Ömrünü evrenin gizemini çözmekle tüketti

Dünyanın en önemli kozmologlarından biri kabul edilen ve ALS hastalığı nedeniyle tüm iletişim yetilerini kaybetmesine rağmen bilgisayar desteğiyle bilimsel çalışmalarını devam ettiren Stefan Hawking, 76 yaşında hayatını kaybetti. 21 yaşında motor-nöron hastalığı teşhisi konulan ve sadece 3 yıl ömür biçilen Hawking, ''Bütün hayatımı erken ölüm tehdidi altında geçirdim, dolasıyla zamanı boşa harcamaktan nefret ederim'' demişti. İngiltere'nin Oxford kentinde 8 Ocak 1942 doğumlu olan ve 1964'te henüz 22 yaşındayken sadece birkaç yıl ömrü kaldığı söylenen Hawking, tıp dünyasında da 'mucize adam' olarak tanınıyordu. Dünyaca ünlü astrofizikçi Stephen Hawking'in hayatının beyaz perdeye aktarıldığı belgeselin prömiyerinde, gösterim sonrası ünlü astrofizikçiye, 'bilincinin öldükten sonra var olmayı sürdürüp sürdüremeyeceği' sorulmuştu. Hawking bu soruyu 'Bence beyin bilgisayar gibi bir program. Dolayısıyla teoride beyni bilgisayara kopyalamak mümkün. Bu sayede bedenen öldükten sonra bile bir yaşam formu oluşturulabilir. Ancak şu anki imkânlarla bunu gerçekleştirmemiz mümkün değil' diye yanıtlamıştı. YAŞAM ENERJİSİNİ MİZAH DUYGUSUNA BORÇLUYDU Hawking, 'bir süper kahraman olmayı seçecek olsam Süperman olurdum. Süperman'de bende olmayan her şey var' diyerek, yaşam öyküsünün diğer insanlara ilham kaynağı olmasını umduğunu dile getirmişti. Modern dünyanın en parlak ve ünlü bilim adamlarından biri kabul edilen Hawking, 'kara delikler' ve 'izafiyet teorisi' üzerine çalışmalarıyla tanınıyordu. ALS nedeniyle tamamen tekerlekli sandalyeye bağımlı hale gelen ve konuşamayan Hawking, düşüncelerini kendisi için özel olarak tasarlanan bir bilgisayar aracılığıyla ifade ediyordu. Popüler kültüre yakınlığıyla da tanınan Hawking, ünlü animasyon The Simpsons ve uzay serisi Star Trek'te seyirci karşısına çıkmış, hatta British Telecom filmine kendisiyle özdeşleşen bilgisayar sesiyle katılmıştı. Hawking'in tüm olanaksızlıklara rağmen bilime adanmış hayatı, 2014'te beyazperdeye de aktarıldı. Türkiye'de 'Her Şeyin Teorisi' adıyla gösterime giren 'The Theory of Everyting' filmi, ünlü fizikçiyi canlandıran İngiliz oyuncu Eddie Redmayne'a En İyi Erkek Oyuncu Oscar'ı getirdi. Eğitim hayatına Londra'daki Byron House School'da başlayan Hawking, daha sonra ailesinin Londra'nın kuzeyindeki St. Albans'a taşınması nedeniyle okula burada devam etti. Hawking'in babası, St. Albans'daki okuldan mezun olan oğlunu sonra daha iyi eğitim alması için Westminster üniversitesine göndermek istedi. Hawking, Westminster'in bursluluk sınavına, hasta olması nedeniyle katılamadı. Hawking, istediği matematik bölümü olmamasına rağmen fizik bölümü tercihiyle Oxford Üniversitesine girdi. Oxford Üniversitesi tarafından Hawking'e doğa bilimlerinde birinci sınıf onur madalyası verildi. Hawking, üniversite eğitimini tamamladıktan sonra 20 yaşında kozmoloji üzerine araştırmalar yapmak üzere Cambridge Üniversitesinde yüksek lisansa başladı. Hawking, 'Genişleyen Evrenin Özellikleri' adlı teziyle 1965 yılında yüksek lisansını tamamladı ve aynı yıl üniversitede araştırma görevlisi olarak işe başladı. Hawking, 1966'da 'Teklilik ve Uzay