Dostoyevski idamdan nasıl kurtuldu?

Dostoyevski tam adıyla Fyodor Mihayloviç Dostoyevski Rusya'nın Moskova Kentinde 11 Kasım 1821 tarihinde Mikhail Dostoyevsky ve Maria Nechayeva çiftinin ikinci çocukları olarak dünyaya geldi. Özel bir okulda ve genellikle de evde eğitim gören yazar, annesinin 1837 yılındaki ölümünün ardından St. Petersburg'ta yer alan ve askeri mühendis yetiştiren bir okula başladı. Annesinin ölümünden iki sene sonra da babası beyin kanaması geçirdi ve hayatını kaybetti. Büyük yazarın ilk büyük romanı sayılan Budala, Dostoyevski'nin kişinin içsel sorunları ve toplum karşısındaki duruşu temasını en açık biçimde ele aldığı yapıtlarından biridir. 1868 yılında tamamlanan Budala'nın kahramanı Prens Mışkin, tıpkı Dostoyevski gibi saralıdır. Tedavi için gittiği İsviçre'den bitkin halde döner. İnsanlardan iyice uzaklaşmış, kendi iç dünyasına kapanmıştır. Mışkin, dış dünyadan kopukluğu ve budalalık derecesinde iyi yürekliliği temsil eder. Eleştirmenlere göre Dostoyevski, Prens Mışkin'in kişiliğinde kendini anlatmıştır. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… 'İnsana en çok acı veren şey, söyledikleriyle söylemek istedikleri arasındaki, uçurumdur.' Petersburg'a yerleşen yazar, burada Ezilenler'i ve Ölü Evinden Anılar'ı yazdı. Geçirdiği zor yıllar, sara nöbetleri, kumar bağımlılığı ve borç batağı yazarın son dönemlerinde yazdığı bir çok romanda kendisini hissettirmekteydi ve yazar, Dünya klasikleri arasında da başyapıtlar olarak adlandırılan Yeraltından Notlar (1864), Suç ve Ceza (1866), Kumarbaz (1866), Budala (1868) ve Ecinniler (1872)'i bu dönemde yazdı. 'Dünyayı Güzellik Kurtaracak', Dostoyevski'nin tüm eserlerinden özenle derlenmiş bir seçkidir. 'İnsan olmanın sırrı kişinin yaşamasında değil, uğruna yaşayacağı bir şeyi olmasındadır.' 'İnsanın mutluluğu keşfetmesi için tek bir gün yeterlidir.' 'Muhtemelen tüm hayatım boyunca hiçbir şeye başlamamış ya da hiçbir şeyi bitirememiş olduğum için kendimi zeki biri olarak görüyorum.' 'İnsanlar dertlerini saymaya bayılırlar, çok azımız mutluluklarını hesap eder.' Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… ''İnsanlar beni yüreklendirmek için, 'burada yalnızca sıradan insanlar var.' diyorlar. Oysa benim karmaşık bir insandan da çok korktuğum şey, sıradan bir insan zaten.'' Fyodor Mihayloviç Dostoyevski, edebiyata birçok bir yenilik getirmiştir: Çok sesli ya da 'karnavalesk' olarak adlandırılan, her bir roman kişisinin farklı bir fikri eşit güçte savunduğu felsefî kitaplar yazmayı başarmıştır. Dostoyevski, yaşamının son yıllarında başyapıtı olan Karamazov Kardeşler'i tamamladığında, Rus yazınında felsefe düzeyinde roman türünün temelini attığının bilincinde değildi. Dostoyevski'nin yaşam birikiminin tümünü ve sanat gücünün doruğunu içeren bu roman, gerçekte insanlığa adanmış bir destan niteliği taşır. Yazar, hiçbir romanında 'Karamazov Kardeşler'de olduğu kadar insan ruhuna inmedi. Bir aileyi konu alan ve bir felaketler zinciri olarak gelişen olay örgüsü, bireysel ögelerin yanı sıra, Rus toplumunun geçirdiği sarsıntıları eşi benzeri bulunmayan bir sanat aynasından yansıtır. Karamazov Kardeşler, yazarın son başyapıtıdır. