Türkistan'ın kalbi: Registan Meydanı

🔹 Özbekistan Türkistan'ın kalbinde bulunan en güzide Türk diyarlarından biri. Burası, Türk tarihinin ayrılmaz bir parçası olan Timur Devleti'ne ev sahipliği yapmıştı. 🔹 Özbekistan'ı Özbekistan yapan; Buhara, Fergana, Hokand, Semerkant, Andican, Urgenç, Harezm ve Taşkent yıllardır kuzeybatı yani Kıpçak Türklerinin tarihi beldeleridir. Timur İmparatorluğu Emir Timur tarafından kurulan Timur İmparatorluğu, Fars ve İslam medeniyeti unsurlarıyla Türk-Moğol devlet ve askeri teşkilat unsurlarını bünyesinde barındırır. ÖZBEKİSTAN'IN HÜRRİYET MEŞALELERİ 🔹 Yukarıda saydığımız şehirler arasında yer alan Semerkant'ı diğerlerinden ayıran en önemli özellik, zamanında İpek Yolu'nun önemli duraklarından biri olmasıdır. 🔹 Muhteşem mimarisi ve tarihiyle ziyaretçileri kendine hayran bırakan kentin; Gur-i Emir, Hoca Daniyar, Şah-ı Zinde Türbesi, Bibi Hanım, Ruhabad, Namazgah Camii ve Registan Meydanı bulunuyor. İpek Yolu İpek Yolu, Çin'den başlayan Anadolu ve Akdeniz'i takip ederek Avrupa'ya kadar uzanan dünyaca ünlü ticaret yolunun adıdır. 🔹 Registan Meydanı, Timur İmparatorluğu'nun kurucusu Timur tarafından oluşturulmuş genişçe bir mekandır. Kumların birikmesiyle oluşturulmuş bu meydan şüphesiz Emir Timur'un gücünü dünyaya göstermek için kullandığı bir yerdir. 🔹 Timur seferlerde elde edilen ganimetleri Registan Meydanı'nda sergilemiş, hediyeleri burada dağıtmış ve cezaları da tam olarak bu noktada vermiştir. Emir Timur kimdir? Timur İmparatorluğu'nun kurucusu Türk asker ve komutandır. O, düzenlediği seferlerle günümüzdeki Türkistan'ı, Rusya, İran, Hindistan, Afganistan, Kafkasya, Ortadoğu ve Anadolu'nun büyük bir bölümünü ele geçirmiştir. CAMİ VE TÜRBELERİYLE DOĞU TÜRKİSTAN 🔹 Emir Timur, yaşadığı dönemin en güçlü isimlerinden biridir. Bilhassa Timur İmparatorluğu'nun tahtında oturduğu zamanlar güç gösterisinin yanı sıra başkent olarak seçtiği Semerkant'ta inşa ettirdiği mimari yapılar onun bilime, sanata ve eğitime ne kadar önem verdiğini gösteriyor. 🔹 Registan Meydanı'na; Uluğ Bey, Şir-Dar, Tilla Kari Medreselerini inşa ettirmesi Timur'un hem gücünü hem de ilme verdiği değeri göstermesi bakımından manidardır. ULUĞ BEY MEDRESESİ 🔹 Registan Meydanı'ndaki üç yapıdan biri olan en dikkat çeken yapılardan biri Uluğ Bey Medresesi'dir. Timur İmparatorluğu'nun kurucusu Timur'un torunu olan Uluğ Bey tarafından, 1417-1420 yılları arasında inşa edilmiştir. Uluğ Bey medreseyi inşa ettirmek ile kalmamış aynı zamanda burada eğitim veren ilk hükümdar bilim insanlarından biri olmuştur. 🔹 Bir külliye yapısını andıran Uluğ Bey Medresesi, Hoca Ahmet Yesevi Türbesi ilham alınarak inşa edilmiştir. Fransız yazarlarından biri olan Voltaire burası hakkında 'Semerkant Akademisi' ifadesini kullanmıştır. Uluğ Bey kimdir? Uluğ Bey, Timur İmparatorluğu'nun dördüncü hükümdarıdır. Aynı zamanda matematikçi ve astronomi bilginidir. Hoca Ahmet Yesevi Türbesi nerede? Hoca Ahmed Yesevî Türbesi, güney Kazakistan'da Türkistan şehrinde bulunmaktadır. TATARİSTAN'IN SEMBOL CAMİLERİ 🔹 Registan Meydanı'nın ilk anıtsal yapısı Uluğ Bey Medresesi, sonradan eklenen Şir-Dor ve Til-Kari Medreselerine de esin kaynağı olmuştur. Medrese iki katlı olup her köşesinde bir adet derslik bulunur. 🔹 Oldukça büyük olan yapının içinde toplamda seksen oda vardır. Odalar bölme şeklindedir ve zamanında her odada iki öğrenci kalmıştır. Mimari yapısı ise oldukça görkemlidir; firuze ve lacivert çinileriyle geometrik şekilleri fazlasıyla dikkat çekmektedir. ŞİR-DOR MEDRESESİ 🔹 Şir- Dor Medresesi, Registan Meydanı'nın ikinci yapısıdır. Uluğ Bey Medresesi'nin tam karşısında yer alan Şir-Dor'un yapımı 1619 yılında başlayıp 1636'da sona ermiştir. 🔹 Şir- Dar olarak da bilinen medresenin ismindeki şir, 'aslan' dar ise 'kapı' manasına gelmektedir. Kısacası 'Aslanlı Kapı' manasına gelen medresenin giriş kapısının sağ ve sol tarafında iki aslan figürü yer alır. İlk inşa edildiği dönemde halk arasında, 'Yalangtuş Bahadır Han Büyük Medresesi' olarak anılmıştır. TARİHİN İZİNDE: KIRIM YAPILARI 🔹 Şir-Dor Medresesi Timurlu sanat anlayışının en güzel örneklerindendir. Yapının mimarları Abdullah Cabbar ve Avazi Semerkandi'dir. Medresesinin giriş kapısının üzerinde bir aslan ve üzeriden çıkan güneş tasviri yer alır. 🔹 Sadece yapı olarak değil dekorasyon olarak da Uluğ Bey Medresesi'nin birçok özelliğini barındırmaktadır. Giriş kapısında; 'Ya Allah, Ya Muhammed ve Allahuekber' yazıları mevcuttur. TİLLA KARİ MEDRESESİ 🔹 Registan Meydanı'nın üçüncü yapısı, Tilla Kari Medresesi'dir. Yapımı, 1646 yılında inşaatı başlayıp 1660'da tamamlanan medrese, Yalangtush Bahadır Han tarafından Mirza Uluğ Bey'in kervansarayı yerine meydana inşa edilir. 🔹 Tilla Kari; Uluğ Bey ve Şir-Dor Medreselerine göre daha geniş bir yapıya sahiptir. Aynı zamanda diğer medreselerden farklı olarak içinde mescit de bulunmaktadır. TÜRKİSTAN'IN GÖZBEBEĞİ 10 CAMİ 🔹 Tilla kelimesi Farsça kökenlidir ve 'altın' kari ise 'iş' manasına gelmektedir. 'Altın İşlemeli Medrese' anlamındadır. Yapının giriş kapısının üzerinde 'Hakikaten ayakta olan ancak O'dur ki, ölmez bakidir.' 🔹 Yapının içinde bulunan mescit, altın işlemeli motiflerle bezenmiş ve göz kamaştırmaktadır. Alanda bulunan diğer medreselere göre daha çok onarım ve bakımdan geçen yapı günümüzde halen ayaktadır.