Erol Güngör’ün Ahlak Psikolojisi ve Sosyal Ahlak kitabından tespitler

'Ahlak dediğimiz zaman, akla gelen şey sadece insan davranışlarıdır. İnsandan başka canlıların hareketleri ahlaki davranış sayılmaz. Hayvanların ahlakı yoktur; çünkü onların zekâları 'iyi' ve 'kötü' hareket kavramlarının doğmasına, üstelik bu davranışların mükâfat veya ceza ile karşılanabilmesi için, bir sosyal düzenin kurulmasına yetecek kadar gelişmemiştir.' Erol Güngör Gerçek bir entelektüel: Erol Güngör 'Ahlak olmazsa, toplum hayatı denen şey de olmaz, yani insanlar bir arada yaşayamazlar. İnsanlar hangi durumlarda nasıl davranmaları gerektiğini bildikleri takdirde, başkalarının nasıl davranacağı hakkında da kuvvetli tahminlerde bulunabilir ve böylece güvenlik duygusu içinde yaşarlar. Neyin iyi, neyin kötü olduğu hakkında ortak bir anlayış bulunmasaydı, insanlar arasında düzen ve huzur yerine tam bir kargaşalık hüküm sürerdi.' Erol Güngör Bir derin zihin ve tefekkür sahibi 'Ahlak her şeyden önce bir öğrenme hadisesidir, yani insanda birtakım psikolojik mekanizmaların faaliyeti sonunda kazanılan davranış şemalarından ibarettir.' Erol Güngör Nihad Sami Banarlı'nın başucu eseri Türkçenin Sırları'ndan alıntılar 'İnsan bu türlü bahanelerle kendini kurtarma yolunu sık sık kullandığı takdirde, adeta bataklığa düşmüş gibi, çabaladıkça daha çok batar; her hatalı hareket bir başka hatayı davet eder. Unutmayalım ki, tekrarlar yoluyla alışkanlık kazanma başlıca öğrenme usullerinden biridir; sık sık ahlak dışı davranışlar yapan insanın da ahlaksızlığa alışması pek mümkündür.' Erol Güngör Turgut Cansever'e göre 'İslam'da Şehir ve Mimari' ' İntiharla cinayet arasında bir fark yoktur; her ikisinde de bir insanın yaşama hakkını elinden almış oluyoruz. Nitekim İslam dini bu yüzden intihar eden insanı katil sayar ve onun cenazesi için dini tören yapılmaz. Yalnız akıl hastalarında görülen intiharları bunlardan ayrı tutmak gerekir; zaten hem kanunlarımız hem de törelerimiz onları ahlaklı davranmakla yükümlü kılmaz. Basit bir ifade ile söylersek, aklı olmayanın ahlakı olamaz.' Erol Güngör Yahya Kemal ve Aziz İstanbul 'Adetler de örfler de bir toplumda önceki nesillerden gelen ve fertler tarafından ortaklaşa benimsenen hareket tarzlarıdır. Adetleri örflerden ayıran asıl fark, bir âdete uyulmaması halinde toplumun sadece alay etme, hor görme gibi tepkilerde bulunmasıdır. Biraz sonra göreceğimiz gibi, örflere aykırı davranma halinde daha resmi ve sert tepkiler görürüz.' Erol Güngör Şerif Mardin'in Türk Modernleşmesi eserinden alıntılar 'Bir ahlak kaidesi kendisine bağlı birtakım his ve heyecan halleri de getirir: Kötü bir ahlaki davranış yaptığımız zaman, suçluluk hissi veya vicdan azabı duyarız, iyi ve doğru bir hareket ise bize vicdan huzuru, sevinç veya gurur verir.' Erol Güngör Cahit Zarifoğlu'nun sobada tutuşturulan ilk kitabının acıklı hikayesi 'Cemiyet, her parçası öbürleriyle sıkı sıkıya bağlı bir bütündür, bir parçanın bozulması mutlaka bütünü de bozar. İnsanın sosyal bir varlık olarak kalması