Peyami Safa romancılığının zirvesi: Bir Tereddüdün Romanı

📌 Bir Tereddüdün Romanı'nda Peyami Safa, birçok felsefi ve psikolojik konuya temas etti. Eser, ayrıca birçok otorite tarafından Safa'nın romancılığında zirve olarak tanımlandı. Dokuzuncu Hariciye Koğuşu ve Fatih-Harbiye romanlarıyla birlikte Bir Tereddüdün Romanı, Peyami Safa'nın 'çalışma hedefine en çok yaklaştığını' söylediği eser aynı zamanda... 🔎 Kitaba hakim olabilmemiz adına öncelikle romanın konusuna kısaca değinelim. PEYAMİ SAFA KİMDİR? 📌Romanda, Mualla isimli genç bir kız tavsiye üzerine 'Bir Adamın Hayatı' isimli eseri uzun tereddütlerden sonra okumaya başlar. Kötü alışkanlıkları neticesinde zehirlenen bir adamın, bir otel odasındaki çektiği acılar ve yalnızlığının anlatıldığı eserde, kahraman sıklıkla 'Beni yalnız bırakmayınız!' cümlesini kurar. 📌 Romanda geçtiği gibi; 'Bu üç kelimeden yükselen imdat çığlığı, Mualla'nın küçük ve müphem parçalara bölünen dikkatini artık iyice kendisine çekmişti.' Her sayfayı çevirdiğinde bu garip kitaba dair kuşkuları artan Mualla, tereddütlerin esiri olmaktan kendisini alıkoyamaz. Mualla, kitabı okuduktan sonra yazarın hayatına ilgi duymaya başlar. Aile dostları Raif sayesinde kitabın yazarıyla tanışır ve daha ilk görüşmede yazardan evlenme teklifi alır. Kitaba duyduğu tereddütleri bu evlilik teklifi için de hisseden Mualla, yazardan düşünmesi için süre ister. Bütün bu olaylar yaşanırken yazarın karşısına kendisinden hoşlanan, kim olduğu belirsiz Vildan isimli bir kadın çıkar. Bu kadının ilgisi, yazarı tereddütlere düşürür ve ona bir türlü güvenemez… Mualla'dan gelecek haberi bekleyen yazar tereddütleriyle büsbütün bir yalnızlığın içine düşmüş gibidir… Bir Tereddüdün Romanı kitabını incelemek ve satın almak için tıklayını 🔎 Romanın olay örgüsüne baktığımızda bütün kahramanların tereddütlerle örülü hikayesini gözlemliyoruz. Peki romanda işlenen bu tereddüt vurgusu neden? 📌 Birinci Dünya Savaşı sonrasında savaşın getirdiği yıkıcı atmosferle bireyler tereddüt ve şüphe krizine girmekten kendilerini alıkoyamadılar. İnsanlık, teknolojinin gelişmesiyle ilerleme kaydetse de sıkışmışlık duygusuyla karşı karşıya kaldı.Teknolojinin ve gelişmişliğin insanlar üzerindeki yıkıcı etkisini savaşlar vasıtasıyla gören birey, her şeye şüpheyle yaklaşmış, tereddütler ve bocalamalarla kuşatılmıştı. 📌 Mütareke yıllarının yıpranmış ve yorulmuş bireyi, yavaş yavaş toplumsal değerlerden uzaklaşmakta ve geçmişle bağını tamamen koparmaya doğru gitmekteydi. Toplumun ve bireyin içine düştüğü bu sancılara en yakından tanıklık eden Safa, edebiyat kuramcısı ve eleştirmeni İnci Enginün'ün de ifade ettiği gibi Bir Tereddüdün Romanı'nda, insan psikolojisini derinlemesine tahlil ederken Birinci ve İkinci Dünya Savaşlarının getirdiği yeni şartları ve bu şartların toplumu nasıl alt üst ettiğini ele aldı. Eser kısaca, 'Bütün bir harp sonu neslinin romanı'dır. Bir Tereddüdün Romanı'ndan 33 alıntı 📌 Cahit Sıtkı Tarancı, Bir Tereddüdün Romanı'nı harp sonrası bireyin ve toplumun içine düştüğü durum bağlamında Peyami Safa isimli eserinde şöyle anlatır: 'Büyük Harpten sonra, ruhları istila eden o yaşamak yorgunluğu, o ahlak buhranı, o sefalet, o intiharlar, maziden devraldığımız kıymetlerin birdenbire baş aşağı gelişi, o hiçbir şeye inanamamak azabı, iyilikle kötülük, muhabbetle nefret, isyanla tevekkül, yapmakla yıkmak arasında insan ruhunun uykusuz bir gece kadar uzayan o tereddüdü, hasılı beşer cemiyetindeki o müthiş panik', 'Bir Tereddüdün Romanı'nda 'bütün sebepleri ve neticeleriyle gözlerimizin önüne serilmiştir.' 