Halid bin Velid kimdir? Allah’ın kılıcı Halid bin Velid…

Halid bin Velid, Hicret'ten 35-39 yıl kadar önce (583-587) Mekke'de doğdu. Soyu yedinci göbekten dedesi Mürre'de Resûl-i Ekrem'in soyu ile birleşir. Babası Velîd bin Mugîre Kureyş kabilesi arasında seçkin bir kişiydi. Annesi Lübâbe es-Suğrâ Esmâ bint Hâris, Hz. Abbas'ın karısı Ümmü'l-Fazl Lübâbe el-Kübrâ bint Hâris ile Hz. Peygamber'in hanımlarından Meymûne bint Hâris'in baba bir kız kardeşidir. Halid, mensup olduğu Kureyş kabilesinin Mahzûmoğulları kolu hilfü'l-ahlâf'a bağlıydı. Bunun yanı sıra 'kubbe' (savaş için para ve silâh toplanan çadır) ve 'e'inne' (süvari birliği) ile ilgili vazifeleri, ayrıca Kureyş'in süvari birliği kumandanlığını da üstlendiği için askerî gücü elinde bulunduruyor, aynı zamanda diğer Kureyş kabileleri gibi ticaretle meşgul oluyordu. Hâlid doğumundan sonra, Mekke'deki geleneğe uyularak temiz ve sağlıklı bir iklimde yetiştirilmek üzere çöldeki bir ailenin yanına verildi. 5-6 yaşlarına ulaşınca Mekke'ye ailesinin yanına döndü. Oğlunun yetişmesine büyük önem veren babası, ona bütün Arapların sahip olmak istedikleri kahramanlık, cesaret ve cömertlik gibi iyi hasletleri telkin etmeye, Mugîre soyundan gelen bir Mahzûmlu olduğunu ve bu soyla övünmesi gerektiğini zihnine yerleştirmeye başladı. Kabilesinin yürüttüğü e'inne vazifesinin bir gereği olarak ata binmeyi, ok, yay, mızrak, kalkan ve kılıç kullanmayı, süvari birliklerini sevk ve idare etmeyi öğrendi. Spor yaparak güçlü bir fiziğe sahip oldu. Çocukluğunda akranı olan Hz. Ömer ile güreş tuttuğu, onu yendiği ve bacağının kırılmasına sebep olduğu rivayet edilir. Hâlid, bu yıllarda zaman zaman diğer Kureyşli zengin çocukları gibi ticaret kervanlarıyla Suriye, Irak, Medâin, Mısır ve Yemen'e gitti. Onun yetişme çağında okuma yazma öğrendiği ve Müslüman olduktan sonra Hz. Peygamber'in kâtipleri arasında yer aldığı bilinir. İslâm davetini Cahiliye devrinin âdet ve geleneklerini yıkan, kabile gurur ve asabiyetini ortadan kaldıran bir hareket olarak değerlendiren Hâlid bin Velîd İslam dinine karşı düşmanlıkta, Hz. Muhammed'e ve ona inananlara karşı nefrette babası, diğer kabile mensupları ve Kureyş ileri gelenleri gibi düşünüyor ve hareket ediyordu. Bu düşmanlığın ve mücadelenin öncülüğünü yapan kabilesi, Hicret'ten sonra Müslümanlara karşı başlayan silahlı mücadelede kubbe ve e'inne vazifelerinin tabii sonucu olarak aktif görevler üstlendi. Hâlid'in, Hicret'ten 19 ay sonra yapılan Bedir Gazvesi'ne iştirak edip etmediği kesin olarak bilinmemektedir. İbn Sa'd onun Bedir'e katıldığını rivayet eder. Bedir'de Müslümanlara esir düşen kardeşi Velîd bin Velîd'i kurtarmak için savaştan sonra diğer kardeşi Hişâm ile Medine'ye giden Hâlid fidyesini ödeyerek kardeşinin serbest bırakılmasını sağladı ve birlikte Mekke'ye dönmek üzere yola çıktılar. Müslüman olmaya karar veren Velîd yolda kardeşlerini bırakıp Medine'ye kaçtı. Bu olaya çok sinirlenen Hâlid Medine'ye döndü ve Velîd'i zorla Mekke'ye götürerek hapsetti. Ancak Velîd hapisten kaçıp tekrar Medine'ye gitti. Hz. Peygamber Velîd'i, Kureyş'in elinde bulunan