Edebiyat tarihimizdeki ilkler

İlk yerli tiyatro eseri Şinasi'nin Şair Evlenmesi adlı tiyatro eseridir. Edebiyatımızın ilk tiyatro örneği Şair Evlenmesi, tek perdelik komedidir. Yazar, geleneksel Türk tiyatrosu ile Batı tiyatro tekniğini kaynaştırdı. Sahne dili güçlü olan bu yapıtla Şinasi, ulusal tiyatronun nasıl olması gerektiğini de örneklemiştir. Edebiyatımızın ilk yerli romanı Şemsettin Sami'nin Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat adlı eseridir. Basiret gazetesi romanın yayınlanışını şöyle duyurdu: 'Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat adıyla, bir zatın düzenlediği hikâye, çok güzel ve eğlenceli olduğu gibi, evlenme ve ahlâka ait pek çok ibret ve öğüdü de içinde bulundurmaktadır.' Edebiyatımızın ilk çeviri romanı Yusuf Kamil Paşa'nın Fenelon'dan yaptığı Telemak'tır. Fenelon'un Fransa'nın gelecekteki kralının eğitimi için yazdığı ve 1699'da yayınlandıktan sonra ünlenen eser Telemakhos'un Serüvenleri, ideal devletin ve devlet adamının nasıl olacağını anlatır. Edebiyatımızın ilk köy romanı Nabizade Nazım'ın Karabibik adlı eseridir. Roman değil, uzun öykü olarak da değerlendirilebilir. Antalya'nın bir köyünde yaşayan Karabibik adlı köylünün yaşam mücadelesini konu edinir. Edebiyatımızın ilk psikolojik romanı Mehmet Rauf'un Eylül'dür. İlk realist roman Recaizade Mahmut Ekrem'in yazdığı Araba Sevdası'dır. İlk tasvir ve tahlil ağırlıklı roman Namık Kemal'in İntibah adlı eseridir. Yurdumuzdaki ilk gazete 1824 yılında çıkan Zimirini'dir. İlk resmi Türkçe gazete Takvim–i Vakayi'dir. Ülkemizdeki ilk yarı resmi gazete Ceride-i Havadis'dir. İlk tarihi roman Namık Kemal'in Cezmi adlı eseridir. İlk özel gazete Şinasi ile Agah Efendi'nin çıkardığı Tercüman-ı Ahval'dir. İlk pastoral şiir Abdülhak Hamit Tarhan'in kaleme aldığı Sahra'dır. İlk şiir çevirisini yapan, ilk makaleyi yazan ve noktalama işaretlerini kullanan ilk Türk gazeteci Şinasi'dir. Aruzla ilk manzum tiyatro eser Abdülhak Hamit Tarhan'ın Eşber veya Sardanapal adlı eseridir. İlk bibliyografya Kâtip Çelebi'nin Keşfü'z Zünun adlı eseridir. İlk biyografi, Hoca Dehhani'nin Selçuklular Şartnamesi'dir. İlk hatıra kitabı, Babürşah'ın Babürname adlı eseridir. İlk tezkire, Ali Şir Nevai'nin Mecalisün Nefais adlı eseridir. İlk atasözleri kitabı, Şinasi'nin Durub-i Emsal-ı Osmaniye adlı eseridir. İlk hikaye kitabı, Ahmet Mithat Efendi'nin Letaif-i Rivayet adlı eseridir. İlk fıkra yazarı Ahmet Rasim'dir. İlk Türkçe yazılan ilk kitap, Yusuf Has Hacib'in kaleme aldığı Kutadgu Bilig'dir. İlk siyasetname, Yusuf Has Hacib'in kaleme aldığı Kutadgu Bilig'dir. İlk mensur şiir örneklerini veren şair, Recaizade Mahmut Ekrem'dir. İlk makale, Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi'dir. İlk edebi bildiriyi yayımlayan topluluk Fecr-i Ati topluluğudur. İlk seyahatname, Seydi Ali Reis'in kaleme aldığı Miratül Memalik adlı eseridir. İlk edebiyat tarihçimiz, Abdulhalim Memduh Efendi'dir. Sahnelenen ilk tiyatro, Namık Kemal'in kaleme aldığı Vatan yahut Silistre adlı eseridir. Kafiyeyi şiire serperek klasik nazım şekillerinden farklı ilk örnekleri veren şair, Tevfik Fikret'tir. Şiirde noktalama işaretlerini kullanan şari, Tevfik Fikret'tir. Türkçenin ilk dilbilgisi kitabı Sar-ı Türki'dir. İlk natüralist eserimizin yazarı Nabizade Nazım'dır.