İmam Gazzali'nin Nasihatü'l-Mülûk eserinden öğütler

🔸Her nimet ölüm anında elden çıkar, bu yüzden akıllı kimselerin yanında onun bir değeri ve düşünenlerin yanında onun bir tehlikesi yoktur. Çünkü insan ne kadar da yaşasa ömrünün süresi bitince uzun yaşamanın bir faydasını görmez. Hz. Nuh bin sene yaşadı. Bu kadar yaşamasına rağmen sanki yaşamamıştı. Bin yıllık 'toplum yönetme' sanatı: Nasihatü'l Müluk 🔸 Müminlerin başkanı! Müslümanların yararına olacak şeylerle uğraştığınız zaman, nafile ibadetleri bir tarafa bırakınız ve Müslümanların menfaatlerini bir an evvel kollayınız. Çünkü Müslümanların ihtiyaçlarını gidermek her türlü nafile ibadetten üstündür. İmam Gazzali'nin Sultan Ahmed Sencer'e yazdığı tarihi mektup 🔸 Başkan, dünyasını dini için terk eden, dünya mevkii için liderin gözüne zulmü cazip gösteren kimseleri yanından uzaklaştırmalı, böylelerini vatandaşlıktan çıkarmalıdır. 🔸 Halk hakkında merhametli olan kimseleri devlet işlerinde çalıştırmalı, bu karakterde olmayanları devlet işlerinden uzaklaştırmalıdır. Kalbini adalet duygularıyla doldurmalı, bakanlarını denemeli ve tabiatında bozgunculuk bulunanları tanımalıdır. Çünkü adaletin yeri kalptir. Başkanın adalet güneşi kalbinden fışkırır, ailesi onun aydınlığıyla aydınlanır ve şuaları bütün dünyayı kuşatır, yurdunda bulunan bu parıltılardan dolayı bütün halk huzur duyar, düşmanlar ise hiçbir yönden el uzatamazlar. Güneşi bırakıp başka şeylerde aydınlık arayanlar muhal olan bir şeyi aramış olurlar. İmam Gazzali kimdir? 🔸 Başkan! Şayet dünyalık şeyler için halkınıza zulüm ve eziyet ediyorsanız ve dünyadaki isteğiniz güzel yemek ise şunu biliniz ki; insanlıktan çıkıp arzuya köle olmuş olursunuz. 🔸 Dinin bekası başkanla, başkanın bekası askerle, askerin bekası mali güçledir. Aynı şekilde mali güç ülkenin mamur olmasıyla, ülkenin mamur olması ise adil davranmakladır. İmam Gazali'den mutlaka okumanız gereken kitaplar 🔸 Halk bir darlıkla, bir zorlukla ve bilhassa bir kıtlıkla karşı karşıya bulunduğu zaman, devlet hazinesinden onlara yardım edip onları kurtarmalıdır. İdarecilerden biri halkı bir afetle karşı karşıya bulduğu zaman bunu hemen devlet başkanına bildirmelidir. 🔸 Şunu biliniz ki ey başkan, Allah size birçok nimetler ve askeri bir güç vermiştir. Size yaraşan, bunlara karşı şükretmek ve Allah'ın dinini yaymaktır. Allah'ın nimetine şükretmeyen O'nun isimlerini yüceltmez. Bu nimetleri takdir etmediğinden dolayı kıyamet gününde rüsva olur. İmam Gazali'den 30 öğüt 🔸 Biliniz ki; siz yaratıksınız, sizin bir yaratanınız var. O bütün âlem ve âlemdeki olan şeylerin yaratıcısıdır, tektir, orta ve dengi yoktur. Varlığı ezeli (başlangıçsız) ve ebedi (sonsuz)dir. Ezelde ve ebette varlığı zaruridir. Varlığı -diğer varlıklar gibi- sonradan değildir. O bizatihi mevcuttur, her şey O'na muhtaçtır, fakat O'nun hiçbir şeye ihtiyaç yoktur. Fikriyat'ın kıymetli yazarı Ekrem Demirli'nin anlatımıyla 'el Münkız Mine'd-Dalal' dersleri 🔸 Başkan! Şunu biliniz ki: İnsan kalbinde marifet ve inanç yönünden olan her şey imanın esasıdır, insanın yedi organında itaat ve adalet yönünden carî olan her şey imanın dalıdır. Dal soluk olursa bu kökün zaafına delâlet eder. Böyle bir dal ağacın ölümü esnasında görülmez. 