Ayyâş bin Ebû Rebîa ile Seleme bin Hişâm'ı kurtarıp Medine'ye kaçırmak üzere görevlendirdi. Velîd'in onları Mekke'den gizlice kaçırdığını öğrenen Hâlid peşlerine düştüyse de Mekke'ye eli boş olarak döndü. Hâlid bin Velîd, Uhud Gazvesi'nden başlayarak Kureyş ordusunda süvari birliğinin kumandanlığını yapmaya başladı. Müslümanların lehine sonuçlanmak üzere devam eden Uhud Gazvesi'nde, Resûl-i Ekrem'in kesin emrine rağmen bazı Müslümanların Ayneyn tepesinden ayrıldığını görünce İslam ordusuna arkadan hücum ederek savaşın neticesini değiştirdi. Hendek Gazvesi'nde de Kureyş ordusunun süvari birliğinin başında bulunan Hâlid zaman zaman hendeği aşmaya çalıştı. Hz. Peygamber'in çadırı hizasındaki bölgeden şiddetli bir saldırıya girişti; ancak gece yarısına kadar devam eden bu saldırıdan bir sonuç alamadı. Hendek Gazvesi'nden sonra Mekke'ye dönen Kureyş ordusunun arkasını emniyete alma vazifesini Amr bin Âs ile birlikte yerine getirdi. Hicretin 6'ncı yılında umre yapmak niyetiyle Hudeybiye'ye gelen Resûl-i Ekrem'i ve Müslümanları Mekke'ye sokmak istemeyen Kureyşliler, Usfân önünde bulunan Gamîm adlı tepeye yerleştirdikleri 200 kişilik bir süvari birliğine Hâlid bin Velîd'in kumanda etmesini kararlaştırdılar. Ashabı ile öğle namazı kılarken seyrettiği Hz. Peygamber'e ansızın hücum etmeyi düşünen Hâlid bunu bir başka namaz vaktinde gerçekleştireceğini askerlerine söyledi; ikindi namazında Resûlullah'ın korku namazı (salâtü'l-havf) kıldırdığını görünce de, 'Bu adam korunmuştur' diyerek Hz. Peygamber'e karşı düşmanlığının ve küfürdeki ısrarının artık sona ermesi gerektiğini âdeta itiraf etti. Hâlid, Hudeybiye Antlaşması'ndan bir yıl sonra umretü'l-kazâ amacıyla Mekke'ye gelen Resûl-i Ekrem'le karşılaşmak istemediği için şehirden ayrıldı. Umretü'l-kazâ için Hz. Peygamber'le birlikte Mekke'ye gelen Velîd kardeşi Hâlid'i bulamayınca kendisine verilmek üzere bir mektup bıraktı. Bu mektupta, İslâmiyet'i kabul etmemesini ve bu dinden uzak durmasını hayretle karşıladığını belirttikten sonra Resûlullah'ın kendisini sorduğunu ve 'Hâlid gibi bir insanın İslâm'ı tanımaması ne tuhaf! Keşke o, gayret ve kahramanlıklarını Müslümanların yanında müşriklere karşı gösterseydi; bu kendisi için çok daha hayırlı olurdu. Biz de onu başkalarına tercih ederdik' dediğini bildirdi. Kardeşinin mektubunu okuyunca Müslüman olmaya karar veren Hâlid bin Velîd, Osman bin Talha ve Amr bin Âs ile birlikte Medine'ye gitti. Mescid-i Nebevî'de Hz. Peygamber'in huzurunda kelime-i şehâdet getirerek Müslüman oldu. Bunun üzerine Resûlullah, 'Seni doğru yola ulaştıran Allah'a hamdolsun! Seni yalnızca hayra ulaştıracağını umduğum bir aklın olduğunu biliyorum' dedi. Hâlid, günahlarını bağışlaması için Allah'a dua etmesini kendisinden isteyince Hz. Peygamber, 'İslâmiyet daha önceki günahları siler' cevabını verdi. Hâlid öyle de olsa dua etmesini isteyince Resûl-i Ekrem aynı cevabı tekrarladı. Bu cevaba rağmen, 'Öyle de olsa yâ Resûlullah dua buyursanız' deyince Hz. Peygamber, 'Allahım! Daha önce yaptıklarından dolayı Hâlid'i bağışla!' diye dua etti. Resûl-i Ekrem, ensarın ileri