Dağın içinde askeri üs: Zeljava

Dünya Savaşları ◾ Dünya üzerinde, günümüze kadar yapılan savaşlar, arkasında hüzünlü, derinden sarsan birçok hikaye bırakmıştır. Bunlar arasında belki de insanı en çok ürküten Soğuk Savaş dönemidir. ◾ O yıllarda devletlerin birbiriyle yarış halinde olması ve ortak bir güvenin olmamasının en büyük nedeni hiç şüphesiz II. Dünya Savaşı'nda ilk kez kullanılan atom bombasıdır. Hitler'in sömürge mimarisi: Prora Oteli ◾ II. Dünya Savaşı'nda nükleer bir bombanın kullanılması askerlik ve insanlık tarihince milat olarak kabul edilir. Japonya'ya atılan Little Boy'dan sonra hiçbir şey artık eskisi gibi olmayacaktır. ◾ İnsanlık, 1945 yılında nükleer silahla tanışmış olur. Hal böyleyken hiçbir devletin ve kullanılan hiçbir silahın güvence altında olmadığını idrak eden devletler, ilerleyen yıllarda atom bombasıyla dahi yok olmayacak gizli hava üsleri inşa ederler. Little Boy Dağların arasına gizlenmiş bir üs ◾ Nükleer bombalardan ve olası tehditlerden korunmak için inşa edilen yerlerden biri Zeljava Hava Üssü'dür. Yugoslavya'nın en güzel manzarasına sahip tepeye yapılan bu askeri üs, günümüzde terk edilmiş askeri noktalardan biri olarak kabul edilir. ◾ Hırvatistan ile Bosna Hersek arasında bulunan üssün, Soğuk Savaş'ın yaşandığı dönem, 1968 yılında Bihac şehrinde bulunan Pljesevica Dağı'na inşa edildiği bilinmektedir. Pljesevica Dağı ◾ Zeljava Hava Üssü'nün, gizlilik amacı dışında başka bir hedef için yapıldığı da söylenir. 1945 yılında ABD'nin Japonya'ya attığı Little Boy, tüm dünyayı korkutmuş ve farklı tedbirler aldırmaya yönlendirmiştir. İnşası tam 20 yıl süren üssün de yapılış amacı tam olarak budur. ◾ ABD'nin Japonya'ya atmış olduğu Little Boy'dan tam 3 yıl sonra Yugoslav hükümeti bu kararı alır. Rivayetlere göre ABD'nin yine Japonya'ya 1945 yılında attığı Fat Man'in 20 kilotonluk nükleer gücüne karşın üssün karşı dayanıklı olduğu söylenir. Kiloton ◾ KLEK kompleksi olarak da bilinen bu üssün yapım maliyeti 5 milyar doları aşmıştır. Hatta bu stratejik nokta 'Nesne 505' kod adıyla açılır ve bu şekilde tanınır. ◾ Avrupa'nın en büyük ve en gizli yer altı üslerinden biri kabul edilen bu Zeljava, yirmi kilotonluk nükleer güce dayanıklı olduğu söylense de 1990 yılında Hırvatistan ve Sırbistan arasında yaşanan savaş sonrası ağır tahribata uğrar. Avrupa'nın acımasız yüzü ◾ Hırvatistan-Bosna sınırına inşa edilen bu kompleksin, her biri 100 tonluk basınçlı patlatma kapısına sahip dört girişi vardır. Aynı zamanda jetlerin kompleksten doğrudan piste çıkabileceği iki girişi bulunmaktadır. Basınçlı patlatma kapıları, uçakların iniş ve kalkışına uygun olan 5 adet piste açılır. ◾ Uzun uğraşlar sonucu inşa edilen bu üs, sadece bir hava merkezi değildir. İçinde 1000 personelin görev aldığı, 60 savaş uçağının bakımının yapıldığı özel alanlar ve gizli odalar bulunmaktadır. ◾ En gözde olduğu zamanlarda üssün üst kısmında; 34 bina, araçlar için garaj, atölyeler ve barakalardan oluşan geniş bir alan mevcuttur. Vahşi kapitalizmin çarkları ◾ Yer altı tesisinin kat planında; paraşüt bölümü, operasyon merkezi, kompresör odası, mutfak, kantin, hava ekipman deposu, dinlenme iletişim merkezi, gaz yağı deposu, alay komutanlığı, enerji santrali, buhar kazanı, yağ akaryakıt deposu gibi