İslam Sanatına Adanmış Bir Ömür: Titus Burckhardt

ÇOCUKLUĞU 🔸 Aslen İsviçreli olan Titus Burckhardt, 1908 yılında İtalya'nın Floransa kentinde dünyaya gelir. Babası heykeltraşlık ile ilgilenir, amcası ise başarılı bir sanat tarihçisidir. Bu sebeple ailesi tarafından küçük yaşlardan itibaren sanatla iç içe yetiştirilir. 🔸 Başlangıçta anne ve babasının yönlendirmesiyle resim ile iştigal eder. Kara kalem çizimlerinde oldukça başarılıdır. Aristokrat bir çevrede yaşıyor olması sebebiyle Avrupa sanat camiasıyla sağlam ilişkiler kurar. İştigal etmek ne demek? Arapça kökenli iştigal sözcüğü, meşgul olmak manasına gelmektedir. Müslüman ülkelerde Ramazan gelenekleri: Fas SANATÇI BİR KİŞİLİK 🔸 Sanata olan merakı adeta ona ailesinden kalan miras gibidir. Sanat duyarlılığı gelişmiş bir çevrede doğması ona daha sonra geniş bir perspektif kazandıracaktır. Çocukluğu ve ilk gençlik yıllarının geçtiği ortamda, Batı sanatını yakından tanır. 🔸 İslam ile tanışmasının ardından Doğu ve Batı'yı mukayeseli olarak değerlendirme imkanı bulur. İki köklü medeniyeti içerden gözlemleyerek başarılı tespitlerde bulunan nadir kimselerdendir. KORUNMUŞ BİR ŞEHİR: FAS 🔸 Henüz öğrenciyken tanıştığı mühtedi İsa Nureddin ile kurduğu yakınlık İslam sanat ve maneviyatına olan merakını iyice artırır. Bir geleneği veya kültürü tanımanın en etkili yolunun onu yaşayan ve yaşatan insanlarla bir arada olmak olduğuna inanan Burckhardt, bir süre Fas'ta yaşamaya karar verir. 🔸 Mağrib ülkelerinden biri olan Fas, teknolojik üstünlüğün hissedilmediği yüksek oranda kültürü korunmuş bir şehirdir. Gerek insanların yaşam biçimi ve davranış kodlarıyla gerekse de yüzyıllardır ayakta duran mimarisiyle Fas, Burckhardt'ın İslam ile kurmak istediği yakın temas için biçilmiş kaftandır. Mühtedi ne demek? Arapça kökenli olan mühedi kelimesi, sonradan Müslüman olmuş kimselere verilen isimdir. Mağrib ne demek? Arapça kökenli olan bu kelime Kuzey Batı Afrika ülkeleri için kullanılan bir terimdir. Kuzey Afrika'nın incisi: Fas HAYATININ DÖNÜM NOKTASI 🔸 Aldığı radikal karar ile Fas'a yerleşen Burckhardt, yaklaşık beş yıl burada kalır. Bu sürecin ilk aşamasında Fas'ın kuzey bölgesinde yaşamayı tercih eder. Burada çiftçilik ve hayvancılık gibi yerli halkın yaptığı her türlü işi deneyimler. Böylece her kesimden insanla tanışma fırsatı bulur. Bu sırada gözlem ve tespitlerini aktarmak amacıyla Almanca olarak 'Zamanın Kıyısındaki Ülke' isminde bir kitap yazar. 🔸 Beş yıllık sürenin ikinci aşamasında ise ülkenin büyük şehirlerinden sayılan Fes'te yaşamaya karar verir. UNESCO'ya göre dünyanın en eski üniversitesi sayılan Karaviyyin Üniversitesi'nde İslami ilimlerin çeşitli alanları ile ilgili araştırmalar yapar. Bu sırada Arapçayı da öğrenir. 🔸 İslam'ı kabul etmesi, 1934 yılında henüz 26 yaşında iken, Fas'ta bulunduğu süre içerisinde gerçekleşir. İsmini İbrahim İzzeddin olarak değiştirir. NEREDE ÇALIŞTI? 🔸 İbrahim İzzeddin, İsviçre'ye döndükten sonra şehircilik ve mimari alanlarında çalışmalar yapan, kitap basan Urs Graf yayınevinde işe başlar. Lozan ve Olten şehirlerinde yaklaşık 25 yıl boyunca sanat yöneticiliği yapar. 🔸 1972- 1977 yılları arasında UNESCO tarafından yürütülen Fas'ın kültürel mirasının korunması projesinde yer alır. Kültür danışmanı olarak görev aldığı bu proje kapsamında Fas hakkında oldukça detaylı bir rapor hazırlar. 