için cemiyetin yaşaması ve ayakta durması şarttır.' Erol Güngör Edmondo de Amicis'in Gözünden İstanbul 'Ahlâk-dışı hareketler şuurda açılmış birer gedik gibidir; ahlaki şuuru en ufak bir tahribattan bile korumak lazımdır, çünkü açılan gedikler gitgide genişleyerek bütün duvarın yıkılmasına sebep olurlar. Erol Güngör Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Mahur Beste romanından alıntılar 'Kişinin kendine karşı saygısını kaybetmesi, ahlaki şuuru ile ahlaki davranışları arasında devamlı bir aykırılık olmasından ileri gelir.' Erol Güngör Nurettin Topçu'nun Kültür ve Medeniyet eserinden alıntılar 'Bizim davranışlarımızı ahlak sınırları içinde tutan kuvvet, sağlam bir ahlaki vicdandır.' Erol Güngör Edebiyatta eski kuşak - yeni kuşak kavgası 'Başlangıçta büyüklerimizi memnun etmek veya onların hoşnutsuzluğunu uyandırmamak için yaptığımız davranışlar zamanla şahsiyetimizin bir parçası haline gelir, sadece öyle yapılması gerektiğine değil, öyle yapmanın 'doğru' olduğuna inanırız.' Erol Güngör İbn Cübeyr ve Seyahatnamesi 'Evliliği sadece sosyal bir müessese değil, aynı zamanda çok elverişli bir psikolojik tatmin yolu olarak görüyoruz.' Erol Güngör Ayşe Şasa'nın Yeşilçam Günlüğü'nden alıntılar 'Toplumun ferdi dizginlediği, onu keyfine göre hareket etmekten alıkoyduğu muhakkaktır. Başka türlü olsaydı, dünyada kültür ve medeniyete rastlayamaz, sadece kendi zevki peşinde koşan bencil, hatta canavar insanlar görürdük.' Erol Güngör Akif İnan'ın Edebiyat ve Medeniyet Üzerine Düşünceleri 'İnsana ahlaki şahsiyetini asıl veren yer, onun yakın çevresidir.' Erol Güngör Tarık Buğra'nın Küçük Ağa adlı eserinden alıntılar 'Biz bir insanın davranışlarına bakarak, onlardan genel bir hüküm çıkarıyoruz ve o insan hakkında vardığımız bu genel hükme 'şahsiyet' diyoruz.' Erol Güngör Cahit Zarifoğlu'ndan 100 Alıntı 'Ahlak disiplini adına, insanı, bütün zevk ve tutkularını dizginlemeye zorlamak, bunlar için hiçbir tatmin imkanı vermemekle onu ahlaklı yapamayız. Çocuğu, yakın zamanlarda moda olduğu gibi, son derece serbest yetiştirmek ise, onu her çeşit saldırganlığa alıştırmaktan başka bir işe yaramaz.' Erol Güngör Sezai Karakoç'tan 100 Alıntı 'Bir cemiyetin en büyük vazifelerinden biri de maddi kalkınmaya paralel ve onunla aynı hızda gelişen bir ahlak terbiyesi vermek, bir manevi kalkınma yaratabilmektir.' Erol Güngör İstanbul'da bulunan Yazma Eserler Kütüphaneleri 'Haysiyet, insanın kendi benliğine saygı d uyması ve başkalarından da saygı görmesi demektir. Bu bakımdan ahlaklı insana haysiyetli insan diyebiliriz.' Erol Güngör Necip Fazıl Kısakürek'ten 100 Alıntı 'Sosyal hayat insan için bir çeşit mecburiyettir. Çünkü insanlar yalnız başına yaşayabilecek güçte değildirler. Ahlak bu yüzden bizim için büyük bir problem olmaktadır. Bir arada yaşayan, öyle yaşamak zorunda bulunan kimseler toplum hayatını devam ettirebilmek için birbirleriyle olan münasebetlerini iyi bir şekilde düzenlemek zorundadırlar.' Erol Güngör Abdülhak Şinasi Hisar'ın Boğaziçi Yalıları eserinden alıntılar