🔸 Lider olan kimsenin üzerine en başta gerekli olan bu rütbe ve mevkiye lâyık olup olmadığını ve bu büyük işin sevap ve günahının da ona göre olacağını hatırından çıkarmamasıdır. Çünkü liderlik büyük bir nimettir ve bu nimet üzerine başka nimetlerden hiçbiri tercih olunamaz. Bu görevi hakkıyla deruhte eden sonsuz bir saadete kavuşur. Böyle yapmayan ve üstelik zorbalık ve zulümle emaneti kirleten en büyük bedbahtla uğrar. 🔸 İnsanların Allah'a en sevgili ve O'na en yakın olanı adil yönetici, Allah'a en sevimsiz ve O'na en uzak olanı zalim yöneticidir. 🔸 Şunu biliniz ki: İnsan kalbinde marifet ve inanç yönünden olan her şey imanın esasıdır. İnsanın yedi organında itikat, adalet yönünden cari olan her şey imanın dalları, meyveleridir. 🔸 Ey melik! Allah'ın gerçek nimetini yerine getir. Onun nimeti: Dürüst iman ve itikat, güzel yüz, iyi ahlak ve iyi iştir. 🔸 Bu dünya bir köprüdür. İnsan, burayı bir köprü olarak telâkki etmez, bütün gücünü burayı ma'mur etmekle geçirirse vaktini kaybetmiş ve gideceği yeri unutmuş olur. Böylesi akılsız bir cahildir. Akıllı insan; ancak ihtiyacını karşılamak için uğraşan, elinde bulunan mal ve mülkünü hak yolda harcayıp dünyasını dinine sebep olarak kılandır. İhtiyaçtan ziyadesini toplarsa bu öldürücü bir zehir olur. 🔸 Başkan daima dürüst ve bildiklerini hayatta tatbik eden bilginleri huzurunda eksik etmeyip, onların kurtarıcı öğütlerini almalı, bilgileriyle amil olmayan âlimlerden kaçmalıdır. Böyleleri başkanın yüzüne karşı övgüde bulunurlar, elinde bulunan imkânlara sevgi beslerler, bu yüzden doğru olan gerçekleri başkandan gizlerler, hileli yollarla başkanın arzusuna göre yoldaşlık yaparlar, neticede kendilerini rüsva bir duruma düşürdükten sonra başkan ve halkın da gülünç bir duruma düşürürler. Ama dürüst bilgin, başkanın elinde bulunan maddi imkânlara sevgi göstermez, öğüt ve uyarmalarında insaf ve şefkati elden bırakmaz. 🔸 Müminlerin başkanı! Durumunu ve davranışları daima Allah'ın yoluna mutabık ve uygun yapıp o yolun dışına çıkmayınız. Şayet siz o yola aykırı hareket ederseniz, halkınız da size uyup hepsi eğri yolda kalabilirler. 🔸 Birinin sırrı kendi esiri iken bunu yaydığında kendisi onun esiri olacağı tecrübeli kimselere açık olan bir gerçektir. Akıllı kimse, sırlarını birine emanet etmenin çokça zor olacağını bilmelidir. Sırları bilip de muhafaza eden pek azdır. 🔸 En iyi başkan, karakter sahibi kimselerin, yönetiminden dolayı rahat ettiği, karaktersizlerin ise korku içinde yaşadıkları kimsedir. Kötü başkan ise bunun aksinedir: İyi karakterli insanlar korkulu bir hayat içinde bulunurlarken, kötüler ise istedikleri gibi yaşarlar. 🔸 Bir maddenin temeline varmadan hüküm yürüten kimse âlim olarak değil, cahil olarak nitelenir. Yapılan kötülüğe karşı iyilik yapmayan, üstün insan olmaya lâyık değildir.