Osmanlı denizcilerinin atası: Gazi Umur Bey

📌 Türk denizcilik tarihine adını altın harflerle yazdıran ve 'İzmir Fatihi' olarak nitelendirilen Gazi Umur Bey, Osmanlı denizcilerinin atası olarak kabul edilir. ◾ Aydınoğulları Beyliği'nin 3. hükümdarı olarak 25 yaşında başa geçen ve ''İlk Türk denizcileri'' arasında yer alan Gazi Umur Bey, Saruhanoğlu Süleyman Bey ile birleşerek büyük bir donanma kurdu. 📍 Gelin gemileri karadan yürüten denizcimiz Umur Bey'in hayatını kısa kısa okuyalım. 👇 ◾ Umur Bey, Aydınoğulları Beyliği'nin kurucusu Mehmed Bey'in oğlu olarak 709'da (1309-10) Birgi'de doğdu. ◾ Umur Paşa olarak da anılan Umur Bey, 'Gāzî-i Rabbânî, Bahâeddin Umur Paşa' unvanıyla da bilinir. ◾ Çok küçük yaşta, İzmir'in (Yukarı Kale) idaresiyle görevlendirildi. ◾ İlk iş olarak bin kişilik kuvvetle İzmir'in Latinlerin elinde kalan kıyı/liman kesimini kuşatma altına aldı. 📌 İlk Türk denizcileri arasında yer alan ve 1338 yılındaki Epir harekatında İnebahtı Körfezi'ne geçebilmek için gemileri 10 kilometre karadan yürütmesiyle Fatih Sultan Mehmet'e de ilham kaynağı olduğu belirtilir. ◾ İkinci önemli seferini kardeşi İbrâhim Bey ile birlikte 729 (1329) yaz aylarında Bozcaada üzerine yaptı. Kendisi için yaptırdığı büyük kadırganın adını 'Gazi' koydu. ◾ İlerleyen zamanlarda yirmi sekiz gemilik bir filo kurdu. Büyük yelkenli gemilerle baş edebilecek nitelikte kadırgalar yaptırdı. ◾ Ege denizine açılan Umur Bey Yunan anakarasını hedef aldı. Bu başarılı sefer üzerine babası Mehmed Bey oğlunu tebrik etti. ◾ Umur Bey, 1332 yılında ise 250 gemili bir donanma ile Ege Denizi'ne açılıp İpsara, İşkiros ve İşkopelos adalarını fethederek Tuzla ve Mondoniça'yı kuşattı. Menevşe Adası'nı da kuşatıp teslim alan genç denizci, ardından İzmir'e geri döndü. ◾ Bu seferlerden iki yıl sonra da aynı zamanda beyliğin kurucusu olan babası Mehmed Bey'in vefatıyla Aydınoğulları Beyi oldu. ◾ Denizcilikte gerçekleştirdiği büyük atılımla, Ege'de Bizanslılar ve Cenevizlilere karşı önemli başarılar kazanan Türk denizci, Rodos'tan, Mora ve Rumeli kıyıları da dahil olmak üzere Çanakkale Boğazı'na kadar denizlerde kesin kontrol sağladı. (x) İstanbul'un fethinde gemiler karadan nasıl yürütüldü? 📌 Aydınoğulları Beyi Gazi Umur Bey, Çaka Bey ile Türk denizciliğinin kurucusu olarak gösterilir. ◾ Enveri'nin Düsturnamesine göre Umur Bey, 1338 yılında Epir seferinde İnebahtı Körfezi'ne geçebilmek için Mora Yarımadası'nı dolaşmak yerine yarımadayı anakaraya bağlayan Korint Berzahı'na gelip gemileri 10 kilometre kadar karadan yürüterek körfeze indi. ◾ Dönüşte de yine aynı şekilde karadan gemileri yürütüp İzmir'e dönen Umur Bey'in bunu tercih etmesinin sebebi zaman kaybetmemek ve fırtınalardan emin olmaktı. ❗Umur Bey'in bu dahice hareketinin yaklaşık 116 yıl sonra gerçekleşecek İstanbul'un fethinde Fatih Sultan Mehmet'e ilham kaynağı olduğu rivayet ediliyor. (x) Çaka Bey kimdir? Tarihteki önemi nedir? 📌 Düsturname'de Umur Bey'in yirmi bir yıl gazâda bulunduğu, bu süre içinde yirmi altı sefer yaptığı, vefatında otuz dokuz yaşında olduğu belirtilir. Onun gazâ şöhreti Osmanlı kaynaklarında da yankı bulmuştur. ◾ Osmanlı dönemine ait tahrir kayıtlarında Umur Bey'in arazi tahriri yaptırdığı, mülk sahiplerine nişanlar verdiği, kendisinin Birgi, Keles, Tire ve Alaşehir'de cami, mescid ve medrese gibi hayır eserlerinin bulunduğu hakkında atıflar vardır. 📌 Bir dönem gaziler 'Gazi Umur Bey canı için' şeklinde yemin ederken, Yeniçeriler ilk zamanlarda Umur Bey'in giydiği şekilde başlık taktı. ◾ Oruç Bey, deniz gazilerini 'Umur Bey müridleri' diye anardı. ◾ Onu yakından tanıyan Bizans İmparatoru Kantakuzenos hatıratında son derece akıllı ve mantıklı düşünen biri olduğunu ifade etti.. (x) Osmanlı hakimiyetini kuran ünlü Türk denizcisi Oruç Reis kimdir, neler yapmıştır? ◾ Dindar bir kişi olarak tanınan Gazi Umur Bey'in manevi hocasının Rifai Şeyhi Seyyid Mükremüddin olduğu belirtilir. ◾ Gazi Umur Bey'in vakfettiği köy ise zamanla büyüyerek Gaziemir adını alır ve kurucusu Umur Bey'in atlı bir heykeli yapılır. ◾ Büyük denizcinin mezarı İzmir'in Ödemiş ilçesindeki tarihi Birgi Mahallesi'nde babası Aydın oğlu Mehmet Bey'in türbesinde bulunuyor. ◾ Vefatının üzerinden asırlar geçmesine rağmen hala tarihteki sayılı denizcilerden biri olarak görülen Gazi Umur Bey, son yıllarda 'mavi sularda' yeniden adından söz ettirmeye başlayan Türkiye'nin denizcilik faaliyetlerine ilham kaynağı oluyor. ◾ Gazi Umur Bey adına kaleme alınan, Enverî'nin yeniden düzenleyip Mahmud Paşa'ya sunduğu Düsturname'de büyük bir gazi olarak ahlaklı ve son derece dindar biri gibi tanıtılmasına özel bir önem verildiği dikkati çeker. ◾ Umur Bey'in adına bazı eserlerin yazıldığı da bilinir. Kul Mesud Kelile ve Dimne'yi onun isteği üzerine Farsça'dan çevirmiştir. İbnü'l-Baytâr'ın el-Müfredât adlı eserinin de onun için tercüme edildiği belirtilir. (x) İslam alimi İbnü'l-Baytâr'ın dilinden şifalı bitkiler

Osmanlı denizcilerinin atası: Gazi Umur Bey

Umur Bey kimdir?