Cemil Meriç’ten 25 alıntı ile Umrandan Uygarlığa

Herkes tarafından anlaşılmak isteyen, hiç kimse tarafından anlaşılmaz. Türk insanının en büyük noksanı siyasî düşünceye gözlerini kapamış olmasıdır. Bütünü bilmediğimizden ya sloganlara esir olduk, ya ideolojilere köle. Aklın kavrayamadığı hakikatlere, tasavvuf ve vahiy yolu ile erişilebilir. Bilmek, kıyas etmektir. İnsanlar sevilmek için yaratıldılar. Eşyalar ise kullanılmak için. Dünyadaki kaosun nedeni; eşyaların sevilmeleri ve insanların kullanılmasıdır. Propaganda bir vasıtadır, ulaştığı hedefe göre değerlendirilir. Çağdaşlaşma, karanlık, kaypak, rezil bir kavram. Rezil, çünkü tehlikesiz, masum, tarafsız bir görünüşü var. İnsanın kuvveti de, zaafı da taşıdığı kandadır. Kendi üzerinde düşünmekten vazgeçen bir toplum... Böyle bir toplumda kültür bir tortu, bir teferruat. Umrandan habersizdik, medeniyete de ısınamadık. İnsanlığın tekâmül vetiresini ifade için kendimize lâyık bir kelime bulduk: Uygarlık. Mâzisiz, musikisiz bir hilkat garibesi. İhtisas ister istemez sınırlanış demektir bir parça. Demek ki bazı şeyler mektepte öğrenilir bazı şeyler de öğrenilemez... Her engelin karşısında durmamalı, aşıp geçmeli o engeli, sonra daha geniş bir bilginin ışığında ona geri dönmeli. Bizden olmayanların iyi niyetlerine ne kadar güvenebiliriz? Birlikte düşünmek, kişiliği ortadan kaldırmaz, geliştirir. Ama düşüncelerini başkalarınınkilerle birleştirmek için, onları sevmek, onlarla kaynaşmak gerek. Kurtuluş bu şuurlanışta. İdeolojiler, bir tasavvurlar bütünüdür ama bu tasavvurların çok defa şuurla bir alâkası yoktur. Samimî inanç daima hürmete lâyıktır. İnsanlar ellerinden çok, gözleriyle hüküm verirler. Kimse ne olduğumuzu bilmez, nasıl göründüğümüzü bilir. İçyüzümüzü bilenler de, kalabalığın kanaatını yalanlamağa cesaret edemezler.Siyasî hayat, otorite ile hürriyet arasındaki mücadeleden ibarettir. Siyasî hayat, otorite ile hürriyet arasındaki mücadeleden ibarettir. Bilinmeyen bir düşman, bilinen on düşmandan daha tehlikelidir. İnsanları gerçekten anlamak için insanların önem verdikleri şeylerin manasını anlamak lâzım. İnsan zekâsı çevresinden tiksindiği için sanata ve felsefeye sığınır. Dinsizlik, Latin zihniyetinin bir sapıtışıdır, fikrî bir üstünlük alâmeti değil. Tek devamlı sermaye emektir. Kurtuluş çalışmakla mümkündür. Gerçek kültür bir tutkudur, bütün varlığımızı ilgilendiren bir davranış, insana inanış, kendini insanlığın kaderinden sorumlu tutuştur. İnsan, daha güçlü hayvanlara karşı kendini koruyamaz tek başına, tek başına ihtiyaçlarını karşılayamaz; demek ki bir arada yaşamak tabiî ve zarurî. Ama insanlar saldırgandırlar. Bazı müeyyideler olmadıkça bir arada yaşayamazlar.