🔸 1980- 1983 yıllarında 1972'de başlatılan ve her üç senede bir defa düzenlenen Ağa Han mimarlık ödüllerinin dokuz kişilik jüri heyetinde yer alır. Batı Sahra'da bir çöl hareketi: Yeşil Yürüyüş FES, İSLAM ŞEHRİ 🔸 Gelenekselci ekolün en önde gelen temsilcilerinden Titus Burckhardt, 76 senelik ömrüne birçok başarı hikayesi sığdırır. Kaleme aldığı kitaplar günümüzde dahi birçok dile çevrilir ve üzerine araştırmalar yapılır. Onun başyapıtlarına bakıldığında İslam kültür ve şehirciliğinin derinlemesine özümsendiği ve başarılı bir şekilde aktarıldığı görülür. 🔸 İlk basımı 1960 yılında yapılan 'Fes, İslam Şehri' kitabının aslı Almancadır. Yakın zamanda Türkçeye tercüme edilen eser, yazarın şehirde bulunduğu sürelerde aldığı notlar ve tespitlerinden oluşur. Fas'ın ev düzeninden hamamlarına, şehrin meczuplarından devlet erkanına kadar hemen her konuyu kapsayan kitap okuyucuya zengin ve keyifli bir içerik sunar. İSLAM SANATI: DİL VE ANLAM 🔸 Turan Koç tarafından 2005 yılında Türkçeye tercüme edilen eser Burckhardt'ın en önemli kitabıdır. Yazar, eserinde İslam sanatının doğuşu, dili ve alanın tartışmalı meselelerini ele alır. 🔸 Yazarın temel argümanı, birçok sanat tarihçisinin iddialarının aksine İslam sanatının tesadüfen bir araya gelen bir oluşum olmadığıdır. Ona göre İslam sanatı, İslam maneviyatının bir yansıması, somut bir tezahürüdür. İslam sanatları kimden etkilendi? MUHYİDDİN İBN ARABİ'NİN MİSTİK ASTROLOJİSİ 🔸 İbrahim İzzeddin bu çalışmasında günümüzün en tartışmalı konularından biri olan astrolojiye eğilir. Astroloji kadim ilim geleneğinin bir parçası olmasına rağmen bugün aslından uzaklaşarak çeşitli hurafelerle bozulur. 🔸 Yazar, astroloji ve metafizik arasında kurduğu ilişkiyi Muhyiddin İbn Arabi'nin eserlerini referans alarak temellendirmeyi hedefler. 1999 yılında Türkçeye tercüme edilmiştir. Muhyiddin İbn Arabi kimdir? Muhyiddin Arabi 12.yüzyılda yaşamış; ünlü İslam düşünürü ve alimdir. İSLAM TASAVVUF DOKTRİNİNE GİRİŞ 🔸Burckhardt'ın 'İslam Tasavvuf Doktrinine Giriş' adlı eseri, tasavvuf alanında yazılmış en kapsamlı kitaplardan biri olarak kabul edilir. Bu eserinde, idrak edilmesi en zor meseleleri dahi anlaşılması kolay bir üslupla açıklar. 🔸 1995 yılında tercümesi gerçekleşen eser, gelenekselci bir pencereden kaleme alınır. Kitabın en temel özelliklerinden biri Doğu ve Batı arasında ortak olan konuları karşılaştırmalı olarak ele almasıdır. Eserin başlıca referansları Muhyiddin İbn Arabi ve Abdülkerim el-Cili'dir. Abdülkerim el-Cili kimdir? 15. Yüzyılda yaşamış önemli İslam mutasavvıflardandır. Yıkıcı Batı kurucu Doğu TERCÜME FAALİYETLERİ 🔸 Titus Burckhardt, yalnızca yazdığı kitaplarla değil aynı zamanda Batı dillerine yaptığı tercümelerle de İslam kültür ve sanatına hizmetlerde bulunur. 🔸 Muhyiddin İbnü'l Arabi tarafından 12- 13. yüzyıllarda yazılan ve klasik eserler arasında yer alan 'Fususü'l-hikem' kitabını tercüme etmiştir. Bilhassa İbnü'l Arabi'ye karşı olan teveccühün Batı dünyasında artmasında Burckhardt'ın rolü inkar edilemez. 🔸 Abdülkerim el-Cili'ye ait tasavvufta varlık meselesini inceleyen ve kamil insan mevzusunu tartışan 'el-insanü'l-kamil' isimli eseri de tercüme eder.