Filistin’in yankılanan sesi: Edward Said

📌Edward Said, 1 Kasım 1935'te Batı Kudüs'te Hristiyan bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası varlıklı bir iş adamı olan Wadie Said, annesi Nâsıralı Hilda Mûsâ'ydı. 📌Ailesi, Filistin'de Araplarla Yahudiler arasındaki gerilimin artışından dolayı endişeye kapıldı ve Aralık 1947'de Mısır'a göç ederek Kahire'ye yerleşti. 📌Çocukluğunun ilk 12 yılını geçirdiği Kudüs'te, o dönemin önde gelen okullarından biri olan Saint George Akademisi'nde okudu. Ardından Kahire Victoria Koleji'nde eğitimine devam eden Edward Said, 1951'de buradan ayrılıp orta öğrenimini Amerika Birleşik Devletleri'nde Massachusetts'teki Mount Hermon School'da tamamladı. 📕Edward Said'in Şarkiyatçılık kitabından 20 alıntı 📌Princeton Üniversitesi'nde 1957'de lisans eğitimini, aynı üniversitede 1960'ta yüksek lisans eğitimini tamamlarken, Harvard Üniversitesi'nden de doktora derecesini aldı. 📌Columbia Üniversitesi'nde 1963'te araştırmacı, 1965'te asistan, 1968'de doçent ve 1970'te profesör oldu; 1989'da Beşerî Bilimler Old Dominion Foundation profesörlüğüne getirildi. 📌Arapça ve İngilizcenin yanı sıra Fransızca, Almanca, İspanyolca ve İtalyanca da biliyordu. 📌Bir dönem Arab Studies Quarterly dergisinin editörlüğünü yaptı. New York'taki Dış İlişkiler Konseyi, Amerikan Sanatlar Akademisi ve PEN gibi kuruluşların yönetim kurulu üyeliklerinde bulundu. 📌 Aydınlanma felsefesi ile sömürgecilik arasındaki kirli ilişkiyi gözler önüne serdiği 'Oryantalizm' adlı eseri, Arap ve uluslararası entelektüel ortamı zenginleştirirken, bu eser ona küresel bir boyut da kazandırdı. 📕 Batı'ya Batı'yı gösteren ayna Edward Said'den 25 alıntı 📌 'Oryantalizm' çalışması, yaygın olarak bir İslâm savunması olarak görüldü. Bu kanaatin oluşmasında yazarın Filistin meselesine olan ilgisini ısrarla sürdürmesi etkili oldu. 📌 Said'in bu şekilde algılanmasında, Batı'nın tek ciddi ve gerçek alternatifinin İslâm olduğu gerçeğinin de önemli bir payı vardı. Eserin İslâm dünyasındaki entelektüeller tarafından hararetle sahiplenilmesi bu imajı besledi. 📌 Edward Said, 'Oryantalizm' adlı eserinde İngiltere, Fransa ve daha sonra Amerika Birleşik Devletleri'nde gelişen oryantalist çalışmalarla bu ülkelerin Ortadoğu'daki emperyalist çıkarları arasındaki bağlantıyı göstermeye çalışır. 📌Said, bu geleneği, Avrupa'nın çok daha kapsamlı iktidar ve egemenlik yapılarının harekete geçirdiği bir kültürel güç uygulaması şeklinde değerlendirir. 📕Filistin davasını iliklerinde hisseden bir gayretkeş 📌 Hristiyan Arap bir ailenin çocuğu olarak evinde Arapça, dışarıda İngilizce konuşan, Batı okullarında eğitimini tamamlayan ve akademik hayata Amerika Birleşik Devletleri'nde katılan Edward Said bu özellikleri sebebiyle kendisini ne bütünüyle bir Arap ne de bütünüyle bir Batılı gibi hissedebildi. 📌 Bu sebeple hâtıratını içeren kitaba Yersiz Yurtsuz ismini verdi. Vefatından bir süre önce yayınladığı bu otobiyografisinde Filistin mücadelesini şöyle anlattı: '1967 yılı benim için ve bildiğim her şey için yıkıcıydı. O zamanlar Amerika'da yalnızdım, büyük bir zafer duygusu vardı -sadece Yahudiler arasında değil- herkes arasında da. 67'den sonra artık aynı kişi değildim. Savaşın şoku beni Filistin mücadelesinin başlangıç noktasına itti.' 📌 Bu eserin özellikle Ortadoğu toplumlarını inceleme konusu olarak alan akademik disiplinler üzerindeki etkisi çok büyük olmuş, bu etki, Ortadoğu ile sınırlı kalmayarak diğer Batı dışı toplumların kültürünü ve tarihini konu edinen alanlara da yayılmıştır. 