Edebiyatın soluk aldığı müzeler

Kiminin saygıyla anılan hatırası kalır, Müze evde Mehmet Akif Ersoy'a ait cep saati, gözlük, teşbih, tüfek ve büyük şairin yüzünün kalıbı teşhir edilen manevi değeri yüksek eserlerdir. Müze, cumartesi-pazar ve resmi tatiller dışında her gün saat 10.00-12.00, 14.00-16.00 arasında ziyarete açıktır. Torununun dilinden bilinmeyenleriyle Mehmet Akif Ölüm değildir hayatın en müşkül işi, müşkül odur ki ölmeden evvel ölür kişi. İstanbul şairi Yahya Kemal, sağlığında hiçbir eserini kitap halinde yayınlamadı. Vefatından sonra kurulan Yahya Kemal Enstitüsü şairimizin şiir, yazı ve notlarını 12 kitap hâlinde yayımladı. Yahya Kemal monografisini ve hakkında yazılanların büyük bir kısmını kitaplaştırdı. Yahya Kemal'in şarkılara dönüşen şiirleri 1958 yılında Yahya Kemal Müzesi kurularak şairin özel eşyaları, el yazısı notları, kitapları, çeşitli hatıra resimleri ziyaretçilere açıldı. Kemal, Beyazıt'ta müzeye dönüştürülen evinde edebiyatımıza damgasını kuran pek çok şiirini yazdı. Hafta içi her gün 10:00 - 16:00 saatleri arasında ücretsiz olarak ziyaret edilebilir. Bazen düşünüyorum, ne garip mahlûklarız? Hepimiz ömrümüzün kısalığından şikâyet ederiz; fakat gün denen şeyi bir an evvel ve farkına varmadan harcamak için neler yapmayız? Edebiyatımızın çınarı Ahmet Hamdi Tanpınar'dan adını alan bir edebiyat müzesidir. Bu müzede yazarın 30'u aşkın kalem, daktilo, kitap, saat, pipo gibi eşyaları sergileniyor. Kurumun arşivinde ise geçmişten günümüze var olan edebiyat dergileri, ödül alan eserler bulunuyor. Müzenin içerisindeki 9000'i aşkın kitabıyla ziyaretçilere önemli bir çalışma ortamı sağlıyor. Hafıza ve hatıranın kıyısında 'Ahmet Hamdi Tanpınar' Gülhane Parkı'nın içerisinde olan müzeye giriş ücretsizdir. Müze, pazar günleri hariç pazartesi ve cumartesi arasında 10.00 – 19. 00 saatleri arasında ziyaret edilebiliyor. Bir iflasın ifadesidir Avrupalılaşma, bir inkâr çılgınlığı, bir intihar kararıdır. Bir çağın vicdanı olan Cemil Meriç, düşünce dünyasıyla sadece dönemini değil ondan yıllar sonra gelen nesilleri de etkiledi. Reyhanlı'da doğan Meriç, dil, tarih, edebiyat, felsefe gibi birçok alanda araştırma yapıp eserler kaleme aldı. Telif ettiği 12 eseri ve tercümeleriyle edebiyatımızın en önemli yazarlarından biridir. Cemil Meriç hakkında bilinmesi gerekenler Cemil Meriç'in Reyhanlı'da doğduğu ev restore edilerek müzeye dönüştürüldü. İlk kat tamamen Cemil Meriç ve ailesinin kronolojik hayat hikâyesinin ve eserlerinin yer aldığı bir alan olarak tasarlandı. Diğer kat ise Meriç'in yaşadığı şartları anlatıyor. Cemil Meriç Müzesi ilçe merkezinde yer alıyor. Cemil Meriç'ten ufuk açıcı alıntılar Necip Fazıl Kısakürek Kültür ve Araştırma Vakfı, düşünce hayatımızda, fikirleri ve eserleriyle derin izler bırakan, ömrünün büyük bir kısmını hakikat mücadelesine adayan