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… ''Bir çocuğun ölümünü görmektense, dünyaya geliş biletimi iade etmek isterim.'' Rusya'da o dönemde yaşanan Çarlık rejimi baskısına karşı yükselen direniş sesleri hakimdi ve Dostoyevski bir takım olaylara karıştığı düşünülerek tutuklandı ve hapse gönderildi; idamın kıyısından döndü ve Sibirya'ya sürgün edilen Rus yazarları arasına girdi. Bu dönem, yazarın edebî anlamda en önemli dönemiydi. Sürgün edilişi ve ölümün soğuk ve karanlık dokunuşundan son anda kurtulması, insanın kalbinin derinliklerine işleyen o değerli cümlelerin ve başyapıtların yazılmasına neden oldu. Dostoyevski'nin parasızlığını anlatan Kumarbaz, korkunç ve amansız bir saplantının öyküsüdür. Dostoyevski'nin ironiyi ve groteski harmanlayarak yarattığı özgün kara mizahın en başarılı örneklerinden olan Kumarbaz, dünyanın her yerinden Roulettenburg adlı kurmaca bir Alman kasabasında bir araya gelen kumar müdavimlerinin hikâyesidir. Yazarın kendi borcunu ödemek için bir ay gibi kısa bir sürede tamamladığı bu romanda, kendisinden ilhamla yarattığı başkahramanı Aleksey İvanoviç, karamsarlık ve coşkunun gerilim hattında gidip gelir. Dostoyevski, genç adamın başarısız ilişkileri ve harcanan hayatını anlatırken, onda nesneleştirdiği alın yazısı ve özgürlük ikilemini inceledi. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… ''Farkındalık, hastalıktır.'' 6 ay daha hapis yattıktan sonra kurşuna dizilmek üzere götürülmeye hazırlanan mahkumlar için af getirilir ve bu olay Dostoyevski'nin hayatı için bir dönüm noktası olur. Bu af Dostoyevski için sadece idam cezası için bir kurtuluştur, mahkum hayatı devam eden Dostoyevski 4 yıl boyunca kürek mahkumluğuna çarptırılır. 1861'de yayımlanan ''Ezilenler'', eleştirmenlerin sert tepkileriyle karşılaştı. Fakat geniş bir okuyucu kitlesi tarafından beğeniyle okundu. Daha sonra yazdığı Suç ve Ceza, Ecinniler, Karamazov Kardeşler adlı romanlarıyla Dostoyevski, dünya edebiyatının dâhi yazarları arasında ilk sıralarda yer aldı. Dostoyevski'nin en başarılı eserlerinden biri olan Ezilenler'de, yazar diğer romanlarında da yaptığı gibi ruh çözümlemelerine sıkça yer verdi. Böylece okurun karakterlerin psikolojisine bürünmesini sağladı. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… ''Hiçbir zaman doğru insan çıkmaz karşına. Ya zaman yanlıştır ya da insan.'' Hayatı boyunca eserlerinde işlediği temaları yeniden ele aldığı, insan duygularının derinliğine inen eserler yazan Dostoyevski, Karamazov Kardeşler'de Ivan ve Alyosha Karamazov adlı karakterler için filozof Vladimir Sergeyevich Solovyov'dan ilham aldı. Yoksul ve onurlu Raskolnikov'un tavan arasındaki öğrenci odasında yaşadığı ikilem ve sonrasında tasarladığı cinayet, Rusya'da bir fırtınanın kopmasına neden oldu. Suç ve Ceza farklı dillere çevrildiğinde, yazarı olan Dostoyevski'yi dünya edebiyatının zirvesine taşıdı. Yüz elli yıllık bu başyapıt hâlâ en çok sevilen ve en çok okunan romanlar arasındadır. Çünkü zaman, Suç ve Ceza'nın ele aldığı meseleleri eskitemedi. İyi ile kötü arasındaki savaş hâlâ sürüyor ve bir zamanlar Raskolnikov'un yaptığı gibi, modern dünyada insan olmanın anlamı ve eylemlerimizin ahlaki sonuçları üzerinde düşünmeyi sürdürüyoruz. Sözüm ona yüce bir amaç uğruna her türlü fenalığı, en ufak bir pişmanlık duymadan yapmaya hazır olanları gördükçe sahici bir yüzleşmenin değerini bir kez daha kavrıyoruz. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… ''Her insan herkes karşısında her şeyden sorumludur.'' Dostoyevski'nin sözlerinden biri olan 'Hepimiz Gogol'ün Palto'sundan çıktık.' özdeyişi, realist roman türünün kökenini Rus toplumsal gerçekçi ve güldürü yazarı Gogol'ün Palto adlı kısa öyküsüne dayandırmaktaydı. Ölüler Evinden Anılar, Fyodor Dostoyevski'nin 1862 yılında yayımlanan romanıdır. Dostoyevski, bu kitabında mücadelenin ve umudun öyküsünü anlattı. Goryançikov, Akim Akimiç, Petrov, Ali'nin ve tüm mahkûmların insanlığına ışık tuttu ve onları betimledi. 1821 - 1881 yılları arasında yaşayan Büyük Rus Romancısı Dostoyevski'nin yaşamında Sibirya'daki hapislik yıllarının çok önemli bir yeri vardır. 