En-Necat: Felsefenin Temel Konuları

🔸 Korku açlığı engeller, arzu öfkenin önünü kapatır, öfke korkuyu uzaklaştırır. Hepsindeki sebep birdir. Bu da nefsin kullî olarak tek bir şeye yönelmesidir. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 Her insan, cevherdir. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 Oluşun mümkün olması, oluşun varlığının olmamasını zorunlu kılıyorsa, var olmayışın mevcut olmamasını zorunlu kılmaması da mümkündür. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 Burhanı olmayanın tanımı da yoktur. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 Yokluğun da bir anlamı vardır. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 Makbulat, doğruluğuna güvendiğin kişinin sözünü söylediğinde tasdikinin meydana geldiği görüşlerdir. Bu ya kendisine özgü herhangi bir semavi durumdan ya da kendisiyle temyizde bulunduğu güçlü bir görüş ve fikir sebebiyle olur. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 Anlam, zamanın dışındadır. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 Canlının ne olduğunu anladığında, insanın da ne olduğunu anlarsın. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 Hareket, cismin karar bulmuş yapısından yavaş yavaş çıkarken bulunduğu halin tasavvur olmasıdır. Durağanlık, bir şeyde var olma özelliği bulunan suretin olmamasıdır. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 Her basit cisim, bileşik olanın mevzusudur. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 (...) Eğer boşluğun boşluğu farz edilirse o salt herhangi bir şey değildir. Aksine o zattır, inceliktir ve cevherdir. Her bir boşluğun farz edilen bir boşluğu vardır, diğer boşluk da ondan daha çok, daha az olabilir ve zatında cüzlerce ayrılmış olarak bulunur. Yok olan (madum) ve hiçbir şey olmayan bu şekilde bulunmaz, boşluk da hiçbir şey olmayan değildir. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 Mütevatirler, herhangi bir amaçla yanlış üzerinde anlaşmaları doğru olmayan haberler tarafından tasdik edilmiş olan hususlardır. Nitekim görmesek bile mevcut olan şehirleri ve beldeleri tasdikimiz böyledir. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 İsim, üç zamandan birinde anlamın varlığının zamanına delalet etmeksizin bu anlama delalet eden tekil bir lafızdır. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 Bir şeyi bilfiil akıl etme yoktur. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 Güçte bir sonu olan her şeyin gücü sınırlıdır. O halde eğer kabul etmezse gücü sınırlıdır. Eğer kabul ederse o sürekli ve sınırlıdır. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 Zihin, nefsin ilim elde etme yönüne özgü kılınmış bir kuvvetidir. Zeka ise hads (sezgi) için istidat alan bir kuvvetidir. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 Tasavvur, ilk bilgidir. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 Kendisinden önce bir yokluk bulunmayan şey ezelîdir. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 Müstesna, bir neticeyi gerekli kılar. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 Yakınlık, kendisi tarafından sınırlanır. Uzağa gelince onunla sınırlanmaz. Aksine kaçınılmaz olarak başka bir cisimle belirlenir. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 Boşluk da hareket yoktur, aynı şekilde durağanlık da yoktur. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 (...) Bir araya toplanmış olanda bizim idrak etmediğimiz tekrar eden bir şey bulunmamasını ararsın. Bu önce 'nefis sahibi, algılayan bir cisim, sonra bununla birlikte canlı' dememiz gibidir. Dolayısıyla 'canlı', bazen detayda ve tanımda, bazen de kısaca ve isimlendirme yoluyla tekrarlanır. Bu yüklemleri bir araya toplar, onlardan iki yönden tanımlanana denk bir şey bulursak bu tanımdır. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 Burhan, yakînî olanla sonuçlanması için yakînî olanlardan oluşturulmuş olan bir kıyastır. Yakînî olanlar ya ilksel olanlar ve onlardan bir araya getirilenler, ya tecrübî olanlar ya da mütevatir olanlar yahut da algıya konu olanlardır. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 (...) İçte ısınmış olan cevher buharlaştığında içteki ısı zayıflar. Eğer soğuk içteki ısınmış cevheri tutup bırakmazsa içteki sıcaklık güçlenir. Bundan dolayı yazın oyuklar soğuk olur. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 (...) Doğal şeylerin tümü, evrende bir gaye ve iyilikle uyum içerisinde bulunur. Onların hiçbiri nadiren olmasının dışında rastgele ve tesadüfî olmaz. Aksine onlar için her şeyin yerli yerinde bulunduğu (hikemî) bir düzen vardır. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 O, ortak mahiyetten sonra zatî bir ayrım ile ayırt edici olandır. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 Boşluk nedir? Onun anlamı boşluk ismiyle kastedilenin ne olduğudur. Varlığında insan nedir? Bu kendisiyle zatın hakikatin öğrenilerek talep edildiği şeydir. Mutlak varlık sorusundan önce gelir. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 İnsanların çoğu onun arkasında onu kuşatan bir cisim görmezler, işte gerçek olan budur. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 (...) Zamanla birlikte bulunan her şey onda değildir. Biz de tek bir buğday tanesi ile birlikte mevcuduz, fakat onun içerisinde değiliz. Aksine zamanda var olan şeyin öncelikle bölümleri geçmiş ve gelecek, uçları da anlardır. İbn-i Sînâ, En- Necâm 🔸 Bir ilimde mevzu, diğer ilimde araz şeklinde olabilir. Ancak onun hakkındaki araştırma ona yabancı olan bu arazın onun için ve başka bir mevzu için zâtî olmasıdır. Bu da mevzusu melodi olan musikî gibidir. O tabiat ilmine ilişenlerdendir. İbn-i Sînâ, En- Necâm