📌Bir Tereddüdün Romanı'na, modern dönemde hırsları ve sevdaları; inançları ve inkarları arasında tereddütte olan insanın bocalama destanı diyebiliriz. Nitekim romanda Muharrir olarak anılan kahramanın, 'Hemen bütün kitaplarım yalnız bu cümleyi izah etmek içindir. 'Tereddüt!' cümlesi bunu doğrular nitelikte… Romanda özellikle toplumdaki belli aydın kesiminin içine düştüğü köksüzlüğü ve modern insan prototipini sembolize eden Vildan'ın ifadeleri de romandaki tereddüt teması hakkında bize önemli ipuçları sunuyor: 'Hakikatte sen de tereddüt ediyorsun. Roma ile İstanbul arasında, hile ile samimiyet arasında, ölümle hayat arasında tereddüt ediyorsun. Sonra sen ve benim olduğum zümre de tereddüt içindeyiz... Bütün sanatkar dediğimiz sınıf ve münevver dediklerimiz hep tereddüt geçiriyorlar: İnanmakla inkar arasında tereddüt; ferdi ve içtimai temayüller arasında tereddüt; (...) yaratıcı hırslar ve sevdalar arasında tereddüt.' Peyami Safa'nın Fatih Harbiye romanı hakkında 10 bilgi 📌 Peki, bu tereddütlerle başa çıkabilecek miyiz yoksa onlarla yaşamayı öğrenmemiz mi gerekir? İkilemler arasında savrulup durduğumuz romanı okuduğumuzda aklımızda bu sorular belirebilir. Neyse ki Peyami Safa'nın yalnızca bir durum tespiti yok; aynı zamanda bir çözüm önerisi de var... ➡ Safa, romanında özellikle toplumun aydın kesiminde görülen tereddüt krizlerine farklı bir alternatif sunuyor: Geleneksel değerlere inanıp onlara sıkıca sarılmak… Çünkü yazara göre köksüzlük ve asıl değerlerimizden uzaklaşmış olmak şüphe ve tereddütleri daha da arttırıyor. ➡ Safa, bu tereddüt ve şüphe duygularını arka plana atacak aile kurumunun önemini vurgular. Geleneksel değerlere sahip bir aile kurumunun asrın içinde bulunduğu şüphe hastalığına çözüm olabileceğini düşünür. Düşüncelerini romanda Muharrir'in ağzından şu şekilde ifade eder: 'Fakat şüphemizi ve tereddüdümüzü ancak zekamıza mahsus bir hak addedelim ve irademize çelme takmasına izin vermeyelim. Tembelliğin mazereti halinde şüphe ve imansızlık en kötü şeydir. Dünyanın azgın faaliyetinde ve gaye ne olursa olsun bu ezeli ve ebedi oluş içinde hepimiz dinamik rollerimizi yapmağa mecburuz.' 📌 Peyami Safa'ya göre toplumsal düzlemde yaşadığımız en büyük tereddüt Batılı ve geleneksel değerlerin kabulü arasındaki ikilemdir. Safa, Batı'yı bu anlamda bireyleri buhrana sürükleyen bir medeniyet olarak görür. Batı'nın yıkıcı etkisini göstermesi bakımından Batı ve Doğu arasında sıkışmışlığı temsil eden Vildan karakterini önümüze çıkarır. Vildan karakterini olumlamadığı karşıt düzleme yerleştiren Safa, şüphe ve tereddütten kurtulması için Vildan'ın bir aile kurması gerektiğini Muharrir'in ağzından şöyle aktarır: 'Yeni kadın yaratıcılığın merkezini şaşırmıştır. Senin ümitsizliğin buradan geliyor. Pirandelli mütercimi değil, bir çocuk anası olarak ebedileşebilirsin. Bunlar Eflatun'un ağzına yaraşan pek eski sözler, değil mi? Fakat 'Ziyafet'i bir kere daha oku, onu daima yeni bulacaksın. Emin ol ki sana 'evlen, çocuk yap, yuva kur!' diyen bir mahalle imamı, bir kadın nine, bir papaz veya aksakallı bir bunak, zannettiğin kadar haksız değildirler.' Peyami Safa'nın otobiyografik romanı 9. Hariciye Koğuşu hakkında 10 bilgi 📌 Romanda en önemli özelliklerinden biri, Peyami Safa'nın hayatından izler taşıdığına dair yorumlar... Safa, Batılılaşma ve modernleşme kisvesiyle köklerinden koparılmaya çalışılan bir neslin aydınlarındandı. Bu sebeple yazarın kendi düşüncelerini ve hislerini Muharrir üzerinden eserine yansıttığını görürüz. Nitekim Safa, şu cümleleriyle bunu doğrular: 'En âfâkî zannettiğimiz romanlar bile, muharririn ruhunu muhayyel kahramanlar vasıtasıyla aksettiren bir otobiyografiden başka bir şey değildir.' 