gelenlerinden Hârise bin Nu'mân'ın kendisine bağışladığı Mescid-i Nebevî civarındaki evlerden birini Hâlid'e verdi. Evin darlığından şikâyet edince de, 'Binayı yukarıya doğru yükselt; Allah'tan da genişlik iste' dedi. Hâlid Müslüman olduktan sonra üç yıl kadar Hz. Peygamber'in emrinde ve sohbetinde bulundu. Müslüman olarak katıldığı ilk savaş Mûte Savaşı'dır. Hâlid bu savaşta, İslam ordusunu Bizans ordusunca imha edilmekten kurtardı. Medine'ye dönünce Resûl-i Ekrem kendisine 'seyfullah' (Allah'ın kılıcı) unvanı verdi. Mekke'nin fethinde, dört kol halinde şehre giren İslam ordusunun sağ kol birliğinin kumandanlığını yaptı. Handeme dağının eteklerinde, kumandanlığını Safvân bin Ümeyye'nin yaptığı Kureyş birliğini kısa bir sürede bozguna uğratarak şehrin fethi sırasındaki tek mukavemeti kırdı. 16 Ocak 630 günü Hz. Peygamber onu Nahle vadisinde bulunan Uzzâ putunu yıkmakla görevlendirdi. Hâlid Nahle'ye ikinci gidişinde putu yıkıp Resûl-i Ekrem'in yanına döndü. Mekke'nin fethinden sonra çevredeki bazı kabileleri İslam'a davet amacıyla seriyyeler gönderen Hz. Peygamber, 350 kişilik bir ordunun başına Hâlid'i tayin edip Benî Cezîme kabilesi üzerine Gumeysâ'ya gönderdi. Kabile mensuplarının, 'Dinimizi değiştirdik' şeklindeki sözlerinden onların Müslüman olduklarına kani olmayan Hâlid b. Velîd öldürülmelerini emretti. Bu olaya üzülen Hz. Peygamber, 'Allahım! Ben Hâlid'in yaptıklarından berîyim' dedi ve Hz. Ali'yi Cezîme kabilesine gönderip öldürülen otuz kişinin diyetlerini ödetti. Hâlid'i kınamakla birlikte cezalandırmadı ve kumandanlık görevinden de azletmedi. Peygamberimizin vefatının ardından irtidad hareketlerine karşı Hz. Ebû Bekir'in yanında yer aldı. Hz. Ebû Bekir, diğer mürtedlerle savaşmak üzere hazırladığı 4000 kişilik ordunun başına Hâlid'i başkumandan tayin etti. Hâlid, 19 Eylül 632 tarihinde, peygamberlik iddiasında bulunan Tuleyha bin Huveylid el-Esedî'nin üzerine yürüdü. Büzâha'da yapılan savaşta mürtedler öldürüldü, Tuleyha ise kaçtı. Hâlid daha sonra, zekât vermeyi reddeden Temîm kabilesiyle savaşmak üzere Bütâh'a gitti. Bazı mürtedlerle kabilenin reisi Mâlik bin Nüveyre'yi öldürdü. Peygamberlik iddiasında bulunan Secâh, Hâlid'in mürtedlere karşı başarı kazandığını görünce iddiasından vazgeçerek bu bölgeden ayrıldı. Hâlid, Resûl-i Ekrem'in nübüvvetine ortaklık iddiasında bulunan ve bazı hokkabazlıklarla kendisine bir meleğin vahiy getirdiğini iddia eden Müseylime'nin ortadan kaldırılması için Bütâh'tan Yemâme'ye hareket etti. Yolda Müseylime ve kabilesi Benî Hanîfe'nin Akrabâ adlı yerde toplandıklarını haber alınca o tarafa yöneldi; şiddetli bir savaştan sonra mürtedlerin başı ve ileri gelenleri öldürüldü. 