Kelime köklerinden duyguların izine

'Öz+le-mek' 🔹 Görmek istenen bir kimse, şey veya yeri görememenin verdiği eksikliği içinde hissetmek, görme isteği duymak, hasret duymak. 🔹 Özlemek kelimesini bu anlamlarıyla biliyordunuz değil mi? Sanki sözcük, ezelden beri bu manaya sahipmiş gibi gelse de aslında 'ben' anlamına gelen 'öz' isim kökünden türeyen bir fiildir. (x) Eski Türkçe aile sözlüğü 🔹 Öz kelimesinin köküne baktığımızda, düşünmek anlamındaki 'ö-mek' fiiline kadar varır. Bu kadar incelikli bir anlam bağına sahip olan sözcükle ilgili gramer kısmından çıktığımızda özlemek fiilinin aslında pişirmek anlamında kullanıldığını görürüz. 🔹 Divan-ı Lügati't Türk'te geçen 'unu özlemek' ifadesi unu kaynatıp özünü çıkarmak anlamındadır. Bir diğer kültür hazinemiz Kutadgu Bilig'de ise 'kitabı özlemek' ifadesi geçer. Bu ifade ise kitabı benimsemek, kendisine mal etmek anlamındadır. 🔹 Özlemek sözcüğünün zaman içindeki değişimine baktığımızda Türk dünyasında yalnızca Oğuzlarda bu anlamı kazandı. Demek ki özlemeyi düşünmek, benimsemekle aynı anlam bağına bağlamak da Orta Asya bozkırlarından Anadolu'ya göçen Oğuzlara düştü. (x)Dilimize Yerleşmiş 10 Uydurma Kelime 🔹 Eski Türkçede, alışveriş yapmak anlamında kullanılan 'alışmak' Oğuz Türkçesinde kabullenmek, benimsemek manasındadır. 🔹 Hatta alışmak sözcüğü o kadar benimsenir ki bir yerde duyguları köreltmek anlamı kazanır. 🔹 Alışmak kelimesinin grameri için kitaplarda karşılıklı yapmayı bildiren işteşlik eki aldığını fakat karşılıklı olmadığını yani tek taraflı olduğunu yazar. Fakat alışma eylemi gerçekleşirken kişi, kendinden de bir şeyler verir ve karşısındakiyle karşılıklı bağ kurar. 🔹 Alışmak, Anadolu'da yanmaktır bir bakıma. 🔹 Bu kelime 'almak' eylemiyle bağ kurar ve tutuşmayı da ifade eder. 'Der Karac'oğlan yanam alışam 🔹 Eskiden Türk coğrafyasında aramak yerine 'izinden gitmek' manasındaki 'izlemek' yahut 'izdemek' eylemleri kullanılırdı. Fakat Oğuz Türkçesinde kökü 'ark, arka' kelimesine giden 'aramak' kelimesi kullanılmaya başlandı. 'İzlemek' ise takip etmek anlamında kullanıldı. 🔹 Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed'in (SAV) 'İlim Çin'de de olsa gidip alın.' hadisi Atabetü'l Hakayık'taki Türkçe çevirisinde 'Bilig Çin'de erse siz arkaɲ tedi.' şeklindedir. Bu ifadelerde aramak, 'arkan' şeklinde kullanılmıştır. 🔹 Ayrıca 'arkan' sözcüğü, Kaşgarlı Mahmut'un yazdığı Divan-ı Lügati't Türk'te 'ol anı ḳarġadı arḳādı' (onu lanetledi ve kötülüklerini andı) şekliyle geçer. (x)Eski Türkçeden Anadolu ağızlarına geçen kelimeler 🔹 Bundan yüzyıllar sonra 20. yüzyılın en içli şairlerinden olan Cahit Sıtkı Tarancı ise aramışlığını Desem ki şiirinde şöyle ifade eder: 'Ve neden sonra 🔹 Bitmek kelimesinin olumsuz gibi görünen bir anlamı olsa da bu eylem, kişinin tamamlandığı noktaya da parmak basar. Eski Türkçe bütmek şeklinden bitmek şekline evrilen bu fiil, hem tükenmek hem de ortaya çıkmak anlamı taşır. İsmet Özel'in budandıkça fışkıracak bizleriz dediği gibi. 🔹Aslında bir çiçeğin solmuşluğu bitmiş olanın hikayesi değildir. Yeni açacak başka çiçeğin öyküsüdür. Bu kelime her bitişin yeni bir başlangıç olduğu gerçeğinin kısa özeti gibidir. (x)Bir şehrin giysisi: İstanbulin 'İşitin ey yârenler aşk bir güneşe benzer