Divan edebiyatından beyitler ve anlamları

Ehl-i dildür diyemem sînesi sâf olmayana Bâğ-ı dehrin hem hazânın hem baharın görmüşüz Canıma bir merhaba sundu ezelden çeşm-i yâr Bir nefes dîdâr içün bin cân fedâ itsem n'ola Nice demlerdür esir-i iştiyâkıdur gönül. (Nef'î) Bir nefescik olsun o güzel yüzü görmek için bin canım olsa da kurban etsem yeridir. Gönül nice zamandır onun arzusuyla yana tutuşa esiri olmuştur. Aşk mıdır ki can-ü dil mülkünü yağma eyleyen Aşk mıdır sinem içre gelip de cân eyleyen (Muhibbî) Sevgilinin gönül varlığını yağma eyleyen aşk mıdır? Ve sonrasında cansız göğsüm içinde, gelişi ile bana tekrar can veren aşk mıdır? Efendimsin cihânda i'tibârım varsa sendendir Miyân-ı âşıkânda iştihârım varsa sendendir (Şeyh Galib) Sen benim efendimsin, benim bu cihanda itibarım varsa sendendir. Âşıklar arasında bir şöhretim varsa yine sendendir. Cihân-ârâ cihân içredür ârâyı bilmezler O mâhiler ki deryâ içredür deryâyı bilmezler (Hayalî) Yaratılanlar bu dünyanın içindedir dünyayı bilmezler, balıklar koca denizin içindeler de denizi bilmezler. Aşk derdiyle hoşem el çek ilâcımdan tabîb Kılma dermân kim helâkim zehri dermândadır (Fuzûlî) Aşk derdiyle hoşnudum, ey doktor! Bana ilaç verme ki, benim helak olmam; senin derman olsun diye vereceğin zehrindedir. Âdeme âdem gerektir âdem etsin âdemi Âdem âdem olmayınca âdem netsin âdemi (Ziya Paşa) Adama adam gerekir, adam etsin adamı. Adam, adam olmayınca, adam ne yapsın adamı? Gitdün ammâ kodun hasret ile cânı bile İstemem sensiz olan sohbet-i yârânı bile (Neşâti) Sen gittin; fakat canı, yani beni, özleminle beraber bırakıp da gittin. Ben, sensiz dostlar sohbetini bile istemiyorum. Güllü dibâ giydin amma korkarım âzâr eder Nazeninim sâye-i hâr-ı gûl-i diba seni (Nedim) Ey sevgili, sen üstünde gül resmi olan ipekten bir elbise giydin. Giydin ama o elbisenin üstündeki gülün dikeninin gölgesi seni incitecek, senin tenine zarar verecek çok korkuyorum. Biz bülbül-i muhrik-dem-i gülzâr-ı firâkız Âteş kesilir geçse sabâ gülşenimizden (Selimî) Biz, ayrılık bahçesinin öyle yanık yanık ve yakıcı öten bülbülüyüz ki sabah rüzgârı gül bahçemizden geçse, ateş kesilir, yanar. Sîneden derd ile bir âh edeyin kim dönsün Aksine çerh-i felek mihr-i dirahşânı bile (Neşâtî) Dert ile bağrımdan öyle ah edeyim ki, gökyüzü, hatta onun parlak güneşi bile tersine dönsün, kıyamet kopsun. Mahşer günü görem derem ol serv-kâmeti Ger anda görünmese gel gör kıyâmeti (Fuzûlî) O servi boylu sevgiliyi mahşer günü göreyim derim. Eğer o günde de görünmese gel de kıyameti gör. Dest-bûsı ârzûsuyla ölürsem dostlar Kuze eylen toprağım sunun anınla yâre su (Fuzulî) Dostlarım, eğer sevgilinin elini öpme arzusuyla, o ele hasret çeke çeke ölecek olursam; mezarımın toprağından bir kâse yapıp onunla sevgilime su ikram edin. Kemiğimi yapsalar tarak Yar zülfünün tellerine (Seyrânî) Keşke ben öldükten sonra kemiğimden bir tarak yapsalar da onu sevgiliye sunsalar. Böylece hasretiyle can verdiğim zülfün tellerine dokunabilir, kokusunu alabilirim. Mende Mecnun'dan füzûn âşıklık isti'dadı var Âşık-ı sâdık menem, Mecnûn'un ancak adı var (Fuzûlî) Bende Mecnun'dan daha fazla âşıklık yeteneği var. Gerçek âşık benim, ama Mecnun'un adı çıkmış bir kere. Bir demir dağı delip boynuna almak gibidir Her kişi âşık olurdu eğer âsân olsa (Taşlıcalı Yahya) Aşk, bir demir dağı delip boynuna asıp gezmek gibidir. Eğer kolay olsaydı herkes âşık olurdu. Mihnet-i aşk ey dil âsândur diyü çok urma laf Aşk bir yükdür ki ham bulmuş anun altında kaf (Fuzûlî) Ey gönül aşkın sıkıntısı kolaydır diye çok konuşma; zira aşk öyle bir yüktür ki kaf, onun altında bükülüp kalmıştır. Fermân-ı aşka cân iledir inkıyâdımız Hükm-i kazaya zerre kadar yok inadımız (Bâkî) Aşkın fermanına boyun eğmekliğimiz ta candan ve yürektendir. Bu uğurda alın yazımıza karşı zerre kadar inadımız ve karşı koymamız söz konusu olamaz.