Necip Fazıl Kısakürek'in kişisel eşyalarının sergilendiği müze oluşturdu. Vakıf, Necip Fazıl'ın çalışma masası, el yazıları, fotoğrafları, gözyaşlarını biriktirdiği mendili, bastonu, kıyafetleri, sıklıkla dinlediği Çaykovski, Puccini ve Verdi plakları ziyaretçileriyle buluşturuyor. Necip Fazıl Kısakürek Kültür ve Araştırma Vakfı, hafta içi 10.00-17.00 saatleri arasında hizmet verecek. Necip Fazıl tasavvufla nasıl tanıştı? Kahramanmaraş'ta Necip Fazıl ekolüyle bir neslin yetişmesini sağlayan şairler ve düşünce adamlarından oluşan 'Yedi Güzel Adam'ın yolunun kesiştiği 169 yıllık tarihi lisenin edebiyat müzesine dönüştürüldü. Edebiyatımıza damga vuran Sezai Karakoç, Cahit Zarifoğlu, Erdem Bayazıt, Rasim Özdenören, Nuri Pakdil, Mehmet Akif İnan ve Alaeddin Özdenören'in isimleri, Yedi Güzel Adam Edebiyat Müzesi'nde yaşatılacak. Edebiyatımızın 'Yedi Güzel Adam'ından alıntılar 'Sen olmasan... Bu ev, Fikret'in edebiyat tarihimizde önemli yeri olan eserlerinin birçoğunu ortaya koyduğu yerdi. Evin içinde Fikret'e ait çok az eşyanın bulunmasından dolayı ev, 1945 yılında Edebiyat-ı Cedide Müzesi olarak açıldı. Aşiyan, Recaizade Mahmud Ekrem, Ali Ekrem Bolayır, Namık Kemal, Abdülhak Hamit Tarhan, Nigâr Hanım'a ait fotoğraf ve kitapları da bünyesinde barındırır. 1961 yılında yazarın mezarı da Âşiyan'ın bahçesine taşındı. Tevfik Fikret'in natürmortları ve Abdülmecid Efendi'nin Fikret'in Sis şiirinden etkilenerek yaptığı tablo müzenin önemli eserlerinden biridir. İstanbul Beşiktaş'ta bulunan müzeye giriş ücretsizdir. Pazartesi günleri hariç 09.00-16.00 saatleri arasında ziyarete açıktır. 'İtirafı zor olan hakikatlerin saklanması daha zordur.' Hüseyin Rahmi Gürpınar, edebiyatımızda 'Servet-i Fünun' olarak adlandırılan dönemin önemli bağımsız yazarlarından biriydi. Roman ve öykü yazarı olmasının yanında natüralizmin de en önemli temsilcilerinden biriydi. Hüseyin Rahmi, Heybeliada'daki evinde 1912-1944 yılları arasında 32 yıl boyunca yaşadı. Hayatının son dönemini burada geçiren yazarın evi 2000 yılında müzeye dönüştürüldü. Heybeliada'da denize hâkim bir tepede bulunan müzede, aralarında Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın kendi yaptığı dantellerin de bulunduğu eşyalar, kitaplar, gazete arşivi, tablolar, fotoğraflar sergileniyor. Girişi ücretsiz olan müze, haftanın her günü 10.00 ile 16.00 arası ziyarete açık. Bir yerde okumuştum. İnsanlar acıya sevinçten daha fazla dayanıyorlar. Edebiyatımızın önemli romancılarından Kemal Tahir'in eşi Semiha Tahir tarafından kurulan vakıf sayesinde Şaşkınbakkal'daki evi müze haline getirildi. Bu ev Kemal Tahir'in son 10 yılını yansıtıyor. Bu ev onun son çalışmalarını yaptığı ve hayata gözlerini yumduğu yerdi. Müze haline getirilen evde yazara ait yaklaşık dokuz bin kitap, el yazmaları, kullandığı daktilosu, çalışma masası, çeşitli