📌Peyami Safa'nın romanlarındaki bireylere baktığımızda genellikle büyük ruhsal sıkıntı ve boşluklarla karşılaşabiliriz. Hayatı boyunca bu kavramları eserlerinde yoğun biçimde işleyen Safa'nın bireysel yaşamında da sıkıntılar çektiği bilinmekte. Bunun yanında romandaki Muharrir ile Peyami Safa'nın hayatlarını kesiştiren en önemli nokta; Bohem yaşantı… *Bohem 19. ve 20. yüzyıllarda sanatçılar arasında yaygın olan bir yaşam tarzıdır. Sanatta üretken olabilmek adına gelecek kaygısı duymayan, anı yaşayan, çoğunlukla sorumluluklardan kaçan ve toplum tarafından onaylanmayan bir yaşam tarzını ifade eder. Peyami Safa'nın olgunluk eseri Biz İnsanlar'dan 20 alıntı Bir kitabı okumakta tereddüde düştüğünüz oldu mu? Üstelik bu kitap, ilk cümlesindeki 'Beni yalnız bırakmayınız!' çığlığıyla hem sizi ürkütüyor hem de merakınızı kamçılamayı başarıyor. #PeyamiSafa https://t.co/fB8djwi7oN — Fikriyat (@fikriyatcom) February 21, 2021 📌 Safa, bir zamanlar sanatçı arkadaşlarıyla beraber yaşadığı bohem hayat tarzını Bir Tereddüdün Romanı'nda özeleştiri olarak Muharrir'in hayatı üzerinden verir. Peyami Safa'nın yakın arkadaşı Vecdi Bürün, ünlü yazarın evlilik öncesindeki bohem hayatından nasıl sıyrılmaya çalıştığını şöyle anlatır: 'Oldukça hareketli, artistik mânânın bir kubbe gibi üzerinde yükseldiği bir bohem hayatından sonra evlendiği halde, gecenin geç saatlerinde onu dışarıda, dostlariyle görmek ancak -iş toplantıları, politik buluşmalar müstesna- ayda bir, çok çok iki kere mümkündü. Oysa, hepsi de çekici şahsiyetler olan Akademi Müdürü Namık İsmail, ressam Çallı ve Mesut Cemil'in zenginleştirdiği ve yıllarca süren bir bohem hayatının ve itiyadının peşinden böylesine bir evlilik disiplini içine girebilmek irâdesiz bir insanın harcı olamazdı.' Peyami Safa'nın Yalnızız romanından insanın gerçekliğine dair 20 alıntı 📌 Romandaki bütün tereddütler bir sonuca ulaşmadan noktalanıyor. Geriye yazar tarafından modern dönemde bizi esir alan kavramlar ekseninde okura soru işaretleri ve doldurulması gereken boşluklar bırakılıyor. ➡ Lacivert dergisinin Şubat 2021 'Paranoya Çağı' isimli dosya konusu, edebiyatımızdaki birçok romanının zemininde yatan paranoya, kuşku, kaygı, korku ve tereddüt kavramlarına ışık tutuyor. Her seferinde daha da derinlerine düştüğümüz bu duygular, modern dünyada bireyi kıskacı altına almaya çalışırken; varoluş giderek kaotik bir hale doğru ilerliyor. Birinci ve İkinci Dünya Savaşı'nın yıkıcı etkileri bireyde şüphe tereddüt gibi paranoya türlerini ortaya çıkarırken psikiyatristlere göre günümüzde yaşadığımız küresel felaketler sonucu gidişat direkt paranoya çağına girdiğimizi gösteriyor. ➡ Paranoya, Mualla'nın okumakta kararsız kaldığı kitapta, 'Beni yalnız bırakmayınız!' çığlığı ile tereddüt şeklinde filizlenirken; günümüzde çağa ismini veren bir hastalık olarak Lacivert dergisinde de ifade edildiği gibi 'Uyanın! Konuşmamız lazım!' şeklinde karşılığını buluyor. Lacivert dergisini satın almak için tıklayınız Editör: Büşra Özkan

Peyami Safa romancılığının zirvesi: Bir Tereddüdün Romanı

PEYAMİ SAFA'NIN ÇALIŞMA HEDEFİNE EN ÇOK YAKLAŞTIĞI ROMANI