Fethin sembolü Ayasofya'ya yazılan 10 şiir

Ayasofya ilk olarak ahşap çatılı bazilika tarzında bir kilise olarak I. Konstantin'in oğlu Konstantinus tarafından inşa edilmiş ve bu yapı 360 yılında tamamlanmıştı. İlk yapıldığında 'büyük kilise' anlamına gelen 'Megale Ekklesia' olarak adlandırılan yapı, 430 yılından itibaren 'kutsal bilgelik' anlamına gelen 'Ayasofya' adı ile anılmaya başlandı. Ayasofya'nın kaderi Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u fethetmesi ile değişti. Peygamber Efendimizin hadislerinde müjdelediği o güzel komutan Fatih Sultan Mehmet'in ta kendisiydi. Ayasofya, fethin en önemli sembolü haline gelmiş ve camiye çevrilmişti. Ancak, geçmişte 1204 yılında Latinler tarafından işgal edilen İstanbul, geniş çaplı yağma ve tahribatlara maruz kalmış, Ayasofya da bu yağmalardan nasibini almıştı. Ayasofya minareleri, mimarbaşının yapıya yönelik yaklaşımın kalıplaşmış tasarımlardan ne kadar uzak olduğunu gösterir. Bu minareler, her yapıyı bânisine, işlevine, taşıdığı ruha, bulunduğu yere ve ihtiyaca uygun şekildebiçimlendiren usta mimarın, farklı yaklaşımlarının başarılı sonuçlarından biridir. İstinat duvarlarıyla güçlendirdiği yapıya biçim çeşitliliği de sağlayan Sinan, kubbeyi taşıyan payelerle yan duvarlar arasındaki boşlukları kemerlerle besleyerek kubbeyi de iyice sağlamlaştırmıştır. Ey bey-i harem hörmeti vey Mescid-i Aksa Ya kıble-i alisin ü ya Ka'be'-i Ulya Çak tarüm-i Çarüm gibi a'la tabakatın Her tak-ı felek rif'ati mi'rac-ı Mesiha Encüm adedi şem'-i kanadil ile her şeb Gerdunun olur günbed-i hazrasını hemta Tezyinn için tub-ı mualladur asılmış Kındil-i zer endude-i mihr-i felek-ara Latifi Şahzade, Laleli, Haseki Sultan... Haçlı istilası sonrası iyice fakirleşen Bizans İmparatorluğu hasara maruz kalan Ayasofya için gerekli onarımları yapamamıştı. Fatih Sultan Mehmet, Ayasofya'nın bu harap halini görünce Türkçesi 'Örümcek Kisra'nın takında perdedarlık ediyor / Baykuş Efresyâb'ın kalesinde nevbet vuruyor' anlamına gelen şu Farsça şiiri söylemişti: 'Perdedâri mî küned ber kasr-ı Kayser Ankebut Dönüp bir köşeden ötede kaybolurken İslam'ın beklediği en şerefli gündür bu; Ey İslam'ın nuru, Türklüğün gururu Ayasofya! İşte kurşun kubbeler şehri İstanbul'dasın Ayasofya, 'Ebedîleşen fetih mûcizesinde, her nazarda; Ezelî Muhammedî hikmeti âşikâr görürsün. Dede'nin ferahfezâsıyla kanatlanan cihanda; Ayasofya'dan ezan sesleri yükselince hürsün.' Memduh Cumhur vefatından sonra şiirlerinin toplandığı Vuslat adlı kitabındaki bir 'Kıt'a'da Ayasofya'yı böyle yad etti: 'Ayasofya öyle mahzun, ulu kubbeler duâsız, / Seneler süren bu hasretle minâreler ezansız. / Bize zor gelen tecellî daha çok sürer mi Yârab? / Göğe yükselen niyazlar gibi secdeler mekânsız.' Memduh Cumhur 'Şehr içinde sipihr gibi bülend Vardır bir makam-ı bîmânend Ayasofya'dır ona nâm-ı şerif Olmaz onun gibi makam-ı latîf Nitekim şeyh-i pâk-i kutb-ı zamân Ayağına akar su gibi cihân Halk-ı âlem duasına muhtâç Kubbeden var başında bir ulu tâç' Taşlıcalı Yahya Bey Rûz-ı rûze cem olur rindân Âyâsufiyye'de Halka-bend-i üns olur yârân Âyâsufiyye'de (Ramazan günü rind meşrepliler Ayasofya'da toplanır. Ayasofya'da dostlar, samimiyetle toplanıp çepeçevre oturduklarında birbiriyle