Dünyayı değiştirmeye kalkan dejenere akımlar

İlk Hippiler, 1960'lar Amerikası'nda, Vietnam Savaşı'na gitmek istemeyen ve sivil itaatsiz gençlerden oluşur. 1968 yılında bütün dünyaya yayılan bu akım popülerleşir ve ABD'nin çeşitli eyaletlerinde komünler kurulur. Vegan yahut vejetaryen beslenmeyi benimseyen hippiler, toplayıcılık ve bahçecilikle uğraşır ve parayı-özel mülkü reddeder. Savaşa karşı yaptıkları protestolarda askerlerin silahlarının namlularına çiçek yerleştirdikleri için 'çiçek çocuklar' denilen hippiler, madde konusunda ise masum değildir. Oldukça fazla madde kullanan hippiler, aşırı bireyselleşme sonucu kendi içlerine dönmeleri, karşı oldukları sosyal yapıya yönelik eleştirel argümanlarını zayıflatmasına ve bunu sonucunda da kendi kültürlerinin zorunlu tüketicileri haline gelmelerini neden olur. Hippi akımı 1970 Türkiye'ye de uğrar. 1970'lerde Tibet'e giderken Türkiye güzergâhını izleyen hippiler, böylece ülkemizde de görülür. Hippiler, Sirkeci'deki pansiyonlarda kalıp Olimpos ve Kelebekler Vadisi'ne kamp kurarlar. Küreselleşmeye karşı çıksalar da sitemden çıkmak yerine gösteri toplumu olarak karşı kültür oluşturan hippiler isyancı bir fenomene dönüşür. Daha sonra ise aşırı madde kullanımı gibi nedenlerle kısa sürede dejanere oldu. Dünya savaşları ve Amerika ekonomisini derinden sarsan 1929 ekonomik buhranı sonucu ülkede işsizlik sorunu baş gösterir. Bu sebeple uzun tren yolculuklarıyla Amerika'nın çeşitli yerlerine giderek çiftliklerde mevsimlik işçi olarak çalışmak yaygınlaşmaya başlar. 1950'lere gelindiğinde ise geçim savaşını adeta günübirlik bir maceraya çeviren bu işçilerden etkilenen bir grup genç, içinde bulundukları toplumu reddeder. Yabancılaşma ve aidiyet sorunlarının çözümünün yollarda olduğuna inanmaya başlarlar. 60'ların ikinci yarısına gelindiğinde on binlerce Amerikalı genç Batı'nın bunaltıcı atmosferinden kaçarak Hindistan'a doğru yola çıkmaya başladılar. 'Beat Kuşağı' adının isim babası ve akımın öncüsü yazar Jack Kerouac'ın 'Yolda' kitabı bu kuşağın manifestosu olur. Varoluşçuluk ve Zen kökenli bu akım sinema, müzik ve edebiyatta da yerini alır. Beat Kuşağı'nın etkisinde gelişen eserlerde madde kullanımı açık bir şekilde ifade edilir ve bu eserler doğaçlama, yolda ve hareket halindeyken üretilir. ABD toplumuna karşı duran akım, döneminde geniş kitlelere yayılır ve günümüz hipsterlarında da görülür. Punk; modern uygarlık sistemi üzerinde bilinçli bir baskı kurmayı amaçlıyordu. İngiliz menşeili bir akım olan 'punk'ın otorite karşıtı bir tavrı vardı. Toplumsal normlara fikir ve görünüş olarak karşı çıkıyorlardı. Sloganı 'gelecek yok' olan punk felsefesi, dönemindeki olumsuz atmosferde kaybedecek bir şeyi olmayan gençlere seslendi. 