Palto’sundan edebiyatçıları çıkaran Gogol

Nikolay Vasilyeviç Gogol 31 Mart 1809'da doğan Ukrayna asıllı Rus, roman ve oyun yazarıdır. Gogol, orta halli toprak sahibi bir ailenin çocuğu olarak Ukrayna'da Soroçinski köyünde dünyaya geldi. Çocukluğu köy hayatı ile ve yoğun Kazak kültürü etkisinde geçti. Bu hayatın etkisi ileride yazacağı eserlere de yansıdı. Gogol'ün ailesi her ne kadar soylu da olsa yoksuldu ve bu sebeple yazar iyi bir eğitim göremedi. Hatta bazı kaynaklara göre, ilk derslerini bir medrese öğrencisinden almıştı. Gogol, 1828'de Petersburg'a gitti ve orada memur olmayı ve bir şekilde geçinmeyi planlasa da işler umduğu gibi gitmedi. Gogol, Petersburg'dan Almanya'ya geçti ancak orada da parası bitene kadar kalabildi. Tekrar Petersburg'a dönüp iş arayan Gogol, bu sefer çok düşük bir maaşla da olsa devlet memuru olarak çalışmaya başladı. Bu görevden de bir sene sonra ayrıldı ve kısa sürede parası bitince tekrar Petersburg'a döndü. Maaşı yetersiz olsa da devlet memuru olarak çalışmaya başladı. Hayatı boyunca maddi zorluklar çekti. Gogol, gençlik yıllarında şiir ve edebiyata ilgi duydu. Fen ve matematik derslerinden hoşlanmayan genç Gogol'un, edebiyata ilgisi lise yıllarında başladı. Biriktirdiği harçlıklarıyla o dönemin Rusya'sında çıkan hemen her kitabı alıp okumaya başladı. Edebiyata olan aşkı yalnızca okumak düzleminde kalmadı ve kendisini okul gazetelerindeki öyküleriyle göstermenin yanında şiirler de yazdı. Yazar, yazı sanatında büyük ölçüde Puşkin'in etkisi altındaydı. Öyle ki onun eleştirileri ve telkinleri olmadan yazamayacağını düşündü. Yazarın Puşkin'le olan arkadaşlığı, yazarı aldığı acımasız eleştirilerden de koruyan en büyük güçtü. Gogol, hayatında pek çok şeyin Puşkin ile tanıştıktan sonra değiştiğine inanıyordu. Aleksandr Puşkin ve Gogol 1831'de tanışmışlar ve hemen ardından ilk öykü kitabını çıkarmış, aldığı övgüler yazarı istediklerine birkaç adım yaklaştırmıştı. Gogol'ün ilk ciddi ve dikkat çeken eserleri Ukrayna hayatı ile, halk deyişleri ile süslü halk hikâyeleriydi. Gogol, 1831 –1832 yıllarında yazdığı bu hikâyeleri, Dilanka Yakınlarındaki Çiftlikte Akşam Toplantıları adlı kitapta topladı. Bu öyküler Rus edebiyat dünyasında Gogol'ün bir anda parlamasına yol açtı. Hikâyelerinde günlük hayatı ve bayağı kişilikleri zaman zaman mizahi zaman zaman öfkeye varan bir şekilde yeren Gogol'ün Müffettiş isimli eseri dönemine damga vurdu. Büyük komedisi Müfettiş ile bürokrasiyi alay derecesinde yeren Gogol, eserinin sahnelenmesi ile tüm şimşekleri üzerine çekti. Tepkiler yüzünden Rusya'dan ayrılmak zorunda kaldı. Gogol'ün en çok tanınan eserleri Palto, Bir Delinin Hatıra Defteri ve Ölü Canlar'dır. Arabeski kitabındaki hikâyelerinden biri olan Bir Delinin Hatıra Defteri bir memurun rutin hayatını ve işi yüzünden nasıl sıkıldığını anlatır. Hikayenin sonunda memur akıl hastanesine yatırılır. Gogol, Roma'da Puşkin'in tavsiyesi ile en büyük eseri olan Ölü Canlar'ı