Leonardo da Vinci’ye dair 30 gizemli gerçek

Leonardo da Vinci, çok yönlülüğü ve sırlarla dolu oluşu ile bilinir. Onun ilginç ve gizemli hayatı daima ilgi çekmiş ve farklı açılardan inceleme konusu olmuştur. Leonardo da Vinci'yi ünlü Mona Lisa tablosuyla yani ressam kimliğiyle biliriz. Ancak ressamlığının yanında da Vinci'nin filozof, astronom, mimar, mühendis, matematikçi, heykeltıraş, müzisyen, kartograf ve yazar olduğunu biliyor muydunuz? Leonardo 1452'de Floransa yakınlarındaki Vinci köyünde dünyaya geldi. Vinci adı, Vincio Irmağı kenarında yetişen sazdan geliyordu. Öyle ki gerek kodekslerinde, gerek Mona Lisa gibi yapıtlarında soyadını simgeleyen bu sazların girişik desenlerini kullanmıştır. 5-6 yaşındayken bir mimarın yanında çalışmış, ilk hesap, geometri ve yapı bilgilerini bu mimardan öğrendi. 14-15 yaşlarındayken Verrocchio'nun çırağı oldu. Atölyesinde çalıştıktan sonra doğal fenomenlere olan ilgisi büyüdü. 1472'de ise bağımsız çalışmaya başladı. Leonardo sanat adamı olduğu kadar bilim adamıydı. Sayısız kâğıdı felsefi, bilimsel denemelerle, notlarla dolduran, geometrik, mekanik, anatomik taslaklarla, yazılacak kitap, yapılacak makine tasarılarıyla kaplıydı. Bu notları, saygısız bakışlardan korumak için, ancak ayna karşısında okunabilen ters harflerle yazan, üstelik gizli tutup kimseye göstermeyen ya da pek seyrek gösteren bir insandı. Dük Muro'ya yazdığı mektubunda kendisine on konuda hizmet edebileceğini yazan Vinci, bunlardan dokuzunu mühendislik bilgileriyle gerçekleştireceğini söyledi. Da Vinci, onuncu konuyu ise plastik sanatlar olarak belirledi. 1482'de Dük Moro'nun (Dük Ludo-vico Sforza) hizmetine girdi. 1482'de Milano'ya gitti ve 16 yıl boyunca dük Ludovico Sforza'nın himayesinde kaldı. Dükün sarayında matematikçi Pacioli ile tanıştı. Milano'nun Fransızlarca ele geçirilip düşürülmesine kadar 20 yıl ona hizmet etti. Mühendis, ressam ve yontucu olarak görev yaptı. Venedik'e geçen Leonardo, Türk hücumlarına karşı İzonzo tepelerinde istihkâmlar yapma görevini aldı. 1506'da Milano'ya döndü, ilk büyük anatomi kitabını yazdı. 1515'de yorgun ama üretken olarak Fransa kralının davetini kabul eden yaşlı usta, son yıllarını Cloux'da geçirdi. Sağ elinin parmaklarına felç gelen Leonardo, resim ve heykeli bırakarak; park yapmak, sulama kanalları inşa ettirmek gibi eylemlerin plan projelerinde çalıştı. 2 Mayıs 1519'da vefat etti. İstanbul'da Osmanlı'nın hüküm sürdüğü 16'ıncı yüzyılda, dönemin sultanı II. Bayezid, Haliç üzerinde yolcuların geçmesi ve eşya nakli için bir köprü yaptırmak istedi. O dönemde İtalya'da yaşayan ancak ünü sınırları aşan Leonardo da Vinci, insanlığa faydalı olacak işlere imza atıyordu. Osmanlı sultanının köprü yaptırma isteğini duyan Da Vinci, bu fikri hayata geçirmek istediğini bir mektupla II. Bayezid'e iletti. Leonardo, kaleme aldığı bu mektupta, çarkları rüzgârla dönen bir değirmenden ve gemilerin suyunu boşaltmaya yarayan bir tulumbadan söz etmişti. Ardından ise asıl konuya, yani Galata ile tarihi yarımada arasında kurulacak bir köprüden bahsetmişti. Da Vinci, Sultan II. Bayezid'e hitaben şu sözleri kaleme almıştı: 'Acizleri, efendimizin Galata'dan İstanbul'a bir köprü kurdurmak için teşebbüse geçtiklerini işittim. Lakin bu işe ehil bir kimse bulamadıklarını öğrendim. Bu işten anlayan kulunuz, arzularınızı gerçekleştirebilir. Köprü, yüksek bir kemer üzerine kurulacaktır. Fakat bu kadar yüksek kemerli