Yahya Kemal ve yanlış anlaşılmayla oluşan sanat anlayışı

On dokuzuncu ünlü Fransız şairi Mallerme, bir yazısında 'Fransız gençleri şiir sanatını öğrenmek istiyorlarsa Paul Verlaine'in Fetes Galentes'ini ezberlesinler.' diye bir cümle kullanmıştır. Yahya Kemal Beyatlı, bunu okuduğunda yaşadığı heyecanı şöyle dile getirir: 'Ben Mallerme'nin tavsiyesini okur okumaz Paris'teki Şark Dilleri Mektebi'ne koştum. Şark Dilleri Mektebi (Ecole des LAngues orientales) Paris'te Şark dillerini tedris eden mekteptir. Burada Arapça, Farsça ve diğer Şark dilleri okutulur. Fransız Şarkiyatçıları burada yetişir. Burada Arapçamı, Farsçamı ilerletmeye çalıştım; Divan şiirimizi okuyup anlamanın yollarını araştırdım. O yıllarda adeta ihtirasla çalışıyordum. Kader bana Türk şiirini ve onun klasiklerini öğrenme fırsatını Fransa'da vermişti. Yine eski şiire nüfuz etmeye ve o tarzda mısralar söylemeye çalışıyordum.' Yahya Kemal, Mallerme'nin bu tavsiyesi üzerine eski şiire bir dönüş yapar. O, P.Verlaine'in Fetes Galentes isimli şiir mecmuasında 18'inci yüzyıl saray dilini ve Fransızcasını kullandığını düşünür. Ancak durum pek da sandığı gibi olmaz. Paul Verlaine'in şiirleri gerçekten de 18'inci yüzyılı andıran işaretlere yer verir. Ancak bunun sebebi 1830'lu yıllarda başlayan sanayileşme, toplumsal dönüşümler gibi etkenlerdir. Bunun yanı sıra şairin özel hayatını da göz önünde tutmak gerekir. Şair, 1867 yılında kaybettiği sevgilisinin acısını hafifletmek için saray ve çevrelerinde katıldığı eğlenceleri de şiirinde anlatır. Bu anlatım öyle özgün, öyle ince ince işlenmiştir ki onun şiirini eleştirmek neredeyse imkansızdır. Özlü dil, güçlü müzikal değerler, sözcük seçimi, örtülü ve dengeli lirizm Verlaine'in şiirinde öne çıkan noktaları meydana getirir. Ancak bu noktalar Beyatlı tarafından yanlış anlaşılır. Ona göre şiirin özellikleri teknik olgunluk, daha önce denenmemişi denemek, yeni şiir düzeni, duygu, romantizm, imgeler ve ince dildir. Beyatlı, tüm bunları eski dile dönüş olarak anlamış, anlamakla kalmamış bundan etkilenmiştir. Bu etkilenme ile Yahya Kemal Şark Mektebi'ne kayıt olur ve orada eski dili, eski şiiri öğrenir. Hatta bu tarzda yazdığı ilk şiiri de şöyle anlatır: 'Nev- bahâr-î vuslatın bassun deyü ilk âyına Bir başka şiirimde: Acem-perest-i Rûm'un imâle devrinde mısraıyla temas ettiğim bu zevk, bizim klasik söyleyişi anlamak için tenkide girişmeden evvel duymamız, hatta bilmemiz lazım gelen tarihi bir hadisenin kadim bir estetiğin neticesidir.' Fransa'dan ülkemize döndükten sonra Yahya Kemal, Eski Şiirin Rüzgârıyla isimli şiir kitabını yayımlar. Yahya Kemal'in Eski Şiirin Rüzgârıyla adlı kitabında Lâle Devrini konu alan beş şiir bulunur. Bunların dördü gazel Bir Sâkî, Mahurdan Gazel, Şerefâbâd, Mükerrer Gazel, bir tanesi de musammat Sene 1140 tarzında yazılmıştır. Bu şiirler, Divan edebiyatı estetiği içerisinde, Türk tarihinin önemli bir devrini işlerler. Bu yanıyla şiirlerde neo-klasik bir anlatım biçimi görülür. Yahya Kemal, Lâle Devrini anlatan şiirlerinde şekil titizliği ve mükemmeliyet kaygısını taşır. Diğer taraftan dil Divan şiiri dilidir. Mazmunlar ve imajlar devrin özelliklerini gösterir. Tüm bu özellikler, Yahya Kemal'in klasik bir tavır benimsemiş olduğunu ortaya koyar. Bununla birlikte şiirler için Divan edebiyatının örnekleri diyebilmek mümkün değildir. Şiirlerde, imajlar ve Divan şiirine ait malzemenin tümünün kendi özelliklerini korumadıkları ve durmadan kendi realitesi dışına taştığı gözlemlenebilir. Dolayısıyla ortaya çıkan ürünler Divan şiiri formunda Yahya Kemal şiiridir. Yahya Kemal Beyatlı, Türk şair, yazar, siyasetçi, diplomattır. Doğum adı Ahmed Agâh olarak bilinir. Cumhuriyet dönemi Türk şiirinin en büyük temsilcilerinden birisi olarak tanınır. Şiirleri Divan edebiyatı ile modern şiir arasında köprülük görevi üstlenmiştir. Türk edebiyat tarihi içinde Dört Aruzcular'dan biri olarak kabul edilir. Paul Verlaine, Fransız şiirinin önde gelen şairleri arasındadır. Yirmi yaşına kadar subay olan babasının disiplinli yaşam anlayışı içinde yaşadı; ancak daha sonra özgür başıboş bir yaşamı benimsedi. Düzenli bir öğrenim görmedi, lise yaşamından sonra memuriyete başladı. Verlaine, şiirde hayal dünyasına, doğanın yarı aydınlık, renkli görünümüne yöneldi. Fransız şiirine o güne kadar rastlanmayan yeni bir hava, canlılık ve bir musiki getirdi. Stephane Mallarme, Paul Verlaine'le birlikte sembolist (simgeci) şiirin kurucusu ve önde gelen temsilcisi olan Fransız şairdir. Ayrıca Herodiade ye L'Apresmidi d'un faune (Bir Faun'un Öğleden Sonrası) gibi dramatik şiirler yazmış ve Edgar Allan Poe'nun şiirlerini Fransızcaya çevirmiştir. (Derlenmiştir.)