Peygamber Efendimizin şairi Hassan bin Sabit kimdir?

Medine'de dünyaya gelen Hassan bin Sabit, bir rivayete göre Peygamber Efendimizden yedi veya sekiz yıl önce doğdu. Resûl-i Ekrem'i, ashabını ve İslam dinini müşriklerin hicivlerine karşı şiirleriyle savunduğu için 'şâirü'n-nebî', 'ebü'l-hüsâm' (keskin kılıç sahibi) ve 'ebü'l-mudarrib' (iyi savaşçı) unvanlarıyla tanındı. Müslümanların ilk ticaret merkezi: Suku'l İslam Medine'nin yerleşik kabilelerinden Hazrec'in Neccâroğulları kolundan olan Hassan bin Sabit, Abdülmuttalib'in annesinin Neccâroğulları'ndan olması sebebiyle Peygamber Efendimiz ile soy yakınlığı vardı. Babası da kendisi gibi kabilesinin şairlerindendi. Dönemindeki diğer şairler gibi Hassan bin Sabit de geçimini söylediği şiirlerle sağlıyordu. Melikler için şiirler yazan Sabit, bol bahşiş aldığı gibi buradaki saraylarda da itibarı arttı. İslam'ı kabul etmesinden önceki dönemde Ukâz panayırında düzenlenen şiir müsabakalarına da katılırdı. Katıldığı bir müsabakada üçüncü olması üzerine itiraz ederek 'Senden de babandan ve dedenden de daha iyi şairim' demişti. Cahiliye devrinde geçen yaklaşık altmış yıllık hayatı, Gassânî ve Hîre hükümdarlarını ziyaret edip onları övmek, Evs ve Hazrec arasındaki çarpışmalara katılıp kendi kabilesinin asalet, şeref ve kahramanlıklarını dile getirmekle geçti. Fikriyat e-kitapta yer alan eserlere ulaşmak için tıklayın Hassan bin Sabit, altmış yaşlarında iken İkinci Akabe Biatı'nın ardından Müslüman olduktan sonra Müslümanlar, şöhreti Hicaz bölgesini aşan güçlü bir şair kazandı. Bundan sonraki hayatında ise hayatının tamamını Peygamber Efendimizin yanında geçti. En güzel şiirlerini bu dönemde yazan Sabit, fahriyyelerinde Allah'ın resulünü savunmakla övündü. Hz. Peygamber ve Müslümanlar ilk dönemlerden itibaren münafıkların eziyetlerine maruz kaldı. Fiili saldırılarının yanında sözlü saldırıları, hicivleri Müslümanları üzüyordu. Peygamber Efendimiz, onların bu hicivlerine aynı yöntemle karşılık verilmesi gerektiğine karar verdi. Efendimiz, sahabelerden bu konuda kendisine yardım etmelerini istedi. Bu isteği Hassân b. Sâbit, Kâ'b b. Mâlik ve Abdullah b. Revâha yerine getirmekle beraber özellikle Hassan'ın hasımlarına yönelttiği, cahiliye devrinin kokuşmuş değer yargılarını ve soy saplantılarını dile getiren hicivleri son derece etkili oluyordu. Resûl-i Ekrem'in, 'Onları ne şekilde hicvedeceksin, çünkü ben de onlar gibi Kureyşliyim?' sorusuna Hassan, 'Seni yağdan kıl çeker gibi Kureyş müşriklerinin arasından çekip çıkaracağım' cevabını verdi. Böylece şiirleriyle İslam'a büyük hizmetlerde bulunan Hasssn hakkında Hz. Peygamber, 'Hassan'ın fıtrî kabiliyetini ve ilhamını Rûhulkudüs teyit ediyor' buyurdu. Ayrıca onun için 'Allah'ım, Hassan'ı Rûhulkudüs ile teyit et!' şeklinde dua etti. (Buhârî, 'ʿİlim', 68, 'Bedʾü'l-ḫalḳ', 6, 'Megazî', 30, 'Edeb', 91). Fikriyat podcast uygulamasında yer alan 'Kur'an'ın Gölgesinde' programını dinlemek için tıklayın Onun müşrikleri hicveden şiirleri Resûlullah'ın, 'Bu hicivler onlara karşı oktan daha etkili olacaktır' şeklindeki iltifatına mazhar oldu. Yahudi şair Kâ'b b. Eşref, Kureyşlilerin intikam duygularını tahrik eden şiirler söylüyor, müşriklerde evlerinde misafir ediyordu. Hassan'ın onun için söylediği şiirler o kadar etkili oldu ki daha sonra Kâ'b'ı evinde misafir etmeye hiç kimse cesaret edemedi. Peygamber Efendimiz, Hassan'a ve sanatına çok değer verirdi; hatta şiirlerini okuması için ona Mescid-i Nebevî'de bir minber tahsis etmişti. Peygamber Efendimizin vefatında iyice yaşlanan Hassan bir nevi inziva hayatı yaşadı. Hz. Ömer'i halifeliği döneminde birkaç defa şiir okudu. Hassan bin Sabit, İslam'ı kabul ettikten sonra hiciv, methiye ve mersiyenin yanı sıra Müslümanların başarı ve kahramanlıkları ile âyet ve hadislerden ilham alarak ortaya koyduğu hikmet ve darbımeseller de şiirlerinde önemli yer tutar. İslâmiyet'in ve Kur'an'ın Arap edebiyatına tesirinin boyutlarını göstermesi bakımından önemli bir örnek teşkil eder. Fikriyat Kur'an-ı Kerim uygulamasından sureleri dinlemek için tıklayın Sâbit Mekke döneminde Hz. Peygamber'in mücadelesini, Müslümanlığı kabul edenlerin ona yaklaşımlarını şöyle tasvir etti: 'Kureyş'te on küsur yıl kaldı, uygun dost ile karşılaştığında anlatıyordu. 'Bize şanlı bir peygamber geldi. Diğer bir şiirinde ise Hz. Peygamber'i şöyle metheder: 'Senden iyisini gözlerim görmedi asla, Hassân b. Sabit şiirlerinde, Peygamber Efendimizin Bedir Savaşı'na gidişini anlattı. 'Beyaz zırhını kuşanmış onlara doğru ilerliyor, metanetli, kararlı, korkmaksızın. Hasan bin Sabit, Peygamber Efendimizin vefatından sonra duyduğu acı ve üzüntüyü hem kendi adına hem de Müslümanlar adına şiir diline aktardı. Hasan bin Sabit'in mersiyesinin Türkçe çevirisi: Taybe'de, Peygamber'in izi ve ışık saçan toplanma yeri bulunmaktadır; izler silinip yok olabilir. Orada durup Peygamber'e gözyaşı döktüm, ne mutlu onun için gözyaşı döken gözlere ve kirpiklere. Allah'ın desteklediği Peygamberin bulunduğu toprak! O gün gözyaşı döktükçe gökyüzünü de ağlattılar, kendisine toprağın ağladığı kimse için insanlar, daha çok üzülmeli, ağlamalı. Kusurları affeden, özürlerini kabul edendir. Eğer iyilik ederlerse, Allah, iyilik edenlerin en cömerdidir. Sabah vaktinde şükrederek Allah'a kavuştu, melekler, Peygamber'e gözyaşı döktüler (yas tuttular) ve ona dua ettiler. Sana ne oluyor da insanlara sürekli ve bol miktarda akan nimet sahibine ağlamıyorsun? Saygı duyulan bir kabileye mensuptu, Mekke ve Kureyş içinde efendi sayılan bir dedeye sahipti.