İlahi aşkın yolcusu: Yunus Emre

🔶 Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) vefatının 700'üncü yılı nedeniyle 2021'i 'Yunus Emre'yi Anma Yılı' kapsamına aldı. Cumhurbaşkanlığınca 2021'in 'Yunus Emre ve Türkçe Yılı' edilmesiyle de etkinlikler yıl içine yayıldı. 🔶 Peki, Anadolu'daki 700 yıllık varlığımızı temsil eden gönül eri Yunus Emre kimdir? Gelin hayatına daha yakından bakalım👇 🔶 Yunus Emre, Türk-İslam halk düşüncesinin en önemli yapı taşlarından biridir. Doğum tarihi bilinmemekle beraber Risaletü'n Nushiyye adlı mesnevisinin sonundaki 'Söze tarih yedi yüz yediydi, Yunus canı bu yolda fidiydi' dizelerinde tarih düşürme sanatını kullandığından 13. yüzyılda yaşadığı kabul edilir. 🔶 Eskişehir'in Sivrihisar ilçesinde yer alan Sarıköy'de yetiştiği düşünülen Yunus Emre, Hacı Bektaş-ı Veli tarafından Tapduk Emre dergâhına gönderildi. Tapduk Emre burada talebesine 'Bizim Yunus' adını verdi. Mevlana Celaleddin, Ahmed Fakih, Geyikli Baba ile aynı dönemde yaşadı. Yunus Emre'nin şiirlerinde terennüm edilen insani değerler 🔶 Yunus Emre'nin yaşadığı dönem Anadolu'nun Moğol istilaları, Haçlı saldırıları ve taht kavgaları ile sarsıldığı anarşinin hüküm sürdüğü bir zaman dilimiydi. Tam da böyle bir devirde ilim, irfan, sevgi, güven, ahlak, iyilik, doğruluk, adalet, yardımlaşma, birlik ve beraberlik üzerine çağrılar yaparak halkın umudu oldu. 🔶 Şiirlerinde sevgi, saygı, hoşgörü, doğruluk, sabır, kanaat, cömertlik, fedakarlık, Allah sevgisi ve gönül yapmak gibi değerleri ele alan Yunus Emre'nin, İslam'ın aşk, umut, adalet ve hoşgörü çağrısının bugüne kadar arı ve duru şekilde yankılanmasını sağladı. 🔶 Yunus Emre insanı yapan bütün değerleri aşk ve sevgi kavramına bağlar. 'Bana bu aşk dolalı adım Yunus olalı A'yân oldu padişah kulum şükrana geldim' dizesi bunu ayan eder. 🔶 Yunus ayrıca Allah'a inanan insanın bütün herkesi aynı değerde görmesi gerektiğini düşünür: 'Tevhîd imiş cümle âlem tevhîdi bilendür âdem İsmine Hak aşığı anlamındaki Emre kelimesini kullanarak şiirler kaleme aldı. Fakat Emre kelimesinin kökenine dair farklı görüşler ileri sürülür. Oğuzların İmre boyundan geldiğinden dolayı bu mahlası kullandığı, kardeş anlamındaki 'ebre'den ya da aşık anlamındaki 'imre'den türemiş olacağı da düşünülür. Yunus Emre şiirlerinde Aşık Yunus, Koca Yunus, Derviş Yunus ve Miskin Yunus mahlaslarını da kullandı. Her Müslümanın arzuladığı ilahi aşkı anlattı şiirlerinde. Türkiye Türkçesinin tarihi devresinin ilk safhasını teşkil eden ve 'Eski Anadolu Türkçesi' adı verilen bu şivenin oluşmasında rol oynadı. Yunus Emre'nin 1307-1308'de yazdığı 'Risaletü'n-Nushiyye' ile vefatının ardından sevenlerinin derlediği şiirlerinden oluşan 'Divan' isimli iki eseri bulunuyor. Mesnevi tarzında kaleme alınan Risaletü'n-Nushiyye'de dini tasavvufi öğütleri yer alır. Diğer eseri 'Divan' ise henüz hayattayken Anadolu'da dilden dile dolaşmaya başlayan şiirlerini içerir. Yunus Emre, toplumdaki insan ilişkilerinin sevgi üzerine inşa edilmesi gerektiğini vurguladı. Yunus Emre'nin en çok sevilen 15 şiiri ➡ Yunus Emre'nin eğitim düzeyine dair farklı görüşler mevcuttur. Bazı araştırmacılar ümmi olduğunu bazıları ise şiirlerindeki tasavvufi alt yapısına dayanarak medrese tahsili gördüğünü ileri sürer. Yunus benem, ümmî benem, dokuz atam dörttür anam İlim ilim bilmekdür ilim kendin bilmekdür Onun dizeleri, Anadolu'nun karanlık çağında diken içinde açan güllerin en ihtişamlı; fakat bir o kadar da sade olanıydı. ➡ Yunus Emre'nin düşünce dünyasını 'Allah aşkı, tevhid düşüncesi, ahlak ve gelenek' gibi dört önemli kavram oluşturur. ➡ Yunus'a göre ahlak, insani olmayan davranışları terk edip ilahi yaradılışa yönelmekti. Ahlaki olmayan davranışlar, Yunus'un şiirlerinde 'yaramaz' kelimesiyle ifade edilir. Onun düşüncesine göre, bu kötü hasletlerin 'yarar' davranışlara dönüştürülmesi, insan-ı kamil olmanın esasıydı. ➡ Yunus Emre, Türkçenin kültür dili olmasında önemli rol oynadı. 13. yüzyılda Arapça din, Farsça ise belagat dili olarak görülürdü. Medrese tahsili gören kişiler Arapçayı, yazar ve şairler Farsçayı, devlet ise her iki dili kullanırdı. ➡ Böyle bir ortamda Yunus Emre, halkın dili olan Türkçeyi tercih ederek İslam tasavvufunu sade, samimi ve derin bir şekilde işledi. 'Eski Anadolu Türkçesi' olarak adlandırılan tarihi devrin gelişmesinde önemli rol oynadı. ➡ Çağdaşı Mevlana, Ahmed Fakih gibi mütefekkirlerden farklı olarak Türkçeyi kullanarak daha çok insana ulaştı. Yunus Emre şair tezkirelerinde neden yer almadı? 🔶Yunus Emre'yi kültürümüzde ayrı bir konuma taşıyan ve 'Bizim Yunus' olarak adlandırmamıza sebep olan vasfı; insana karşı yaklaşım biçimidir. 🔶Anadolu'da istilaların ve göçlerin yaşandığı dönemlerde, halk büyük bir endişe ve karmaşıklığın içine sürüklenmişti. Anadolu'da uzun süren bu kargaşa ortamında Yunus'un aşk, inanç, hoşgörü, birtakım değerlerle harmanlanan şiirleri insanlara merhem olmuş ve asırlarca şifa dağıtmıştır. 🔶 Toplumsal birlik ve beraberliğin oluşmasında büyük bir rol oynayan Yunus'un dizeleri, Anadolu irfanını ve bu toprakların ruhunu yüzyıllar boyunca ayakta tutmuştur.