1849 - 1854 yılları arasında Sibirya'nın Omsk bölgesindeki bu hapislik Dostoyevski'ye ve ezilen insanları yakından tanıma, anlama ve inceleme olanağıyla birlikte, zengin bir malzeme kaynağı verdi. Dostoyevski, bu yıllarının anılarını 1861-1862'de Vremya dergisinde ''Ölü Evinden Anılar'' adıyla yayımlayınca ününü yenilemekle kalmadı, Turgenyev ve Tolstoy'un övgülerini de aldı. Bir yazarın hapislik yaşamının canlı bir anlatımı olan Ölü Evinden Anılar, toplum dışına itilmiş insanların acılarını anlatan bir Dostoyevski başyapıtıdır. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… ''Yalan öyle nüfuz etmiş ki insanların diline, 'doğruyu söylemek gerekirse...' diye bir kalıp var.'' Dostoyevski'nin sözlerinden biri olan 'Hepimiz Gogol'ün Palto'sundan çıktık.' özdeyişi, realist roman türünün kökenini Rus toplumsal gerçekçi ve güldürü yazarı Gogol'ün Palto adlı kısa öyküsüne dayandırmaktaydı. Petersburglu üç general, yumuşacık koltuklara oturmuş, bir yandan sohbet etmektedir. Dostoyevski'nin deyişiyle, ''güzel ülkemizin değerli çocuklarının'' kalkınma hareketlerine giriştikleri yıllardır. Rusya'da çarlığın çözülmeye başladığı, pek çok şeyle birlikte askeri bürokrasi ile yoksul memur sınıfı arasındaki ilişkilerin de değişmeye yüz tuttuğu yıllardır. İşte bu davette generallerden biri, bu kısa romanın kahramanı olan İvan İlyiç aşağı dereceden memurlara karşı iyi davranışları savunmaya başlar. Ona göre önlerinde açılan yeni dönemin özelliği bu olacaktır: İnsanseverlik. Tatsız Bir Olay, Dostoyevski'nin uzun öykülerinden biridir. Son derece çağdaş bir yazınsal ve düşünsel başyapıt sizleri bekliyor. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… ''Zamana güven, her şey unutulur! şu anda aklı başında davranmak, sonradan aklı başına gelmekten iyidir.' Karamazov Kardeşler adlı yapıtını üç yılda bitiren Dostoyevski, bir ciğer kanamasıyla yatağa düştü ve 28 Ocak 1881 tarihinde öldü. Dostoyevski için 31 Ocak 1881 tarihinde yapılan cenaze töreninde yaklaşık otuz bin kişi tabutunun arkasından yürüdü. Dünya edebiyatını en çok etkileyen ve en çok okunan yazarlardan biri olan Dostoyevski'nin eserleri birçok 20. yüzyıl düşünürünün fikirlerini derinden etkiledi. nsancıklar, St. Petersburg'da bir devlet dairesinde çalışan orta yaşlı ve alçak gönüllü kâtip olan Makar Devuşkin ile uzaktan akrabası, yirmili yaşlarının başında genç bir kadın olan Varvara Dobroselova arasındaki mektuplaşmalardan oluşan bir eserdir. Dostoyevski'nin henüz 24 yaşındayken kaleme aldığı; yoksulluk, dostluk ve sanat sevgisi gibi temalarla örülü bu roman, dönemin eleştirmenlerince adeta göklere çıkarılarak yazarın edebiyat çevrelerine bir yıldız gibi girmesini sağladı ve çok parlak bir 'toplumsal roman' olarak nitelendirildi. Büyük ustanın, o güçlü üslubuyla anlattığı; sıradan, pek fazla dikkat çekici olmayan, fakir insanların dostluk ve sevgi öyküsü sizleri bekliyor. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… ''Anlammından çok hayat sevilmeli. Anlam ancak o zaman anlaşılır hale gelir.'' Askeri mühendis olarak mezun olan Dostoyevski, 1844'te bu görevinden istifa ederek kendini yazarlığa adadı. Yazarın ilk eseri, 1846 yılında yayımlanan 'İnsancıklar' adlı kitabıydı. Bu kısa roman, yazarın beklediği ilgiyi göremese de Dostoyevski'nin ilk kitabı olması nedeniyle bu eser, Dostoyevski kitapları arasında büyük bir öneme sahiptir. 'İnsan olmak, gerçek insan, etiyle kemiğiyle insan olmak bile ağır gelir bize. Utanırız bundan, insan olmayı yüz karası sayarız, benzeri olmayan toplumsal birtakım insanlar olmak için çabalarız. Ölü doğmuş insanlarız biz ve uzun zamandır canlı babaların çocukları değiliz, giderek daha çok hoşlanıyoruz böyle doğmuş olmaktan. Zevk duyuyoruz bundan. Çok yakın bir gelecekte bir şekilde düşüncelerden doğmanın yolunu bulacağız.' ''Denginiz değilim efendim, dengesizim...''