Doğanın yaşam bulduğu Japon alfabesi

Japonya, günlük hayatında aktif olarak 3 alfabe kullanıyor. Hiragana, Katakana ve Kanji isimli alfabeler, gazetelerden kişisel mesajlaşmalara kadar hayatın her alanında bulunuyor. Japonların alfabeleri bizim alfabemizden çok farklı. Bizim alfabemizde harfler yan yana gelerek kelimeleri oluştururken, Japon alfabesi hecelerden oluşuyor. Alfabelerin öğretimi de ilkokul birinci sınıfta başlıyor. Kanji alfabesi içeriği çok zengin olduğu için altıncı sınıfın sonuna kadar öğretilmeye devam ediliyor. Müfredatla beraber altıncı sınıfı bitirmiş bir öğrenci, tüm alfabeler dâhil yaklaşık bin kelimeyi öğrenmiş oluyor. Hiragana için Japonların temel alfabesi denilebilir. Bütün Japonca kelimeler bu alfabe kullanılarak yazılabiliyor. Hiragana, sesli harfler ve bu sesli harflerin sessiz harflerle olan birleşimlerinden oluşuyor. Tabi ki Japoncada kullanılmayan, (-l) harfi ve ( -yi –ye –vi –vu –ve) sesleri alfabede mevcut değil. Katakana alfabesi, temelde Hiragana alfabesinde bulunan seslerin farklı karakterlerle yazılması sonucu oluşmuş. Görünüş olarak da benzerlik gösterebilen bu iki alfabe kullanım alanları bakımından birbirinden ayrılıyor. Katakana, yabancı dilden Japoncaya geçen kelimeleri ve özel isimleri yazarken kullanılıyor. Japonca için kullanılan ilk yazı sistemi, Çin yazı sisteminden alınan kanjilerdir. Günümüz Japoncasında kanji kullanımı isim, sıfat ve fiil kökleri ile sınırlandırılır. Bu nedenle, anlamlı bir cümle yazabilmek için en az iki alfabenin birlikte kullanılması gerekir. Net bir bilgi olmasa da sayısı 10 bini bulan bu alfabenin, yaklaşık 2 bin karakteri günlük kullanım kanjilerini oluşturuyor. Kanjiler, tek başına yazıldığında okunuşları farklıyken, başka kanjilerle beraber yazıldığında yine okunuşları farklı oluyor. Bu fark, kanjilerin Japonca ve Çince okunuşlarının bir arada kullanılmasından kaynaklanıyor. Her bir karakterinin çiziliş sıraları bile düşünülen bu alfabe adeta bir sanat gibi göze hitap ederken, hakkında öğrendikçe sonu gelmeyen bilgilerle insanın merakını körüklüyor. Ağaç kelimesi şeklini çam ağacının görüntüsünden almış. Araba harfi, kağnıdan (öküz arabası) 車 esinlenmiş. Üstte ineklerin boynuna geçen boyunduruk, ortada gövde, altta teker dingili var. Yukarıdan aşağıya tek çizgi de boyunduruğu gövdeye bağlayan şaft. Toyota'nın resmî adında da kağnı hâlâ var. Yelelerini savurarak dörtnala giden at da önce buna yakın resmedilmiş. Zamanla yalnızca balı, yeleleri, dört bacağı ve kuyruğu harflerde kalmış. Ateş kelimesi de görüntüsünden esinlenerek oluşturulmuş. Oltayla tek tek avlanınca balık başı yukarıda kuyruğu aşağıda çıkıyor. Balık harfi de böyle resmedilmiş. Yukarıda baş, ortada gövde, altta kuyruk kısmı var. Terziler mezurayla ölçü alırken boyundan parmak ucuna kadar kol uzunluğunu ölçerler. Yukarıda bir baş, uzanmış bir kol ve salınan ipin resmedildiği bu harf mezura, ölçü, ölçme anlamlarına geliyor. Japon arşını shaku da bu harfle yazılıyor. Dağ kelimesi, yan yana dizilen sıradağların görüntüsünden esinlenerek oluşturulmuş. Eskiden kalem yerine fırça kullanıldığı için yukarıdan aşağıya ya da soldan sağa çizgilerle yazılıyor bu harfler. Kavisli yuvarlak harfler çizmek çok zor. Hâliyle yuvarlak güneş, ay, göz gibi kelimeler dörtgen olarak ifade edilmiş. Cengiz Han ordusu atları yorulunca değiştirsin diye 40 km arayla at durakları yaptırmış. Atlar 馬 için mesafeyi ölçerek 尺 yapılan bu duraklar 駅 diye yazılıyor. Bugün istasyon anlamında. (Tabelada 3. harf) Kitap, ağacın dibine yakın yerinden kesimi görüntüsüne sahip olarak resmediliyor. Aynı türden birkaç ağaç yan yana gelmişse ağaçlık koruluk bir yer oluyor. Koru anlamı için ağaç harfini iki tane yan yana yazıyoruz. Eski zamanda her bir harfi mühür gibi tahta kare kalıplara işledikleri için şekil çoğalınca her birini küçültmek gerekiyor. Ağaçlarla kaplı ormanı ifade etmek için üç tane ağaç harfini, biri üstte ikisi alt sırada yan yana olmak üzere diziyoruz. Yine bir harfin kare alanına sığsın diye her bir ağacı biraz daha küçültüyoruz. Alfabede su, canlı bir şekilde dökülen suyun sıçrama anının ifadesi olarak yer alıyor. Tarlanın yanından yol gidiyorsa yakınlarda yaşayanlar var demektir. Bu sebeple şehir bu şekilde resmedilmiş. Pirinç tarlası da yukarıdan bakar gibi düşünülmüş. Uçağa binmiş olanlar benzer manzaraları birçok ülkede görmüştür. (Derlenmiştir.)

Doğanın yaşam bulduğu Japon alfabesi

ÜÇ TANE ALFABE AYNI ANDA KULLANILIYOR