İbn-i Sina Batı bilimini nasıl şekillendirdi?

İbn-i Sina'nın bilimsel, felsefi ve teolojik görüşleri, Avrupa'da Albertus Magnus, St. Thomas, Duns Scotus ve Roger Bacon gibi birçok önemli şahsiyet üzerinde derin izler bırakmış; Batı dünyasını derinden etkilemiş ve bilimin gelişmesinde öncü rol oynamıştı. Batıda 'Avicenna' olarak bilinen ve İslam uygarlığının altın çağında yaşayan İbn-i Sina, Avrupa'ya damga vuran İslam âlimlerindendi. İbn-i Sina, hem filozof hem de hekim olarak Avrupa'yı büyük ölçüde etkilemişti. İbn-i Sina'nın eserleri, Avrupa'da 1200'lü yıllarda tanınmaya başladı. Bu konuda, Endülüs coğrafyasında Toledo gibi şehirlerde Arapça eserlerin Latinceye çevrilmesi etkili oldu. Ancak Batılılar, İbn-i Sina gibi önemli İslam âlimlerinin eserlerini orijinal dili olan Arapçadan da okuyup incelediler. İbn-i Sina'nın felsefesinin Avrupa'daki eğitim kurumlarının programlarına girmesi ile Müslüman felsefecilere artan ilgi, Papalık başta olmak üzere din kurumlarının tepkisini çekmiş; 1277'de bir kararname ile bu eserlerin etkisindeki Aristotelesçilik yasaklanmıştı. İbn-i Sina'nın tüm önemli eserleri Latinceye çevrilmiştir. Ancak Batılılar, İbn-i Sina'yı daha çok tıp alanında bir otorite olarak gördükleri için kısaca 'Kanun' olarak anılan 'el-Kanun fi't Tıb' eserine özel ilgi gösterdiler. İbn-i Sina, Galen ve Hipokrat ile birlikte tıp otoritelerinden biri olarak kabul edilirdi. (x)İbn-i Sina'nın Batı Tıbbına etkileri Batı dünyasında İbn-i Sina, 'Hekimlerin Prensi' olarak anılıyordu. İbn-i Sina'nın Kanun'u 13'üncü yüzyılın sonlarından itibaren Bologna, Padua ve Paris gibi önemli Batı üniversitelerinde ders kitabı olarak okutuldu. Rönesans dönemi ise bu esere verilen değer en yüksek dereceye ulaşmıştı. Kanun, 15'inci ve 16'ncı yüzyıllarda en çok basılan tıp kitaplarından biriydi. Kanun dışında İbn-i Sina'nın tıp, eczacılık ve felsefeyle ilgili diğer kitapları da Latinceye aktarılmıştı. Ancak tıp eserlerinin bazı bölümleri, Avrupalıların akademik anlamda daha çok ilgisini çekti. Kanun'un fizyoloji hakkındaki bölümü, üniversitelerin zorunlu eğitim materyaliydi. Eserin hastalıklar ve terapiyle ilgili bölümü, öğrencilere hazırlanan sınav soruları için standart kaynaklardan biriydi. Yine İbn-i Sina'nın ameliyatla ilgili metinleri, tıp dünyası için vazgeçilmez kaynaklardandı. Bu metinlerle eğitim gören öğrenciler, hastanelerde görev alarak kendilerini uygulamaya hazırlıyorlardı. Kanun, Avrupa'nın pek çok ülkesinde basılmaya devam etmiş, bunun yanında eserin daha doğru Latince çevirilerinin hazırlanması için 17'nci yüzyıla kadar yoğun çaba harcanmıştı. Arapça orijinal metinlerin daha iyi anlaşılması için yapılan çalışmalar, Avrupa'da Arapça filoloji çalışmalarının gelişmesine katkıda bulundu. (x)İbn-i Sina'nın sağlık için verdiği öğütler 1624 yılında Zacharias Rosenbach, İngiltere'deki tıp öğrencileri için bir Arapça grameri dersi hazırlama girişiminde bulundu. 