zamanlarda çekilmiş fotoğrafları, ödülleri yer alıyor. Bu müze evde yazara ait yaklaşık dokuz bin kitap, el yazmaları, kullandığı daktilosu, çalışma masası, çeşitli zamanlarda çekilmiş fotoğrafları, ödülleri yer alıyor. Kemal Tahir'in kişisel eşyalarının da sergilendiği evde Nazım Hikmet'in daktilosunu, yazarların birbirine yazdıkları mektupları da görmek mümkün. Kemal Tahir cezaevinde iken eşi Semiha Hanım, dikiş dikip kazandığı paraları eşine yolladı. Müzede bu nedenle dikiş makinesi de sergileniyor. Kemal Tahir'in müzeye çevrilen bu evi, hafta için her gün 09.00 ile 17.00 arasında ziyaret edilebiliyor. 'Küçük şeyleri unutamayanlar, en geri hatıraları da unutamayanlardır.' Edebiyatımızın usta öykücülerinden Sait Faik Abasıyanık, sadece yaşadığı dönemde değil, sonraki dönemlerde de yazarları etkiledi. Reşat Nuri Güntekin onu 'Türkçeyi en güzel yazanlardan biri idi… Yaşadığı zaman ve muhitin, geniş bir köşesini erişilmesi güç bir kolaylıkla anlatmasını bilmiş bir yazardı.' olarak tanımlardı. Sait Faik ilk öyküsünü nasıl yazdı? 1939 yılında babasının ölümü üzerine, kışları Şişli'de, yazları Burgazada'da yaşamaya başlayan Sait Faik Abasıyanık, yaşamının özellikle son 10 yılını adada geçirdi. Sait Faik Abasıyanık Müzesi, ilk olarak 22 Ağustos 1959 tarihinde açıldı. Müze, Sait Faik Abasıyanık'ın yaşamına tanıklık etmiş eşyaları, fotoğrafları, mektupları, kartpostalları, eserlerine konu olan sayısız hatırasının izlerini taşıyan nice eşya ve belgeyi ziyaretçileriyle buluşturuyor. Sait Faik'in insanların dünyalarına dokunan alıntıları 1964 yılından itibaren Darüşşafaka Cemiyeti'nin sorumluluğunda yoluna devam eden Müze, açıldığı günden bu yana ülkemizin en fazla ziyaret edilen müzelerinden biridir. Darüşşafaka Cemiyeti tarafından 2009 yılında güçlendirme, restorasyon ve konservasyon çalışmaları nedeniyle ziyarete kapatılan Müze, 11 Mayıs 2013 tarihinde yeniden ziyarete açıldı. Vasiyeti üzerine ücretsiz ziyaret edilen müze Burgazada'da bulunuyor. Yazarın evi pazartesi ve salı günleri haricinde 10.30-18.00 saatleri arasında ziyarete açık. Desem ki sen benim için, Yöresel mimarinin özelliklerini taşıyan ev, merkezi bir avlu etrafında sıralanmış dört kanattan oluşur. Büyüklü küçüklü toplam 14 oda, mutfak, kiler ve tuvalet mevcut olan bina, iklim şartlarına göre kullanılan yazlık, kışlık, ilkbaharlık ve sonbaharlık bölümleri bulunur. 29 Ekim 1973 tarihinde Cahit Sıtkı Tarancı'nın anısını yaşatmak amacı ile müze olarak hizmete açılan evde, şaire ait özel eşyalar, mektupları, şiirleri ve kitapları ile etnografik eserler de sergileniyor. 1 Mayıs 2011 tarihinde başlanan onarım ve teşhir tanzim çalışmaları 1 Ağustos 2012 tarihinde tamamlanan Diyarbakır Cahit Sıtkı Tarancı Müzesi, 18 Mayıs Müzeler Günü'nde tekrar açıldı. Düşünmek ve söylemek kolay, fakat yaşamak, hele başarı ile sonuçlandırmak çok zordur. Ünlü sosyolog, şair ve yazar Ziya Gökalp'ın doğduğu ve çocukluk yıllarını geçirdiği ev, 19. yüzyılda inşa edilmiş Diyarbakır sivil mimari örneklerinin en güzel eserlerden biridir. 