yazarken Puşkin'in öldüğü haberini aldı. Bu haber onun için 'Rusya'dan gelebilecek en kötü haber'dir. Gogol, Puşkin'in ölümünün yıkıcı etkisine karşın 1842 yılında iki önemli eseri olan Ölü Canlar'ın 1. cildi ve uzun hikâyesi Palto'yu bitirdi ve yayınladı. Ölü Canlar dönemin Rusya'sının çürümüşlüğünü gerçekçi bir biçimde gözler önüne sererken Palto'da sıradan insanların yaşadıkları acılar, maruz kaldıkları haksızlıklar ve yaşadıkları yoksulluk tüm gerçeklikleriyle, okuyucuyu sarsacak bir ustalıkla gözler önüne serilmektedir. Bu eser de dönemin en büyük eserlerinden biri olarak nitelendirildi. Fakat ne yazık ki Gogol'ün şaheserlerini görmeye çok sevdiği yazar Puşkin'in ömrü yetmedi. Dostoyevski Palto hikâyesine hitaben 'Hepimiz Gogol'ün Palto'sundan çıktık.' diyecektir. Bu cümleyle Dostoyevski, memur Akaki Akakiyeviç'in hikâyesinin anlatıldığı Palto adlı öyküye göndermede bulunarak Rus ve dünya edebiyatında önemli yer tutan gerçekçilik akımının köklerini Gogol'e dayandırdı. Palto öyküsünün yayımlanması ile soylu kesimin tepkisi tekrar Gogol'ün üzerine çekildi. Aydınlar üzerinde büyük baskıların uygulandığı karanlık I.Nikola döneminde Gogol büyük bir haksızlığa uğradı. Düzen savunucuları tarafından Rus insanını aşağılamakla onun kötü yönlerini göstermekle, halkına ihanetle suçlandı. Ancak onun yapmak istediği halkını aşağılamak değil onu bu hale sokan yozlaşmış düzeni tüm gerçekliği ile gözler önüne sermekti. Maruz kaldığı bu suçlamalar yazarın ruhsal sağlığına da ciddi zararlar verdi. Puşkin'in ölümünden sonra Gogol'ün popülaritesi daha da arttı. Bu ilgi Gogol'da bir öncülük hissi oluşturdu ve kendine toplumu değiştirmek, insanlara yol göstermek gibi misyonlar edindi. Fakat bunlara rağmen o dönemde eski yaratıcılığını kaybettiği söylenebilir. Hayatında değişiklikler gösteren Gogol'ün dine karşı ilgisi arttı ve daha önce eleştirdiği kiliseyi dahi övmeye başladı. Bu davranış hayranlarının tepkisini çekmiş olsa da o bu tepkilere dinsel yorumlar katarak yaratıcının gönlünü almak için ona daha da yakınlaştı. 1848'de kutsal toprakları ziyaret etmek için Filistin'e gitt. Moskova'ya geri dönen Gogol, orada Matvey Konstantinovski adlı bir rahibin etkisi ile 1852 yılında Ölü Canlar romanının ikinci bölümünün el yazmalarını yakarak imha etti. Bu davranışından 10 gün sonra ise 42 yaşında Moskova'da öldü. Gogol soyadının Slav ve Avrupa dillerinde tam bir manası yoktur. Slav dillerine ve Batı'ya Karadeniz'in kuzeyinde yaşamış olan Türk dilini konuşan insanlar tarafından geçmiştir. Slav dillerinde ö sesi olmadığından en yakın olarak o olarak yazılmıştır. Eski Türkçe ve Türk dillerindeki Gögöl, gögül, gögel sözleri ile anlamda uyuşmaktadır. Anlamı gök rengidir. Gogol soyunun eski armasında da mavimsi renk olması bunu ispatlamaktadır. Gogol hanedanının Türk olduğuna dair Eski Slav kaynaklarında açık bir bilgi yazılmamıştır.

Palto’sundan edebiyatçıları çıkaran Gogol

Gogol’ün yaşamı nasıl geçti?