Mevlana'nın Mesnevi'sinden öğütler ve özlü sözler

Adalet nedir? Ağaçlara su vermek. Zulüm nedir? Dikenlere su vermek. Mevlana Celaleddin Rumi kimdir? Adaleti bilmeyen, kurt yavrusunu emziren keçiye benzer. Mesnevi'de yer alan hikayeler Ahdi bozmak ahmaklıktandır. Yemine vefa etmek ve yeminde durmak temiz kişinin işidir. Nefis terbiyesinde kullanılan Mevlevi terimleri Akıllı kişi, bir işin sonunu önceden gönlünde görür. Aklı az olan ise sonunda görür. Mevlana'nın Mesnevi-i Şerif'inin ilk 18 beyiti Allah, insanı yavaş yavaş tam kırk yılda kemal sahibi yapar, olgunlaştırır. Mevlana'dan okunması gereken kitaplar Aradığın güç sende bulunmaktadır. Sütün bitmez kaynağı sende, başkalarının kovanlarına göz dikmek neden? Sen nehir gibisin, denize ulaşmak senin elinde. Havalarda su aramak için çırpınmak neden? Aşırı dünya sevgisi insanı batırır. Su, geminin içine girerse onu batırır; altında bulunursa onu yüzdürür. Aşk, kimseye niyazı ve ihtiyacı olmaya Allah'ın vasıflarından biridir. Ondan başkasına âşık olmak, geçici bir hevestir. Az söyleyen adamda derin bir düşünce vardır. Söyleme kabuğu arttı mı, iç olan öz de yok olup gider. Çıkarcı olmak ilmi yok eder. Çıkarsızlık düşüncesi, cahili âlim yapar. Çıkarcılık tutkusu ise, âlimi zalim yapar. Gamlara aldırma ki, bu dünyaya gönül vermeyesin. Bu gamlar, bizi köklerimizden koparan oraklar gibidir. 'Bu şöyle oldu' demek ise vesveselerimizdir. Gönlü uyanık olanın, baş gözü uyusa bile gönlünde yüzlerce göz açılır. İlim, gönle geçerse dost olur, bedene kul olursa yük olur. İyi huylu, kötü huylulara tahammül edip, onlara kötülüğünü söylemeyendir. İyi niyet, gül bahçesine benzer. Ey kardeşlerim! Sen tepeden tırnağa kadar düşüncesin. Gerisi kemikler ve dokulardan ibarettir. Eğer düşüncelerin gül gibiyse baştan aşağı bir gül bahçesisin; şayet diken gibiyse sen de bir diken bahçesindesin. Sıkıntılar, dertler mevsimler gibi geçicidir. Kara kış asık suratlıdır; ama şefkatlidir. Yaz güler yüzlüdür, ama yıkıcıdır. Sana bir sıkıntı gelince ondan ferahlığı ara. Neşeli ol, yüzünü buruşturma ve zindeliği ara. Ümitsizlikten sonra birçok ümit doğar, nitekim karanlığın ardından da nice güneşler doğar. Varlık, yoklukta görülebilir. Zenginler, yoksula cömertlik edebilir. Yer, gökyüzü ile düşmanlığa kalkışırsa çoraklaşır, ölü hale gelir. Toprak misali yumuşak ol. Sert kayalar hiç yeşerir mi gelen baharlarda? Sen, toprak gibi yumuşak ol ki, renkli çiçekler açılsın bahçende.