bir köprü üzerinden kimsenin geçmek cesaretini gösteremeyeceğini düşündüğüm için kenarlarını tahta parmaklıklarla örteceğim. Kemeri, o kadar yüksek tasarlamamın sebebi, altından yelkenlilerin rahatça geçebilmeleri içindir. Efendimiz Hazretleri irade buyururlarsa, Anadolu sahiline kadar uzayacak, gerektiğinde açılır kapanır bir köprü dahi inşa edebilirim. Burada su daima hareket halinde olduğundan kenarların aşınmaması için bir çare düşündüm. Bununla su akıntısı dirsek ve kenarlara zarar vermeyecektir. İnşallah Sultan Hazretleri, bu aciz kulunun sözlerine inancını bağışlar da onu her zaman hizmetlerinde görmeyi arzular ve cevap vermek lütuflarını esirgemezler.' Belgenin sonunda 'Bu mektup temmuz ayının üçünde yazılmış ve yazılış tarihinden dört ay sonra ele geçmiştir' kaydı bulunuyor. Bu mektubun tercümesi Topkapı Sarayı'nda bulunuyor. Paris Institut de France kütüphanesinde bulunan 'Leonardo Kodeksi'nde sanatkârın el yazısını içeren bir köprü taslağı yer alıyor. Bu taslağın, Galata ile İstanbul arasına yapılması planlanan köprüye ait olduğu tahmin ediliyor. Taslağın tarihi, kodekste 1502-1503 olarak gösterilmiş olduğundan, mektubun da Osmanlı Sarayı'na bu tarihlerde gönderilmiş olduğu düşünülüyor. Taslakta yer alan bilgilere göre, köprünün genişliği 25 metreden fazla. Su seviyesinden yüksekliği 41 metreyi geçiyor; uzunluğu ise, 350 metreyi buluyor. Köprünün altında gemilerin geçmesi için bir de büyük bir kemer yer alıyor. Mektupta, Da Vinci'nin sadece Haliç'e köprü planıyla yetinmediği, Boğaz'a da açılıp kapanan bir köprü kurmayı önerdiği görülüyor. Bu plan, Boğaziçi için düşünülmüş, tarihteki ilk köprü tasarımı olabilir. Bu mektuba, herhangi bir cevap verilip verilmediği de bilinmiyor; ancak Leonardo'nun tekliflerinin olumlu karşılanmadığı da bir gerçek. Osmanlı döneminde, Batılı mühendislerin ve bilim insanlarının Müslüman olmadan istihdam edilebilmeleri 18. yüzyılda mümkün olabildi. Bu mektubun Türkçeye çevirisinin başlangıcında Leonardo'dan söz edilirken 'kâfirin gönderdiği mektup' ibaresi kullanılıyor. Projenin gerçekleştirilmeme sebebinin, Leonardo da Vinci'nin gayrimüslim olup olmadığı ile alakası tam olarak bilinmiyor. Çizimleri, düşünceleri ve icatları bizlere Leonardo da Vinci'nin iyi okullarda okuduğunu düşündürüyor olsa da aslında hiçbir zaman okula gitmedi ve tüm eğitimini evde aldı. Dünya üzerinde en fazla replikası yapılmış olan iki resim de (Mona Lisa ve The Last Supper -Son Akşam Yemeği) Leonardo Da Vinci tarafından çizildi. Elden ele dolaşma mevzusu uzun olan el yazmalarının bazıları 19'uncu yüzyılın sonlarında bulundu, çevrildi ve yayımlandı. Kelimeleri duyduğu gibi yazdı, Latinceyi 40 yaşından sonra kendi çabasıyla öğrendi. Bu dildeki geometri, optik, fizik ve tıp kitaplarını okudu. Askeri, mühendislik ve müzik aletleri tasarımı üzerine çalıştı, insan gücü yerine kullanılabilecek makine tasarımlarına yoğunlaştı. Ayrıca dalgıç giysisi, kuşatma kulelerine su pompalayan makineler, uçak, helikopter, paraşüt türünden araçlar ve bisiklet tasarladı. Işığın kırılma olgusunu gözlemledi. Damarların çalışma prensibini anlamak için birçok ceset inceledi. Kadavralarla olan çalışmalarını Floransa'nın en eski hastanesi Santa Maria Nuova'nın mahzeninde yapan Leonardo, burada hem daha rahat çalışmış hem de bu faaliyetlerini Vatikan'dan gizlemişti. Çünkü ölüleri parçalaması ve incelemesi dini açıdan hoş görülmüyordu. Leonardo