Zaman Geometrisi' isimli araştırmasıyla Cambridge Üniversitesi tarafından verilen en prestijli ödüllerden biri olan Adams Prize'e layık görüldü. Hawking 1979'da Cambridge Üniversitesinde Lucas kürsüsünün başına gelerek profesör unvanını aldı. Hawking'e 21 yaşında, Cambridge'de öğrenciyken Amyotrofik Lateral Skleroz (ALS) teşhisi konuldu. Motor nöronları öldürerek sinir sistemini felç eden hastalık nedeniyle doktorlar, genç bilim adamına ancak birkaç yıl ömrünün kaldığını söyledi. Ancak Hawking, beklenenden daha yavaş ilerleyen hastalığı ve karısının ilgisi sayesinde bilimsel çalışmalarını yeniden sürdürmeye başladı. Tekerlekli sandalyeye bağımlı hale gelen Hawking, 1985'te İsviçre'deki CERN'i ziyareti sırasında zatürre oldu. Eşi, yaşam destek ünitesinin kapatılması önerisini geri çevirdi. Geriye kalan tek seçenek olan trakeotomi, Hawking'in konuşma yetisini yok etti. Hawking, kendisine gösterilen karttan kaşlarını kaldırarak harfleri seçip iletişim kurabiliyordu. 1986'da Walter Woltozs, Hawking için 'Equalizer' adlı özel bir bilgisayar programı geliştirdi. Hawking, iletişim kurmak için ömrü boyunca bu programı kullandı. 2005'te artık ellerini de kullanamamaya başlayınca bilgisayarı yanak kaslarıyla kontrol etmeye başladı. Hawking, 1970'lerde kara deliklerin enerji yaydığını ileri sürerek bilim dünyasının dikkatini çekti. Daha önce hiçbir şeyin kara deliklerin çekim gücünden kaçamadığı varsayılıyordu. Hawking, 1975'te yayımladığı makalesinde kara deliklerin parçacık yaydığını ve bu nedenle kütle kaybettiklerini ileri sürdü. Hawking'in kendi adını taşıyan 'Hawking Radyasyonu' iddiası, bilim dünyasında büyük tartışma yarattı. Hawking, 'Zamanın Kısa Tarihi' adlı ünlü eserini 1988'de yayımladı. Evrenin başlangıcını oluşturduğu varsayılan Büyük Patlama, kara delikler ve sicim teorisi ile ilgili düşüncelerini anlatan Hawking'in kitabı, dünya çapında 25 milyon kopya sattı ve en çok okunan bilim kitapları arasına girdi. Hawking'in 'Büyük Tasarım', 'Ceviz Kabuğundaki Evren', 'Kara Delikler ve Bebek Evrenler' gibi kitapları 40'tan fazla dile çevrildi. Kendi yaşamını anlattığı 'Benim Kısa Tarihim' kitabını 2013'te yayımlayan Hawking, çok sayıda ödüle layık görüldü. Evrenin başlangıcında galaksilerin kuantum değişimlerinden oluştuğu keşfiyle 2015'te BBVA Vakfınca 'Bilimin Öncüleri' ödülüne layık görülen Hawking'e 2016'da bilim ve İngiliz kültürüne katkıları için 'İngiltere'nin Gururu' ödülü verildi. Hawking, sık sık gazetecilerle bir araya gelerek geleceğe yönelik uyarılarda bulundu. En son, insanlığın 100 yıl içinde Dünya'yı terk etmesi ve kendisine yaşayacak yeni bir yer bulması gerektiği uyarısını yapan Hawking, ABD Başkanı Donald Trump'ın küresel ısınmayla ilgili politikalarını yeryüzünün içinde bulunduğu tehlikeyi daha da artıracağı gerekçesiyle eleştirdi. Hawking, yapay zekanın insanın varlığına tehdit oluşturduğunu savundu. Hawking, bu uyarısını 'Ancak insana yetişebilecek ya da insanın zekasını geçebilecek bir şey yaratmak, çok ciddi sonuçlara yol açabilir. Yapay zeka, kendi kendini geliştirmeye devam edebilir ve hatta kendini yeniden biçimlendirebilir. Son derece yavaş bir biyolojik evrimle sınırlı olan insanlar, bu