633 yılı başında sona eren ve tarihe Akrabâ Savaşı olarak geçen bu çarpışmada 70'i muhacir, 70'i ensardan olmak üzere 600'den fazla şehid verildi. Hâlid, savaştan sonra Benî Hanîfe kabilesinden bir heyeti Medine'ye Hz. Ebû Bekir'e gönderdi. Bazı rivayetlere göre bu heyetle birlikte kendisi de Medine'ye dönmüştür. Hz. Ebû Bekir, irtidad hareketleri ve isyanlar bastırıldıktan sonra Yemâme'de bulunan Hâlid'i, Fırat nehrinin güney taraflarında Sâsânî İmparatorluğu ile savaşmakta olan Müsennâ bin Hârise eş-Şeybânî kumandasındaki Bekir bin Vâil kabilesine yardım etmesi için Irak'a gönderdi ve böylece İslam tarihinde fütuhat dönemi için ilk adımı attı. Hâlid'in başkumandan tayin edilmesiyle başlayan, bütün insanlık tarihinin en büyük ve en geniş, süratli ve tesirli, asıl bâriz vasfı devamlı ve kalıcı olan bu fütuhat sayesinde Müslümanlar dünya ile temasa geçme imkânını elde ettiler. Hâlid bin Velîd önce Irak'ta Sâsânîler'e, ardından Suriye'de Bizans'a karşı iki ayrı başkumandanlık altında başlatılan bu fetihlerin ilk zamanlarında her iki cephede de İslâm ordularına başkumandan ve kumandan olarak önemli görevler yüklendi. Hz. Ebû Bekir, sahâbîlerle yaptığı istişareden ve Hz. Ömer'in tavsiyesinden sonra Hâlid'in Yemâme'den Irak'a gitmesini emretti. Hâlid hemen harekete geçip önce Bahreyn'e gitti; oradan da o sırada Haffân'daki ordugâhında bulunan ve halifeden yardım istemiş olan Müsennâ ile buluşmak üzere Nibâc'a geçti. Çoğunluğunu ensarın teşkil ettiği 2000 kişilik çekirdek kuvvetin sayısı Müsennâ'nın emrindeki askerlerle birleşerek 5000 kişiye ulaştı. Hâlid Nibâc'dan Basra körfezindeki Übülle'ye gitti; daha sonra Basra'nın kurulacağı bu liman şehrini küçük bir çatışmadan sonra fethetti. Fırat nehrinin güney istikametinden batıya doğru, Nehrülmerre (Nehrülmürre) diye bilinen ırmağın yanındaki büyük bir kaleyi cizye ödemelerini şart koşarak barış yoluyla ele geçiren Hâlid bölgenin idaresini Bekir bin Vâil kabilesinden Kutbe bin Katâde'ye bıraktı. Basra körfezinden Aynüttemr'e Fırat nehri boyunca uzanan toprakların İslâm devleti sınırlarına katılmasını sağladı. Hz. Ebû Bekir Hîre'de bulunan Hâlid'e yazdığı mektupta, Dûmetülcendel'e giderek Hz. Peygamber ile yaptığı antlaşmayı bozan Ükeydir bin Abdülmelik'in üzerine yürümesini, oradan da Suriye'ye geçmesini emretti. Hâlid, burayı ikinci defa fethetti ve Ükeydir'i öldürdü. Hâlid, Bizans İmparatoru Herakleios'un kardeşi Theodoros kumandasındaki 80.000 kişilik ordu ile yapılan ve Müslümanlara Filistin ve Suriye kapılarını açan Ecnâdeyn Savaşı'nda büyük bir zafer kazandı. Hz. Ömer, halifeliği döneminde Hâlid'i azlederek yerine Ebû Ubeyde'yi başkumandanlığa tayin etti. Hâlid bundan sonra Humus, Hama, Şeyzer ve Kınnesrîn gibi şehirlerin fethine Ebû Ubeyde'nin emri altında iştirak etti. Hâlid'in kabiliyetini, askerî dehasını takdir edip görüşlerine daima itibar eden Ebû Ubeyde fetihler esnasında onu yanından ayırmamış, öncü birliği kumandanı olarak kendisinden faydalanmıştır. Hz. Ömer Hâlid'i bir rivayete göre Ebû Ubeyde'nin vefatından sonra, diğer bir rivayete göre ise ele geçirdiği ganimet mallarından bir kısmını şan ve şeref sahibi kimselere verdiği için azletmiştir. Ebû Ubeyde'nin vefatından sonra başka birinin emri altına girmeyen Hâlid bin Velîd ömrünün geri kalan yıllarını geçirdiği Humus'ta öldü. Kabri oradadır. Ona nisbet edilen 'mirseb, edlak, kurtubî' adlı üç kılıç Topkapı Sarayı Müzesi'nde muhafaza edilmektedir.

Halid bin Velid kimdir? Allah’ın kılıcı Halid bin Velid…

HALİD BİN VELİD KİMDİR?