1609'da, Breaslau'da bir hekim olan Peter Kirsten, Kanun'un bazı bölümlerinin Arapça-Latince bir baskısını hazırladı. Kanun'un anlaşılması ve daha iyi bir kaynak metnin ortaya konmasına yönelik çabalar, ilerleyen yıllarda da devam etti. İbn-i Sina'nın felsefe eserleri, Batılı düşünürleri etkisi altına aldı. Albertus Magnus ve onun öğrencisi Thomas Aquinas, başta İbn-i Sina olmak üzere, Gazali ve İbn Rüşd'ün de felsefesinden etkilendiler. Albertus Magnus'un 1245'te kaleme aldığı De Homine adlı eseri, İslam düşünürlerinin görüşlerini doğrudan aktaran ve değerlendirmeler yapan, Batı felsefesini etkileyen bir eserdir. Thomas Aquinas, İbn-i Sina ve İbn Rüşd'ün fikirlerini karşılaştırmalı olarak almış, Commentary on the Sentences of Peter Lombard adlı eserinde her iki Müslüman âlimin bilgi felsefesi konusundaki açıklamalarını incelemiştir. Bu eserde, bazen İbn Rüşd'ün İbn-i Sina'ya karşı, bazen de İbn-i Sina'nın İbn Rüşd'e karşı fikirlerine yer vermiştir. (x)İbn-i Sina'dan hastalık rehberi Avrupalılar, felsefenin temeli sayılan antik Yunan felsefesinin kaynaklarını orijinal dillerinden okumadan önce, İslam âlimlerinin eserleriyle tanıyorlardı. Aristoteles'in Metafizik eserini tanımadan önce, İbn-i Sina'nın Şifa'sında yer alan Metafizik kitabından haberdarlardı. Müslüman âlimlerin, Yunan felsefesine bakış açıları bu anlamda Batı'nın kendi kaynaklarını anlama noktasında da yönlendirici olmuştu. Batı dünyası, İbn-i Sina'nın felsefe külliyatına yoğun ilgi gösterdi. İbn-i Sina'nın felsefe eserlerinden pek çok çeviriler yapıldı. Bu ilgiye konu olan en ünlü eseri ise Şifa'ydı. Bu kitap Batı dünyasına ilk olarak Yahudi tercüman İbn Davud tarafından tanıtıldı. 13'üncü yüzyılın başlarında yaşayan bir başka tercüman Alfred de Sareshal, Şifa'nın fizik bölümünden meteoroloji ile ilgili bazı kısımları Latinceye çevirdi. İskoçyalı çevirmen Michel Scot, İmparator II. Frederic'in isteği üzerine 1227'de Kitabu'l Hayevan'dan bazı bölümler çevirdi. (x)İbn-i Sina ve kemik kırıkları için önerileri Şifa'nın nefs ile ilgili bölümü de Avrupalılar tarafından dikkatle incelenmişti. Bu çevirilerde öncülüğü İbn Davud ve Dominicus Gundissalinus ortaklaşa yapmış, daha sonra bu çeviriler tüm Avrupa bilim merkezlerine yayılmıştı. İbn-i Sina'nın eserinden yapılan bu çeviriler, birkaç yüzyıl sonra İtalya'da, Venedik ve Padoa gibi şehirlerde basılmıştı. İbn-i Sina'nın Orta Çağ Avrupa'sında gördüğü bu ilgi, Batılıların zihninde masalsı bir imaj oluşmasına zemin hazırlamıştı. Avrupalılar İbn-i Sina'yı kimi zaman bir ermiş, kimi zaman bir simyacı, kimi zamansa bir prens olarak tasavvur ediyorlardı. İbn-i Sina'nın 'Gazali ve Farabi ile bir hastane kurduğu, düşmanı olan İbn Rüşd tarafından zehirlendiği' dahi anlatılıyordu. Kendisinden asırlar önce yaşayan Augustinus ile mektuplaştığını zannedenler olduğu gibi, Lokman Hekim ile aynı kefeye koyanlar da bulunuyordu. Bu anlayışın temelinde, belki de bu çalışmaların 'gerçek üstü' olacak kadar üst düzey olması yatıyordu. (x)İbn-i Sina ilaçlarını nasıl hazırlardı?

İbn-i Sina Batı bilimini nasıl şekillendirdi?

İBN-İ SİNA, BATI BİLİMİNİ NASIL ŞEKİLLENDİRDİ?