1970'lerde birbiri ardına yükselen punk-rock gruplar, isyanlarını şarkı sözlerine yerleştirdi. Punkçılar o yıllarda elle yazılmış kolajlanmış amatör fanzinler aracılığıyla iletişimlerini sağlıyordu. Genellikle koyu renk kıyafetler, deriler, dövmeler ve piercinglerden oluşan tarz benimsediler. İntihar ve madde alımı sebepli ölümler yaygındı. Punk akımını günümüzde ise gothic, emo ve indie akımlar takip etti. 20. yüzyılın sonunda ortaya çıkan New Age akımı; tanımı, sınırları ve uygulamaları bakımından oldukça değişik ve pek çok görüşü içine alır. Bilinen malzemelerin yeni bir karışımı diyebileceğimiz New Age; kadim din ve inanışlarının öğretileri, psikoloji, tıp fizik, astronomi, uzay bilimi, felsefe ve tarihin farklı oranlarda bir araya gelmesinden oluşan eklektizm zirvesine varmış denilebilecek moda, din, akım, ideoloji, felsefe karışımı bir akımdı. Yarı-din şeklinde nitelenen New Age'nin temelinde insanın kendi içerisindeki gücü keşfeder şifa bulması yatar. Akımın destekçileri kendi aralarında uzman yayınevleri, müzik dükkanları, terapi atölyeleri ve internet sayesinde iletişim kurarlar. Meditasyon, reiki, nefes egzersizleri, biyoenerji, yoga, hipnoterapi gibi pratik yansımaları da vardı. Kimilerince tek toplumlu dünya ütopyası doğrultusunda geleneksel dinlerin yerine insanları ortak bir inanç çatısında buluşturmak üzere yönlendirilen yapay bir din. En üst hedefi Altın Çağ veya Aydınlanma Çağı'na geçiş yapmak. New Age idealine göre; tek tek iç huzurunu yakalamış ve aydınlanmış bireylerin diğerlerini etkilemesi kaçınılmaz olacak ve dünya tamamen iyilikler ve güzellikler boyutuna geçecektir. II. Dünya Savaşı'ndan sonra ABD'de savaş sonrası siyasetçiler çok ulusçuluk temeline dayanan yeni bir ekonomik politika geliştirirler. Küreselcilik adı verilen bu ideolojiye göre; ABD ve diğer küresel güvenlik amacıyla beraber hareket etmesi, sınırların esnetilmesi, toplumların birbirine yaklaşması ve ticaretin serbestleşmesi dünyayı daha yaşanabilir kılacaktır. ABD parası ve çıkarları üzerinden kurgulanan küreselcilik ABD'de ve diğer Batı ülkelerinde en zengin yüzde birlik kesimin desteğini almakta gecikmez. ABD'nin başarısız politikalarıyla yeni yüzyılda çatırdamaya başlayan küreselci anlayış, 2010'lardan sonra yerini neredeyse anti-küreselciliğe bırakır. Büyüyen orta sınıf içinde pek çok insan ihmal edilir, serbest ticaret karlılığı azaltır, toplumsal entegrasyonu sağlanmayan göçmenler yerli halkaları rahatsız eder. Teknoloji bu sorunları daha da büyütmenin yanı sıra görünürlüğünü artırır. Sonuç olarak; İngiltere'nin AB'den çıkış süreci olan Brexit yaşanır, milliyetçilik ve sistem karşıtı siyasetçilere destek artar. Amerika antipatisi yükselir. Bir olgu olarak küreselleşme devam ediyor olsa da bunun ideolojisini oluşturan küreselcilik giderek zıddı olan ulusalcı eğilimlerin gölgesinde kalmaya başlamış görünüyor. (Lacivert, Aralık 2018)

Dünyayı değiştirmeye kalkan dejenere akımlar

Tarih boyunca, siyasi ve sosyal olaylar sonucunda doğan pek çok düşünce akımı kültür, fikir ve sanat dünyasını etkiledi. Bugün çoğunun destekçisi kalmasa da etkileşimlerle ve dönüşerek başka akımların çıkış noktası oldu. İşte 20. yüzyılın dejenere akımları...

HİPPİZM