📌 Eserin yayımlanmasından sonraki yaklaşık yirmi beş yıllık zaman diliminde çeşitli akademik disiplinlerdeki bu muazzam etkisi sarsıcı eleştirilere tâbi tuttuğu oryantalistlerin ciddi tepkisiyle karşılaşmıştır. 📕Bir sömürge doktrini 📌 Bağımsız egemen bir Filistin devletinin kurulması için çok ciddi bir mücadele sergileyen Said, 1977'de Filistin Kurtuluş Örgütünün (FKÖ) yüksek otoritesi olan Filistin Ulusal Konseyine bağımsız delege olarak katıldı. 📌 Said, çizgisinde yer aldığı Yasir Arafat'ı, Filistin-İsrail barış görüşmelerinde aşırı teslimiyetçi bir politika izlemekle eleştirerek, yaklaşık 15 yıldır görev yaptığı Filistin Ulusal Konseyinden istifa etti. 📌Göç ettiği vatanı Filistin'e ve Kudüs'e ancak Amerikan vatandaşlığı aldıktan sonra 1992'de dönebildi. Fakat aynı yıllarda kan kanserine yakalandı. 📌 Hastalığı ilerlemeden kısa süre önce yazdığı Yersiz Yurtsuz'u yayınladıktan 4 yıl sonra 25 Eylül 2003'te hayata gözlerini yumdu. 📌 New York'ta vefat eden Said'in cenazesi vasiyeti üzerine Lübnan'a getirilek, başkent Beyrut'un kuzeybatısındaki Brummana'da bulunan Protestan mezarlığına defnedildi. 📕 Fikirleriyle tarihe yön veren isimlerden İslam'a dair alıntılar 📌Doğduğu topraklara uzak büyüyen ve yaşadığı gurbette 'öteki' olmanın çilesini çeken bir Doğulu olarak bilim, sanat, kültür, akademi ve edebiyat dünyasında adından söz ettirdi. 📌 68 yıllık ömrüne onlarca eser, yüzlerce makale ve konferansın yanı sıra Filistin davasının bilfiil içinde yer alarak eylem adamlığını da sığdırdı. 📌 Edward Said, Batı'daki 'sürgün Doğulu' olarak bilinirdi. 'Araplığı apaçık belli olan Said soyadına zoraki iliştirilmiş, budalalık derecesindeki İngiliz Edward ismine alışmam 50 yılımı aldı.' diyerek Filistinli kimliğine sıkı bir bağlılık ortaya koydu. 📌 İsrail'in Filistin topraklarındaki işgalini, uluslararası camiada yılmadan anlatarak evrensel hal almasını sağladı. 📌 Filistin'in yankılanan sesi olan Said, yaşayamadığı ülkesini, tüm sürgün edilenler, mülteciler ve göçmenler için bir sembole dönüştürdü. Bu durumunu Kış Ruhu adlı kitabında, 'Gerçekten de mülteci çağıdır bu içinde yaşadığımız çağ, yerinden edilmiş kişi çağı, kitlesel göç çağı.' ifadeleriyle anlattı. 📕Filistin'in işgaline sebep olan işgal politikası: Siyonizm 📌 Edward Said, içinde yaşadığı Batı'nın ruh yapısının ve zihin dünyasının karanlık alanlarını ifşa eden Filistinli bir bilgeydi. Fakat yeri geldiğinde Filistinliler için pasif sivil direniş ve duruş tarzı olarak taş atan bir eylemci de oldu. 📌 Said'in 2000 yılında Lübnan sınırından İsrail'e doğru taş attığı sırada çekilen ve çok kısa bir zaman içinde hem siyaset hem de akademi çevresinde gürültü kopardı. 📌 Yakın dostu Filistin Uluslararası İlişkiler Akademik Topluluğu (PASSIA) Başkanı Dr. Mehdi Abdulhadi, Said'i anlatırken bu olaydan şöyle bahsetti: 'Olayın sembollüğü, 'Topraklarımızdan defolun!' söylemidir. Tamamen Mahmud Derviş'in şiirlerinde ifade ettiği gibi 'Topraklarımızdan defolun, tuzumuzdan defolun, havamızdan defolun, dilimizden defolun, varlığımızdan defolun!' İşte bu Filistin'den, Arap topraklarından defolmaları için sembolik bir taştı.' 📌 Said, Kış Uykusu'nda Kahire Victoria Koleji'ndeki eğitimine ilişkin hâtıralarından söz ederken şunları yazar: 'Bir İngiliz okul çocuğu gibi düşünmek ve inanmak üzere yetiştirildiysem de, aynı zamanda üstleri tarafından bulunduğu konumu, yani İngiliz olmaya özenmeyecek şekilde eğitilen bir yabancı, Avrupalı olmayan bir öteki olduğumu bilecek şekilde de yetiştirilmiştim... Aynı zamanda hem 'pis Arap' hem de Anglikan olmak sürekli bir iç savaş içinde olmak demekti'.

Filistin’in yankılanan sesi: Edward Said

EDWARD SAİD KİMDİR?