Osmanlı'nın izlerini taşıyan şehir: Trablus

Lübnan'ın ikinci büyük kenti Trablus, tarihi dokusunu korumaya ve Osmanlı döneminden çok sayıda eseri günümüze taşımaya devam ediyor. Orta Doğu'nun Akdenize bakan şehirlerinden Trablus, Fenikeliler zamanından bu yana birçok medeniyete ev sahipliği yaptı. Şehir, Fenikelilerden sonra Perslerin, Romalıların, Emevilerin, Fatimilerin, Haçlıların ve Memlüklerin idaresinde kaldıktan sonra Yavuz Sultan Selim'in Mısır seferi sırasında Osmanlı topraklarına katıldı. Osmanlı döneminde eski medeniyetlerden kalan yapılara ek yeni mimari eserlerin inşa edildiği şehirde bu yapıtların önemli bir kısmını günümüzde de görmek mümkün. Osmanlı Devleti zamanında Trablusşam olarak adlandırılan kentte hanlar, hamamlar, medreseler, kamu binaları ve çarşılar dahil çok sayıda tarihi eser bulunuyor. Trablus Tarihi Araştırmacısı ve Soy Bilimci Fuad Trablusi, yaptığı açıklamada, şehrin yaklaşık M.Ö. 700 yılında kurulduğunu belirterek, 'Trablus ismini Yunanca Tripoli kelimesinden aldı. Tripoli, bu dilde 'üçlü şehir' anlamına gelmektedir. Burası, Fenikeliler döneminde 3 şehrin birleştirilmesiyle kurulduğu için bu ad verilmiştir. Sonra bu isim Arapçalaştırılarak Trablus'a dönüştü.' dedi. Şehrin çok uzun yıllar Türk ve Osmanlı medeniyetinin bir parçası olduğunu ifade eden Trablusi, bu toprakların 725 sene Memlükler ve Osmanlılar hakimiyetinde kaldığını aktardı. Osmanlı döneminden kalan yapılar hakkında bilgi veren Trablusi, bunlardan bazılarının temelinin Memlükler zamanında atıldığını, daha sonra Osmanlı devrinde eklemeler yapıldığını, bazılarının ise tamamıyla Osmanlı döneminde inşa edildiğini kaydetti. Trablusi, Osmanlı döneminden kalma kale ve Sultan 2. Abdülhamid'e nispetle anılan Hamidi Camisi'nin yanı sıra kentteki hanın da Trablus'un eski yapılarından olduğunu söyledi. Trablus Tarihi Eserler Cemiyeti Başkanı Bekir Sadig de şehirde 160'dan fazla tarihi eser ve mekân bulunduğunu, Tel Meydanı'nın da bunlardan biri olduğunu belirtti. Sadig, Osmanlı devrinde kent merkezinde inşa edilen meydanın, şehrin kalbinin attığı yer olduğunu ve günümüzde de bu özelliğini koruduğunu söyledi. Meydanın ortasında Sultan 2. Abdülhamid'in tahta çıkışının 25. yılı anısına yaptırılan Hamidiye Saat Kulesi'nin bulunduğunu ifade eden Sadig, ayrıca Osmanlı döneminde burada belediye binası, postane, otel gibi birçok yapının inşa edildiğini ancak bazılarının günümüze ulaşamadığını dile getirdi. Meydanın çevresindeki mahalle ve caddelerin de tarihi dokusunun bulunduğuna işaret eden Sadig, ancak yaklaşık 10 yıldır Trablus'un tarihi eserlerine karşı saldırılar olduğuna, bunun devletin tüm yapıları, tarihi eserler listesine almamasından kaynaklandığına dikkati çekti. Sadig, şehirdeki tarihi eserlerin kayıt altına alınması ve korunması için gönüllülerden bir grup oluşturulduğunu belirterek, bu sayede yapılan çalışmalarla bazı olumlu sonuçlar elde edildiğini aktardı. Öte yandan Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı'nın (TİKA) buradaki tarihi eserlere kayıtsız kalmadığını ifade eden Sadig, 'TİKA ile Trablus Belediyesi Tarihi Eser ve Kültürel Miras Komitesi arasında güçlü bir işbirliği var. TİKA, Tel Meydanı yakınındaki Mevlevihane ve Abdülhamid'in Saat Kulesi başta olmak üzere birçok tarihi eseri restore etti.' dedi. Sadig, TİKA'nın ayrıca demir yolu istasyonunu restore ederek burayı bir müzeye dönüştürme çalışması gibi çeşitli projeler yürüttüğünü kaydetti. Trablus'un 1289'da Haçlılardan kurtarılmasının her yıl 26 Nisan'da kutlandığını hatırlatan Sadig, kutlamalar sırasında kentin tarihi önemine ışık tutmak için Türkiye'den de heyetler geldiğini sözlerine ekledi.