yakınlık kurarlar.) Olmadın dest-i du'â-cünbân Âyâsufiyye'de Müşkilât-ı halk olur âsân Âyâsufiyye'de (Ayasofya'da dua için kalkan (hareket eden) eller boşa dönmezken, aksine Ayasofya'da halkın zor bildiği işler kolaylaşır.) İtmek içün fikr-i ekl ü şürbi hatırdan be-der Akd-ı cem'iyyet ider ihvân Âyâsufiyye'de (Dostlar, yeme içme fikrini hatırdan çıkarmak için, Ayasofya'da toplanma konusunda sözleşirler.) Mevce-i a'mâl ider enfâs ile çerhe su'ûd Lücce-i tâ'at ider tufân Âyâsufiyye'de (Amellerin dalgası nefesler (dualar) ile çarkı çevirir (gökyüzüne çıkar). Ayasofya'da, ibadet denizi (adeta) tufana dönüşür.) Nabi Gençler!.. Ayasofya üzerinde çok lâf ettik! Ama lâfta bile onu tasarruf edebilmiş, mülkiyetimiz altına alabilmiş değiliz! Bana öyle geliyor ki, yalnız mânayı anlasak, yalnız onu yerine getirebilsek, Ayasofya'nın kapıları sabır taşı gibi çatlar, kendi kendisine açılır. İsterse açılmasın; ondan sonra herşey, küçük bir tatbikat işinden ibaret kalır. Biz kimden, neyi istiyoruz. Yemen'den Viyana'ya Fas'tan Kafkasya'ya kadar en aşağı 10 milyon kilometre kare bir zemin üzerinde... Evet, böyle bir zemin üzerinde... Atalarımızın... Ata derken halimize bakıp başımızı doğduğumuz nur insanların... Tohum atarcasına her tarafa serptiği kubbelerden birini... 700 bin kilometre kareye indikten ve bu hâlin ismine millî kurtuluş dedikten sonra... Evet, bütün bunlardan sonra... Toprağı kaybedilmiş kubbelerden birini mi istiyoruz? İnsana gülerler!.. Herhangi bir yıldızda bu türlü iddialara girişen milletleri sürecek bir tımarhane olsa, bizi oraya sürerler. Âlemde, cüceleşmiş devlerin, eski rollerini takınmasından daha çirkin bir tablo yoktur. '- Cüceleşmeyeydin! Şimdi devin hakkından nasıl bahsediyorsun?' Derler böyle insanlara ve milletlere!.. Evet, sevgili gençler; bir manzumemde söylediğim gibi, kellelerimizi tırnaklarımızla yerinden söküp iki dizkapağımıza yerleştirmenin ve sonra ikinci bir başla onu seyretmenin, kısaca ulvî nefs muhasebesine girişmenin artık günü geldiğini kabul edelim ve avaz avaz haykıralım ki, bizi, şiltesi üç kıt'ayı kaplayan devi, cüceleştirdiler. Sonra ona iki santim boy ilâve edip, Batının bat pazarı veya bit pazarı elbiselerini giydirdiler. Peşinden de: '- İşte sana lâyık (özgürlük) ve (uygarlık) budur!' Dediler. Bu bakımdan Ayasofya... Bakın nedir bu bakımdan Ayasofya? Bizi bu hâle getiren, annemizin cennet kokulu başörtüsünü sarhoş kusmuğuna bez diye kullanan, ahlâkımızı Paris'in dünya çapındaki (Şabane) kerhanesinden daha aşağıya düşüren, millî kültürümüzü çöplüğe ve millî iktisadımızı kumarhaneye çeviren, zekâmızı maymunlaştıran ve kalbimizi kanserleştiren, tarihi 129 yıllık cereyanın, kendi öz evimizde, yüzümüze kapadığı oda, mukaddesat odamız... Ayasofya budur! 129 yıl boyunca, dışarıdan Batı emperyalizmasının, içeriden de onların sâdık ajanları sıfatiyle kozmopolitlerin, masonların ve nihayet hepsinin birden ana sermayesi ve gönüllü fedaisi halinde, adı Türk, küfür tip ve zümrelerinin idare ettiği bu cereyan, Ayasofya'yı müzeye çevirmekle, sağlık müzelerindeki balmumundan frengili suratlar şeklinde, Türkün öz ruhunu müzeye kaldırmış oldu. Necip Fazıl Kısakürek

Fethin sembolü Ayasofya'ya yazılan 10 şiir

AYASOFYA’YI KİM YAPTIRDI?