1876 yılında Ziya Gökalp bu evde doğdu. Ziya Gökalp'in doğup büyüdüğü bu ev, 1953 yılında Kültür Bakanlığı'nca alınıp 1956 müzeye dönüştürüldü. 23 Mart 1956 tarihinde evin harem bölümü İl Özel İdaresince, selamlık bölümü ise Belediye tarafından kamulaştırılmış, harem bölümü, Kültür ve Turizm Bakanlığınca Ziya Gökalp Müzesi olarak düzenlenerek ziyarete açıldı. Müzede Ziya Gökalp'e ait özel eşyaların yanı sıra etnografik malzemeler de sergileniyor. Müzeye giriş ücretsiz olup, yaz ayları 09.00 – 19.00 arası, kışın 08.00 – 17.00 arasında kapılarını ziyaretçilerine açıyor. Sevgi birdenbire ortaya çıkabilir; fakat birdenbire tükenmez. Vatan şairi Namık Kemal'in hatırasını yaşatmak için, 1840 yılında Tekirdağ'da doğduğu evin yakın çevresinde Namık Kemal Evi Müzesi yapıldı. Eski Tekirdağ evleri örnek alınarak yapılan müze, 1994 yılında hizmete girdi. Tekirdağ mutfağı, baş odası ve yatak odasını tanıtan etnografik eşya ile süslendi. Ayrıca Namık Kemal ve onun hakkında yazılmış eserler evde ziyaretçilerle buluşturuluyor. Müze, cumartesi ve pazar günleri haricinde 08.00-17.00 saatleri arasında ziyarete açık. Sen küçülmezsin, kitapları sevdiğin sürece… Meşhur Hababam Sınıfı'nın yazarı olan Rıfat Ilgaz, 1911 yılında Cide'de doğduğu ve çocukluğunun bir dönemini geçirdiği ev, Cide Belediyesi'nin de katkılarıyla müze haline getirildi. 'Hababam Sınıfı'nın babası: Rıfat Ilgaz Cide'nin en çok ziyaret edilen yerlerinden biri olan Rıfat Ilgaz Kültür, Sanatevi ve Müzesi'nde yazarın çalışma masası, yatağı, giysileri, kalemi, kitapları, fotoğrafları gibi özel eşyaları sergileniyor. İyi bir roman bir kez okunduktan sonra, elimizin altından ayırmak istemeyeceğimiz, yer yer, sayfa sayfa, bir daha bir daha okuyabileceğimiz kitaptır. Edebiyatımızın önemli yazarlarından olan Necati Cumalı'nın doğduğu ve çocukluğunun geçtiği İzmir'in Urla ilçesindeki evi aslına bağlı kalınarak onarılıp 2004'te müzeye çevrildi. Evin zemin katındaki bir odası ilçe kütüphanesi olarak hizmet veren müzede Necati Cumalı'nın kişisel eşyaları, eserlerinden çekilmiş olan film afişleri, yazı ve satranç takımı gibi özel eşyaları sergileniyor. İstediğin kadar büyük ol, geldiğin yer toprak, gideceğin yer gene toprak. Orhan Kemal'in anısını yaşatmak üzere İstanbul Beyoğlu'nda, üç katlı bir binada kuruldu. Orhan Kemal'in Beyoğlu'nda bulunan müzesinde, Ara Güler'in çektiği fotoğraflar ile kişisel eşyaları, kıyafetleri, mektupları, kitaplarının orijinal ilk baskıları, daktilosu ve yatağı sergileniyor. Hangi edebiyatçı, neden hapis cezası aldı? Beyoğlu'nda bulunan müzede yazarın çoğu Ara Güler tarafından çekilmiş özel yaşamıyla