tür bir güçle yarışamaz. Yapay zeka, yeryüzünde insan ırkının sonunu getirebilir.' ifadeleriyle dile getirdi. İnternetin tehlikelerine de değinen Hawking, internet şirketlerinin, ifade özgürlüğü ve özel hayatın korunması ilkelerinden ödün vermeden internetin oluşturduğu tehditleri ortadan kaldırmanın bir yolunu bulması gerektiğine dikkati çekti. Stephen Hawking'in bilimsel çalışmalarının yanı sıra aile hayatı da ilgi odağı oldu. Hawking, ilk evliliğini kız kardeşinin arkadaşı olan ve hastalığından kısa süre önce tanıştığı Jane Wilde ile yaptı. Hawking, 1965'te evlendiği Jane için 'Onunla birlikte olmak bana yaşama amacı verdi.' ifadelerini kullandı. Stephen ve Jane'nin Robert, Lucy ve Timothy adlı 3 çocuğu oldu. Çift, Hawking'in hemşiresi Elaine Mason'la ilişkisinin ortaya çıkmasının ardından 1995 yılında boşandı. Stephen Hawking, aynı yıl hemşiresi Mason'la evlendi. Mason'un Hawking'e fiziksel şiddet uyguladığı iddiaları üzerine polis soruşturma başlattı ancak Hawking'in şikayetçi olmaması üzerine dosya kapatıldı. Hawking ve Mason, 2006'da boşandı. ALS, beyin ile omurilikte bulunan ve kasları kontrol eden sinir hücrelerine zarar veriyor. Henüz tedavisi bulunmayan ALS'ye yakalanan hastaların sadece yüzde 5'i, teşhisten sonra 10 yıldan uzun süre yaşıyor. Bulaşıcı bir hastalık olmayan ALS; dünyanın her yerinde ve her kesimden insanda ortaya çıkabilir. Erkeklerde biraz daha sık görülür. Ortalama başlangıç yaşı 55'tir. Ancak, çok genç yaşta da, çok ileri yaşta da görülebilir. Nüfusun 100 binde 2-6 kadarı ALS hastasıdır. Belirtiler her hastada aynı olmaz. Genellikle bir kolda ya da bacakta güçsüzlük ya da incelme, hastanın fark ettiği ilk belirti olur. Örneğin, kalem tutmak, düğme iliklemek, çanta taşımak zorlaşır; ya da hasta yürürken tökezler. Bazı hastalarda ise hastalık, konuşma veya yutma güçlüğü şeklinde başlar. Hastanın kendisi ya da yakınları peltek, genizden konuşma fark eder. Kaslarda seyirme, Ağrıve kramplar bu belirtilere eşlik edebilir. Kontrol edilemeyen ağlama ve gülmeler olabilir. ALS HASTALIĞININ RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR? Tüm ALS hastalarının %90'ı sporadik (bireysel), %10'u ailesel ALS hastasıdır. Ailesel ALS hastalarının da yarısı kalıtsaldır. Bu nedenle hastalığın büyük çoğunlukla kalıtımla ilgisiz olduğu söylenebilir. ALS hastalarının bir başka özelliği de belirli bir kişilik profiline uymalarıdır. Bu hastalar genellikle mesleğinde yükselmiş, zeki, duygusal ve yaratıcı insanlardır. Bazı epidemiyolojik veriler, aşırı efor veya bazı kimyasallar ile bu hastalık arasında bir ilişki kurulması düşüncesine yol açmakta; ancak kesin bir kanı yoktur. Güçsüzlük, zaman içinde başladığı bölümden kol, bacak, dil ve yutak kasları gibi diğer alanlara yayılır. Bütün vücutta kaslarda erime, güçsüzlük, seyirmeler nedeniyle hastanın günlük yaşam aktivitesi kısıtlanabilir. Tek başına iş göremeyebilir. Yemek yiyemez, giyinemez, yıkanamaz. Yataktan dahi kalkamayabilir. Hastalığın kritik dönemi solunum kaslarının da güçsüzleştiği zamandır. Hastanın hızlı ve yakın tıbbi desteğe ihtiyacı vardır. ALS'nin seyri her hastada farklı şekilde olur. Hastalıkta hayatta kalma süresi