gizlilik açısından geceleri çalışırdı. Bir söylentiye göre kullandığı en önemli alet uzun tırnaklarıdır. Kadavra incelemelerinde gördüklerini, sık sık duraklayıp yavaş yavaş çizmesi çalışmalarının sürelerini uzattı. Tüm bunlara rağmen asla vazgeçmedi, yaklaşık otuz kadavra üzerinde inceleme yaptı. Bazı şikâyetlerin ardından Leonardo'nun kadavra inceleme çalışmaları yasaklandı. Yaptığı incelemeleri kâğıtlara dökerek hala büyük öneme sahip eskizler oluşturdu. Kafatası çizimleri, insan vücudunun oranlarını ifade ettiği meşhur Vitrivius adamı, karaciğer, akciğer ve kusursuz çizimleri onun çalışmalarının ne derece önemli olduğunu gösterir. Da Vinci erimiş balmumunu bir öküzün kalbine enjekte etti, daha sonra bir cam kalıbı modeli döktü ve gözlemlemek için bekletti. Daha sonra şişliğin her kalp atımından sonra aort kapağını kapattığına karar verdi. Belki de en ünlü anatomik çizimi, ölümünden sadece birkaç saat önce çizdiği 100 yaşında bir erkekti. Leonardo bu eseri ile koroner damar tıkanıklığı olarak bilinen sorunun ilk tanımını yaptı. Leonardo, Harvey'den bir asır önce kanın dolaşımını keşfetti. Günümüze kadar yapılan en iyi omurga çizimi de Leonardo Da Vinci'ye aittir. Leonardo'nun omurga çizimi, tarihte yapılmış anatomik olarak hatasız ilk omurga çizimi olarak kabul edilir. Da Vinci'nin çağdaş anatomistlere göre iki avantajı vardı. Her şeyden önce, bir heykeltıraş, mühendis, mimar olarak, sezgisel bir anlayışı vardı. Bir vücudu ayırdığında, vücudun farklı bölümlerinin birbirine nasıl uyum sağladığını çok akıcı bir şekilde anlayabildi. Öyle ki ünlü bilim insanı Abrahams, Da Vinci'nin çizimleri için 'Anatomi bilenler çizimde her şeyin yerli yerinde olduğunu görecektir' der. Güncelerinde rastladığımız 'Güneş hareket etmiyor' ifadesinde, Leonardo'nun, daha sonra Galileo'nun başını kiliseyle onca derde sokacak Kopernik kuramlarını önceden bulduğunu görürüz. Kontak lens düşüncesi üzerine çalıştı. Işığın dalgasal nitelikte devinme olasılığı üzerine de çalıştı. Renklerin uzaklık-yakınlık etkisine göre ufka doğru soluklaştığını buldu. Fotoğraf makinesinin icadına giden yolu da Leonardo da Vinci açtı. 1480'li yıllarda, yani ilk bisikletlerin kullanımından tam 300 yıl önce ilk bisikletin planlarını da Leonardo Da Vinci çizdi. Da Vinci, aynı zamanda gökyüzünün mavi olarak görülmesinin, havanın ışığı yaymasından kaynaklandığını açıklayan ilk kişidir. En ünlü ressamlar arasında sayılmasına rağmen, dünya üzerinde Leonardo da Vinci'ye ait olduğu bilinen yalnızca 15 adet resim bulunur. Da Vinci, bir eliyle resim çizerken, diğer eliyle tersten yazı yazabilme yeteneğine sahipti. Da Vinci'nin en ünlü eseri olan Mona Lisa, 1911'de Louvre Müzesi'nden çalındıktan sonra günümüzdeki ününe kavuştu. Eserin, aslında ressamın kendisi olduğuna dair söylentiler vardır ve Da Vinci'nin Mona Lisa'nın dudaklarını tamamlaması tam 10 yılını almıştır. La Gioconda (İtalyanca) veya La Joconde (Fransızca) gibi isimlerle de bilinen Mona Lisa, insanlık tarihinin en başarılı tablosu olarak görülür. 1503 yılında yapılmaya başlanan tabloda sfumato tekniği kullanılmıştır. Bir pano üzerine, yağlı boya kullanılarak yapılmış olan tablo, şu anda Louvre Müzesi'nde yer alır. Leonardo da Vinci 77 X 53 cm boyutunda olan tabloyu, yapım aşamasında hiç yanından ayırmamış ve gittiği tüm seyahatlerde yanında taşımıştır. Mona Lisa, belki de hakkında en çok spekülasyon çıkan tablolardan biridir. Tablodaki kadın figürü hakkında çok fazla söylenti ve rivayet bulunuyor. Ancak en genel ve kabul görmüş bilgi, tablodaki kadının Fransız bir tüccarın eşi olduğu yönünde. 