ilgili 70 fotoğrafı, ailesiyle ilgili fotoğrafları, kitaplarının orijinal ilk baskıları, özel mektupları, hakkındaki yazılar, makaleler ve doktora tezleri buluyor. Ayrıca çalışma odası, yazarın kullandığı daktilo, yatak, diş fırçası, kalem gibi özel eşyaları ve öldüğünde yüzünden alınan yüz kalıbı gibi çeşitli materyaller sergileniyor. Her gün 10.00-19.00 saatleri arasında açık olan müzeye öğrenciler 5, siviller 10 TL'ye giriş yapabiliyor. Dünyaya gelmemde maksat ne idi: Bir sadık dost... Sivas'ın Sivrialan Köyü'nde bulunan Âşık Veysel Şatıroğlu'nun evi Kültür Bakanlığı tarafından 1979 yılında kamulaştırıldı. Burası 1982 yılında müze olarak ziyarete açıldı. Müzede Âşık Veysel'in kişisel eşyaları, fotoğrafları, şiirleri ve onunla ilgili yayınlanan eserler sergileniyor. Aşık Veysel hakkında bilinmeyenler Âşık Veysel'in anısını yaşatmak için her yıl 9-11 Temmuz tarihleri arasında Sivas'ta ve Şarkışla-Sivrialan Köyü'nde anma törenlerinin yanı sıra, 'Âşık Veysel Âşıklar Bayramı' adı altında festival düzenleniyor. Dünyanın en büyük seyyahı Evliya Çelebi, gezdiği yerlere ait kültürel değerleri anlattığı 10 ciltlik Seyahatname'yi kaleme aldı. Bu eserle yalnızca yaşadığı döneme değil, birçok farklı milletin kültürel birikimine ışık tuttu. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın projelerinden biri olan Evliya Çelebi Edebiyat Müze Kütüphanesi Kütahya'da faaliyete geçti. Bu müze, Türk ve dünya edebiyatına dair yaklaşık 5.000 kitabı içinde barındırıyor. İnsanlık tarihine yön veren Evliya Çelebi'nin seyahat rotası Kütahyalı yazar ve şairlere ait yazma eserlerin tıpkıbasımları ile Kültür ve Turizm Bakanlığınca Türk Edebiyatının Dışa Açılımı (TEDA) çalışmaları çerçevesinde, başka dillerde yayımlanan tüm eserler bu kütüphanede okuyucuların yararına sunuluyor. Pazar ve pazartesi günleri haricinde 10.00 ile 19.00 saatlerinde ziyaret edebilirsiniz. İncecikten bir kar yağar Büyük Türk halk şairinden Erzurumlu Emrah'tan adını alan müze Erzurum'dadır. 1.000'e yakın yazarın edebiyata dair yaklaşık 5.000 kitabı bulunan müze, 2012 yılında faaliyet göstermeye başladı. Türk edebiyatının önemli dergilerinin kapaklarının tıpkıbasımları ve çeşitli süreli yayınlar da müzede yer alıyor. Türkiye'de yayımlanan 87 edebiyat ve sanat ile ilgili süreli yayının basılı versiyonlarına erişim olanağı bulunuyor. 'Âvâzeyi bu âleme Davûd gibi sal Sıdk ile terk edelim her emeli her hevesi 1974 yılında Türkiye Yazarlar Sendikası kuruldu. Kültür Bakanlığı'nın desteğiyle kurulan müze, ''belgelik'' ve ''kitaplık'' olarak iki ayrı bölüme sahip. İlk bölümde sanatkârların belge niteliğine sahip yazı ve çalışmaları yer alıyor. Kitaplık bölümü ise sözlükler, antolojiler, derlemeler, ansiklopedilerle bezendi. Müze, İstanbul Beşiktaş'ta yer alıyor.

Edebiyatın soluk aldığı müzeler

MEHMET AKİF ERSOY, ANKARA