genellikle 4-6 yıl olarak verilse de, 10 yıl ve üstünde yaşayan pek çok hasta vardır. İyi bir tıbbi ve sosyal destek ile 20 yıldan fazla yaşayan ALS hastaları vardır. Bu farkın nedeni tam olarak bilinmemektedir. TANI NASIL KONUR? Tanı klinik belirti ve bulgulara dayanarak konur. Yine de, hastalık pek çok kas ve sinir hastalığı ile karışabildiği için bazı tetkiklerin yapılması gerekir. Tanıya yardım eden yöntem deneyimli elektyronörofizyolog tarafından yapılan Elektromiyogram (EMG) tetkikidir. Başka hastalıklarla karışabileceğinden, beyin ve omurilik manyetik rezonans görüntüleme (MRG), bazı kan ve idrar tetkikleri, lomber ponksiyon (bel sıvısı incelemesi), kas biyopsisi gerekebilir. Hekim aşağıdakileri içeren ayırt edici nöron belirtilerini kontrol eder; * Kas atrofisi (kas hacim kaybı) * Kas zayıflığı * Seğirme * Kas tonusunda artma * Normal kas reflekslerindeki değişmeler Eğer nörolog hastanın vücudunun en az üç yerinde motor nöron işaretleri bulursa, kesin bir MNH teşhisi konulabilir. Maalesef ALS'nin henüz kesin tedavisi yok. Yine de, yeni ilaç çalışmaları yoğun olarak sürüyor. ALS hastalarına özel kullanılan ilaçla vücuttaki glutamat miktarı azaltılmaya çalışılır; böylece hastalığın ilerleyişi yavaşlatılır. Bu tedavi hastanın ömrünü uzatmakla kalmaz, aynı zamanda uygun hastalarda solunum cihazına bağımlığını ya cerrahi yollarla soluk borusuna giden bir delik açılması işleminin (trakeotominin) başlangıcını geciktirir. Öte yandan, hastanın mümkün olduğunca rahat ettirilmesi, normal yaşamını sürdürmesini sağlayacak destekleyici tedaviler çok önemlidir. Günümüzde hastanın rehabilitasyonuna yönelik pek çok imkan var. Bunlar her hastanın ihtiyacına göre belirlenir. * Kas ağrısı, kramp ve Kas Sertliği (spastisite) için ilaç tedavileri * Duygusal durum değişikliği için hasta ve yakınlarına psikiyatrik yaklaşım ile tedavi * Konuşma problemlerinin konuşma terapisti ile birlikte tedavisi * Salya artışı ve yutma problemi sorunları için ilaç veya PEG denilen tüp ile besleme tedavisi * Ağrı tedavisi * Solunum problemlerinin tedavisi için trakeotomi veya solunum cihazına bağlama 76 yaşındaki Stephen Hawking 14 Mart 2018'de, İngiltere'nin Cambridge şehrindeki evinde sabaha karşı hayatını kaybetti. Ailesi Hawking'in huzur içinde öldüğünü bildirdi. Babalarının ölüm nedeniyle ilgili bir açıklama yapmayan Lucy, Robert ve Tim yaptıkları yazılı açıklamada, 'Sevgili babamızın vefatından dolayı büyük üzüntü duyuyoruz. Büyük bir bilim adamıydı, çalışmaları ve mirası uzun yıllar boyunca yaşayacak olağanüstü bir adamdı. Onun parlaklığı ve mizahıyla onun cesareti ve ısrarı dünya çapında insanlara ilham verdi. Onu daima özleyeceğiz' ifadeleri yer aldı. Pek çok kişi tarafından dünyanın yaşayan en büyük bilim adamı olarak kabul edilen Hawking, aynı zamanda, 10 milyondan fazla kopya satan 'Zamanın Kısa Tarihçesi' de dahil olmak üzere bir kozmolog, astronom, matematikçi ve çok sayıda kitabın yazarıydı. Hawking, Einstein'ın İzafiyet Teorisi üzerine çalışmalar yapmış ve elde ettiği sonuçlarla 20'nci yüzyılın en büyük buluşları arasına girmişti.

Ömrünü evrenin gizemini çözmekle tüketti

BİLGİSAYAR DESTEĞİYLE BİLİMSEL ÇALIŞMALARINI SÜRDÜRDÜ