Ömer Seyfettin'in Türk hikayeciliğine yaptığı katkılar nelerdi?

Çeşitli takma isimler ve rumuzlar kullanan, birçok yayın organında yazıları çıkan Ömer Seyfettin, şiirle başladığı edebiyat serüveninde hikâyeci yönüyle şöhret kazanmıştır. Ömer Seyfettin hikaye türünün ustası sayılır. Edebiyat tarihine de bu sıfatla geçmiştir. Samipaşazade'nin ve Halid Ziya'nın denemelerinden sonra kendisi sırf hikaye veren ilk sanatçı Ömer Seyfettin'dir. Onun eserleri Fransız üstadı Maupassant tarzında kuvvetli bir olay üstüne ve küçük bir roman gibi kurulmuş hikayelerdir. Hikaye türünü tezli olarak ve toplumu yükseltmek amacıyla ilk kullanan yazarımız Ömer Seyfettin'tir. İlk hikâyesi 1902'de Sabah gazetesinde çıkan 'Tenezzüh'tür. Maupassant tarzı diye bilinen giriş, gelişme ve sonuç bölümlemeli, vakayı ön plana çıkaran, karakter tahlili ve mekân tasvirini geri planda tutan hikâyeyi Türk okuyucusuna Ömer Seyfettin tanıtmıştır. Daha önceki devir hikaye ve romanlarında pek rastlanmayan; İstanbul'u değil, memleketin her tarafını konu alan hikayeler yazması, toplumun belli zümrelerini değil hemen her kesimi hikayelerine yansıtması onu farklı kılar. Hikayecinin ilham kaynağı, sanatında önemli bir yere tutar ve çok çeşitlidir. Öncelikle şahsî hayat tecrübelerinin izlerini taşıyan metinler önemli bir yer tutar. Bunlardan bir kısmını kahraman-anlatıcının bakış açısıyla verdiğinden bunlar kendisiyle ilgili araştırmalarda belge diye kullanılmıştır. 'And', 'Falaka', 'İlk Cinayet', 'Kaşağı' gibi hikâyeleri çocukluk yıllarının; 'Bomba', 'Hürriyet Bayrakları', 'Tuhaf Bir Zulüm', 'Beyaz Lâle', 'Nakarat' gibi hikâyeleri askerlik hayatının yansıması olarak kabul edilmiştir. Birinci Dünya Savaşı sırasında Harbiye Nezâreti'nin cephedeki askerin ve halkın moralini yükseltmek için yazdığı hikayelerinin bir kısmı, milli bir edebiyat ortaya koymasına katkı sağlamıştır. Çok fazla konu edilmese de Ömer Seyfettin'in eserlerindeki ironi, hikayelerinin temelini oluşturur. 'Kurbağa Duası', 'Perili Köşk', 'Keramet', 'Nezle' gibi hikâyelerinde toplum hayatının bönlük, cehalet ve taassuptan dolayı gülünçleşen taraflarını ortaya koyar. Toplumda açıkgöz, şarlatan kimselerle ilgili 'Karmanyolacılar' ile Efruz Bey tipi etrafındaki hikâyelerinde de ince alay ve nükte biçiminde bir mizah anlayışı vardır. Hikayeye ironik unsurları koyması bakımından dikkat çekicidir. Yazar, idealize edilen kahraman tipi açısından da öncüdür. Karakter ve tip yaratmada da başarılı olan yazar, 'Ferman', 'Kütük', 'Vire', 'Teselli', 'Pembe İncili Kaftan', 'Başını Vermeyen Şehid', 'Kızılelma Neresi?', 'Büyücü', 'Teke Tek', 'Topuz', 'Diyet' gibi hikâyelerinde Türk tarihinden aldığı ve ideal insan olarak işlediği kahraman tipini ortaya koyar. 'Hürriyete Lâyık Bir Kahraman', 'Asilzadeler', 'Bilgi Bucağında', 'Tam Bir Görüş', 'İnat', 'Sivrisinek' gibi hikâyelerinde II. Meşrutiyet sonrası fikrî ve siyasî yönelişlerdeki olumsuzlukları göstermek üzere Efruz Bey adıyla çizdiği şarlatan tipini; 'Mermer Tezgâh', 'Tütün', 'Dama Taşları', 'Makul Bir Dönüş', 'Acaba Ne idi?' gibi hikâyelerinde ise gündelik hayatın içinde yaşattığı iddiasız, ârif, babacan Câbi Efendi tipini canlandırmıştır. Olay kurgusu ve örgüsü bakımından Ömer Seyfettin'in hikâyeleri, genelde modern hikâye tekniğini büyük oranda yansıtır. Bu hikâyelerde olay-hacim münasebeti dengeli, entrika ve merak unsurları sayıca yeterlidir. Onun birçok hikâyesindeki sürpriz sonuçlar modern hikâyenin ana ruhuna çok uygun düşmektedir. Ömer Seyfeddin'in önemli bir cephesi de dilciliğidir. Ömer Seyfettin dilde sadelik ve anlaşılırlıktan yana olmuştur. Türkçenin kurallarına göre davranılmasını, dilin Arapça ve Farsça sözcüklerden arındırılmasını savunmuştur. Halkın anlayacağı bir dille yazmayı, halka gitmenin ilk koşulu olarak benimsemiştir. Sonuç olarak, Ömer Seyfettin halkın içinden yükselen bir sesle, aynı cemiyetin insanı olduğu toplumu düzeltmek için hikayeler yazmıştır. Onun bütün hikâyeleri buram buram cemiyeti düzeltme sevdası kokar. Hem de mensubu olduğu cemiyetin insanları ile birlikte aynı hayatı yaşayarak, tepeden bakmadan.

Ömer Seyfettin'in Türk hikayeciliğine yaptığı katkılar nelerdi?

Edebiyat dünyasına şiirle giriş