maddî ihtiyaçları karşılaması dolayısıyla eksiktir; dinî ve ahlâkî prensiplere yer vermediği için kendi toplumlarını makineleştirmektedir. Ayrıca bir yandan hak, eşitlik ve özgürlük gibi ilkeleri savunurken diğer yandan başka toplumları sömürmeye çalışması bu medeniyetin asıl yüzünü ortaya koymaktadır.' (Yirminci Asırda Âlem-i İslâm ve Avrupa, s. 4-6, 18; Hangi Meslek-i Felsefîyi Kabul Etmeliyiz?, s. 45-46). 1. Senûsîler ve Onüçüncü Asrın En Büyük Mütefekkir-i İslâmîsi Seyyid Muhammed es-Senûsî (İstanbul 1325, 1333). 2. Müslümanlar Dinleyiniz (İstanbul 1326). 3. Târîh-i İslâm (I-II, İstanbul 1326-1327). 4. İlm-i Ahvâl-i Rûh (İstanbul 1327). 5. Allah'ı İnkâr Mümkün müdür? 6. Yirminci Asırda Âlem-i İslâm ve Avrupa: Müslümanlara Rehber-i Siyâset (İstanbul 1327, Şeyh Mihridîn Arûsî takma adıyla). 7. Akvâm-ı Cihân (İstanbul 1329). 8. İki Gavs-ı Enâm: Abdülkadir ve Abdüsselâm (İstanbul 1331, Mihridîn Arûsî takma adıyla). 9. Türk Rûhu Nasıl Yapılıyor? (İstanbul 1329, Özdemir takma adıyla). 10. Hangi Meslek-i Felsefîyi Kabul Etmeliyiz?: Dârülfünun Efendilerine Tahrîrî Konferans (İstanbul 1329). 11. Beşeriyetin Fahr-i Ebedîsi Nebîmizi Bilelim (İstanbul 1331). 12. Huzûr-ı Akl ü Fende Maddiyyûn Meslek-i Dalâleti (İstanbul 1332). 13. Muhalefetin İflâsı (İstanbul 1331). 14. Üss-i İslâm: Hakāik-i İslâmiyye'ye Müstenid Yeni İlm-i Akāid (İstanbul 1332). 'Zavallı Dostum! 📕Filibeli Ahmed Hilmi'nin 1910 yılında yazdığı Osmanlıca adıyla 'A'mak-ı Hayal' kitabı, edebiyatımızın önemli tasavvufi ve felsefi metinlerinden birisi kabul edilir. 📕Dünya felsefe tarihinin kısa bir özeti olan eser, yüz yıl önce yazılmasına karşın hala evrensel bir dile sahiptir. İçerik olarak insanları güzelliğe, kendisini sorgulamaya ve içsel bir yolculuğa çıkarır. 📕Tasavvuf düşüncesini oluşturan farklı inanış tarzlarının ve genel olarak da vahdet-i vücûd inancının çerçevesinde şekillenir. Modern yaşama rağmen ruhundaki boşluğu dolduramayan günümüz insanı için bir hediyedir. 'Bu kitabı, hakikat aşkıyla yanan, akılla kavranamayacak konulan merak eden insanların zevkle okuyacağı kanaatindeyim. Bu millet geçmişte bir sürü Raciler yetiştirmiştir, gelecekte de yetiştirmeye devam edecektir. Okuyucularımıza sunduğumuz bu hikâyeler (bunların hikâye olup olmadığı iyi düşünülmelidir) eğer beğenilirse kendimizi bahtiyar sayacağız. Zira, bu kitaba rağbet edilmesi, insanların ciddî meselelerle ilgilendiğini göstermesi bakımından çok önemli. Böyle okurların bulunduğuna inanıyorum. Zira bu millet hassas bir kalbe sahiptir. Bunu birçok defa ispat etmiştir.' 📕Öksüz Turgut, edebiyat tarihi açısından padişaha ithaf edilen ilk ve tek roman özelliği taşır. İlk defa 1910 yılında Hikmet Matbaası'nda basılmıştır. Romanda vatan ve evlat sevgisi benzersiz bir ustalıkla hikaye edilmiştir. Her bölümde güçlü bir hamasetin varlığı görülür. 📕 Üslupta okuyucuyu, kahramanların duygularına ortak eden bir görsellik dikkat çeker. Roman kişileri içinde, tarihte yaşamış gerçek şahıslar yanında (Turgut ve Mustafa Ağa başta olmak üzere) tarihimizdeki 'adsız' yiğitlere örneklik edecek hayalî kahramanlarla da karşılaşırız. 📕 Kitabın ithaf bölümünde Filibeli Ahmed Hilmi şunları yazmıştır: 'Övünç ve sevincimden tatlı tatlı ağladığım bir günün duygulanımlarından doğan bu eseri müslümanların en cömerdi, en şereflisi, Türklerin en seçkini, halife ve hakanımız Sultan Mehmed Reşad Han Hazretleri'nin nam-i hilafetpenahilerine ithaf; ve gelirini Bursa Yetimler Mektebi'ndeki millet kuzularına hediye eyliyorum. Tarihe ve edebiyata ilgi duyan herkes, bu romanı büyük bir keyifle bir solukta okuyacaktır.' Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayın ➡ Hep ikilik birlik için Bak, ➡ İnsanlar neyi bilirler? Zevk ve bencilliklerinin arzuladığı sanatsal birtakım şeyleri... Fakat hak ve hakikat hususunda ne bilirler? Hiç! Akıl yoluyla hakkı bulmak mümkündür. Fakat bilmek, anlamak mümkün mü? Ne konuşalım? Harfleri bir araya getirerek hikmet bilinebilir mi? ➡ Adına dünya dediğimiz bu durağı, derin bir üzüntüye kapılmadan seyretmek acaba mümkün mü? Nereden geldik? Nereye gidiyoruz? Saf bir inancın çok güzel cevapladığı bu soruya akıl ve fen cevap veremiyordu. Tabiata bir kere daha baktım. Bu seferki bakışımda, eşsiz güzellikler kayboldu. Işık söndü. Her taraf karanlığa boğuldu. Sanki hakikat olanca dehşetiyle görünüverdi gözüme o an. ➡ 'Üzüntü, sevinçten daha bulaşıcıdır.'