2015 yılında yapılan bir incelemede, Mona Lisa adlı eserin altında iki resim daha bulundu. 10 yıl boyunca reflektif ışık tekniği kullanılarak incelenen Mona Lisa'nın, yağlıboya katmanının altında başka bir portreyle bir de taslak bulunuyor. Mona Lisa'nın altındaki resimde, oturur vaziyette, yan tarafa doğru bakan farklı bir kadının portresi yer alıyor. Tablo üzerine 'bir dizi yoğun ışık verilerek' uygulanan yöntemde, kamera yardımıyla ışıkların yansımaları ölçülüyor ve resmin katmanları arasında neler olduğu ortaya çıkarılıyor. Uzmanlar, Da Vinci'nin Mona Lisa'dan önce yaptığı 'La Bella Principessa' isimli tabloyu incelediklerinde 'Mona Lisa Gülüşü'nün sırrını da çözdüklerini açıkladılar. Araştırma kapsamında tüm denekler, tablonun uzaktan bakıldığında daha mutlu göründüğünü ve figürün yüzündeki tebessümün gözlerden değil sadece dudaklardan kaynaklandığını söylediklerini belirttiler. 'Sfumato' adı verilen, göz yanılgısı yaratan bu ilginç boyama tekniğinin hem 'Le Bella Principessa'da hem de 'Mona Lisa'da kullanıldığı açıklandı. Uzmanlar, 2015'te kaleme aldıkları bilimsel bir makalede 'Tabloya bakan kişi gülüşe doğrudan bakmaya, 'gülüşü yakalamaya' çalıştığında bu ufak tebessüm hemen ortadan kayboluyor. İşte bu nedenle biz bu görsel yanılgıya 'kaçan tebessüm' diyoruz' şeklinde açıklamada bulunmuşlardı. Leonardo da Vinci, matematikçi olmayanların yazılarını okumasını istemezdi. Ona göre makine icat etmek, resim için eskiz yapmak, anatomiyi incelemek, evreni kopyalamak benzer şeylerdi. Hepsinde her öğeyi parçalarına ayırıp, özelde evrenseli aramak gerekiyordu. Da Vinci'nin son sözleri ise 'Eserlerim ulaşmaları gereken doruk noktasına ulaşamadı...' olmuştu. En üst düzey güzelliğe ulaşmadıkça eserlerini ortaya koymaya değer bulmuyordu. 120 cildi bulan ve bunun ancak 3500 yaprağı günümüze kadar gelebilmiş olan eserlerini hayattayken yayınlamaması da aynı sebebe dayanır. İtalya'da yer alan Duomo di Milano katedralinin mimarı Leonardo da Vinci'dir. Bilime bakış açısı gözleme dayalı olan Leonardo da Vinci, bilim ve mimari alanda yaptığı çalışmaları 13 bin sayfalık bir defterde topladı. İncelediği kadavralara dair çizimleri ölümünden sonra, 'Resim Üzerine Tezler' adıyla yayımlandı. Da Vinci, yer çekimi-cisimlerin düşmesini, manivela hakkında ilk kanunları, sürtünmenin kayan ve yuvarlanan cisimlerde farklı oluşunu, rezonans kanununu (keman teli titreşime maruz bırakılırsa, bu titreşim buna denk olan cisimlerde kendiliğinden gerçekleşir), sesin havanın dalgalanmasından kaynaklandığını, ısınan havanın hafiflediğini (balonlar yapmayı denedi) keşfetmiştir. Buharın itici gücü sayesinde gemilerin hareket ettirilebileceğini, perspektif hakkında temel kanunları, uçak ve paraşütün ilk ilkelerini, ışığın yansıma kanunlarını (geliş açısı yansıma açısına eşittir) bulmuştur. Hem resimsel hem de görevsel anatomi ile ilgilenmiştir. Leonardo Da Vinci'nin ilk resmi, 1472 yılında yaptığı Arno Vadisi'dir. Ardından gelen İsa'nın Vaftizi, Aziz Jerom, Müneccim Kralların Tapınması, Kayalıkların Bakiresi, Erminli Kadın, Anghiari Savaşı, Gezegenlerin Dansı ve Son Akşam Yemeği sanatçının resim dalında verdiği diğer eserlerdendir.

Leonardo da Vinci’ye dair 30 gizemli gerçek

LEONARDO DA VINCI KİMDİR?