odalar mevcuttur. ◾ Tesisin önemli bir kısmını ise komuta odaları, füze test istasyonu, bomba füze deposu, arıtma odası, enerji santrali, operasyon merkezi, havacılık teknik atölyesi gibi bölümler oluşturur. ◾ Zeljava'nın bu denli tedbirli bir durumda olmasının amacı, tehlike oluşturan bir durumda, 30 gün boyunca dışardan yardım almadan ve kendi kendine yetecek şekilde yaşam imkanı sunmasıdır. ◾ Burada yeterli yiyecek, yakıt ve mermi gibi askeri teçihizat stoğu bulundurulur ve her türlü olası saldırıya hazırlık yapılır. Zeljava Hava Üssü'nün yer altı kısmında toplamda 3.5 kilometrelik tüneller bulunur. Askeri uçaklar ise buraya yerleştirilen 20 kilometrelik borular sayesinde depolarını yakıt ile doldurabilmektedir. Hız ve haz çağında insan ◾ 1968 yılında yapımı tamamlanan bu üs, Yugoslavya için erken uyarı radar ağında önemli bir noktayı temsil etmektedir. Zeljava döneminin en önemli savaş uçaklarının ve teçhizatlarının depolandığı önemli bir merkezdir. ◾ Örneğin; 1970'lerden 1990'lara kadar NATO'nun korkulu rüyası Sovyet yapımı 'K212 Kub' isimli savunma sistemi, üs bünyesinde yer alır. ↪K212 Kub, 15 yıl kadar Doğu Bloğu'nun hava savunması sisteminde kullanılır. ◾ Zeljava Hava Üssü'nün kaynaklarda geçen bilgilere göre Hırvatistan Savaşı'nda aktif olarak kullanıldığı, bir savaş merkezi olduğu görülür. Hırvatistan Savaşı (1991-1995) ◾ Yugoslav topraklarında yaşayan Hırvatlar, 1991-1995 tarihleri arasında bağımsızlıkları için savaşır, savaşın en önemli noktası ise Zeljava Hava Üssü olur. ◾ Hırvat milliyetçi lider Franjo Tudjman önderliğinde 25 Haziran 1991 tarihinde bağımsızlıklarını ilan ederek ayaklanan Hırvatlara, büyük çoğunluğu Sırplardan oluşan Yugoslav ordusu müdahale eder. Franjo Tudjman kimdir? ◾ Dört yıl süren savaş Hırvat kaynaklarında 'Anavatan Savaşı' Sırp kaynaklarında ise 'Hırvatistan Savaşı' olarak geçer. Savaşın ilk bölümü, 1992'de Yugoslav ordusunun Hırvatistan topraklarındaki operasyonlarına son vermesiyle biter. ◾ Hırvatistan Savaşı'nda on binden fazla insan yaşamını yitirir. Daha önce imzalanan 14 anlaşma bozulur ve Ocak 1992'de Birleşmiş Milletler önderliğinde tekrar ateşkes sağlanır. Savaş, Bosna Savaşı ile birlikte 14 Aralık 1995 tarihinde imzalanan Dayton Anlaşması ile sona erer. Batı'nın karanlık sureti Efsanevi üssün sonu ◾ Bu denli ince hesaplarla tasarlanan hava üssünün akıbeti ise bir o kadar gariptir. Çünkü Sırplar ile Hırvatlar arasında 1991 yılında çıkan bu savaşta, üs Yugoslav Hükümeti'nce yok edilir. ◾ 1992'de Hırvatlara mağlup olan Yugoslavya, bu kadar teçhizatlı ve hazır bir üssün, Hırvatlara kalmasını istemez. Bu nedenle de yıllarca verilen emekler, Yugoslav hükümetinin üssü patlatmasıyla bir anda yok olur. ◾ Yapımı tam 20 yıl süren bu üssün yok olması sadece saniyeler almıştır. Bölge Hırvatlarca ele geçirilse de bir süre sonra Hırvatların kontrolünden de çıkar. 56 ton paylayıcı ile milyarlarca dolarlık gizemli üs patlatılarak kullanılmaz hale getirilir. ◾ Günümüzdeyse bu bölgede halen birçok mayın bulunduğundan, ziyaret için gelen turistlerin tek ve temkinsiz gezmesine izin verilmemektedir. Böylece milyar dolarlar harcanarak inşası yapılan bu üs, ne kullanır ne de tamamen yok edilir vaziyettedir. Şehirlerinden kan sızan medeniyet: Vahşi Batı