Rasim Özdenören'den yazarlara tavsiyeler

Rasim Özdenören, düşünce dünyamıza fikirleriyle ve kaleme aldığı eserlerle ışık tutan bir mütefekkirdir. Özellikle de öykü alanındaki başarılı ürünleriyle edebiyatımızda önemli bir yer edinen Özdenören, çağımızın önemli sorunlarını işleyerek onlara çözüm bulmaya çalışır. Rasim Özdenören'den insanlığa dair 70 alıntı 1965 yılında Yeni İstiklâl gazetesinde Rasim Özdenören'in üstlendiği bir 'Açık Mektup' köşesi mevcuttu. Özdenören bu köşede, okuyuculardan gelen mektuplardaki öykü, deneme ve şiirleri değerlendirirdi. Bu önemli satırlar bugün de değerini koruyor. Bir öykü yazarken hangi noktalara dikkat kesilmeli? Şiirin öyküye galebe çaldığı noktalar var mı? Okur için birer 'kendi kendine yazma atölyesi' halini almış bu köşedeki cevaplar, Rasim Özdenören'in poetikası (Şiir üzerine olan düşüncelerin ve teorilerin bütünü) için de bir eşik niteliği taşıyor. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayın. 'Bir sanat eseri verirken kendini mutlak olarak belli bir konuyla şartlamayı doğru görmüyoruz. Anlatacağınız şeyleri, anlatış ustalığı ve şiir örgüsü içinde öyle eritmelisiniz ki, eserinizde, bir sanat yapısı olarak göze batıcı unsurlar kalmasın.' 'Sezai Karakoç'la Necip Fazıl'ın şiirlerini bol bol okuyun, bu örneklerin en güzellerini onlarda bulacaksınız.' Rasim Özdenören, 1940 yılında Kahramanmaraş'ta doğdu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni ve İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsü'nü bitirdi. Fikir ve sanat dünyamızın önde gelen kalemleri arasında yer alan Özdenören'in hayatı, sanatı ve eserleri; lisans ve yüksek lisans tezlerine konu oldu. Sezai Karakoç ile Nuri Pakdil kitaplarında eserlerine geniş yer verdi. Necip Tosun, Türk Öykücülüğünde Rasim Özdenören kitabını yazdı. Biyografisi belli başlı kaynak eserlerde yer aldı. Öyküleri birçok antolojide yayımlandı. Edebiyat dergisi ile Mavera dergisi kurucuları arasında yer aldı. Sezai Karakoç'un Lili şiirinin öyküsü 'Bir şair için güzellik ölçüsü kendinden önce yaşamış olan şairlerin eserlerine bir şeyler katmak mıdır? Çalışmalarınızda prensip olarak kendi imkânlarınızı kullanmayı düşünün. Sanat sahasında başkasının eserlerine hiçbir şey katılamaz. Katma ve eksikleri tamamlama ancak fikir sahasında söz konusu olabilir. Sanat eseri bir defa ortaya konduktan sonra o bi bütün demektir. Ona dışarıdan yapılacak herhangi bir müdahale bu bütünlüğü altüst eder ve sahibinin kurmuş olduğu dünyayı tamamen yıkar.' Rasim Özdenören'i öyküleriyle tanıdık. İlk öyküsü 'Akarsu' Varlık dergisinin Ocak 1957 sayısında yer aldı. George Orwell'ın ünlü The Animal Farm (Hayvan Çiftliği) onun ilk göz ağrısı çevirilerindendir. Rasim Özdenören, öykülerinde bizim insanımızı ve onun iç dünyasını dile getirir. İki asırdır aslından uzaklaştırılan, bunalmış, tedirgin ve kültürel erozyona uğratılmış insanımızın toplumsal değişme ve çözülmesini, bunların sebep ve sonuçlarını ele alır. Onun öykülerindeki bu çileli insanlar bütün olumsuzluklara rağmen, tevekküllü kişilerdir. George Orwell'ı neden okumalıyız? 'Şiirde aruz vezni kullanmak şiirin güzelliğini bugün için bozar mı diyorsunuz? Asla. Bir şiir ister aruz ister hece isterse serbest vezinle yazılsın güzel bir şiir ise kalıcıdır ve her zaman güzeldir.' Yazarın eserlerine dil ve teknik bakımından zengin, akıcı ve canlı bir üslup hâkimdir. Sezai Karakoç'un deyişiyle, Rasim Özdenören'in hikâyeleri toplumuzun derinliğindeki tarihi - metafizik acıyı yansıtan örneklerdir. Rasim Özdenören'in kaleminden 20 alıntı ile 'Kafa Karıştıran Kelimeler' 'Fikri şiire sokmak çok büyük ustalık ister. Bunun dozunu kaçırdığınız andan itibaren de şiirde güzellik kaybolur. Fikrin sahası şiirden ziyade nesirdir. Şiir yazarken kendinizi fikre şartlamayın.' Nuri Pakdil, Rasim Özdenören'in hikâyelerinin derinliği, güdümsüz, ancak filozofik muhtevaları yönünden Dostoyevski, Malraux ve Faulkner ile karşılaştırılabilir, der. Nuri Pakdil'in her kütüphanede olması gereken 15 eseri 'Şiirin bütünü yanında, tek tek mısraların kuruluşu da şiir sanatının başlıca özelliklerindendir. Nesir havasından kurtulup mısra kurmaya dikkat ve itina ediniz.' Necip Tosun'a göre Özdenören'in Türk öykücülüğüne kazandırdığı en somut unsur, yerliliktir. O, öykülerinde değerlerinden koparılmış ve modern kentlerin varoşlarında bireyin/ailenin acılarını ve yalnızlıklarını gündeme getirerek yanlış yönlendirilmiş ülke insanının yaşadığı kültür şokunu kuşatıcı ve derinlemesine bir yaklaşımla öyküleştirmiştir. 'Tesir altında kalmak hele sizin gibi daha pek genç yaşta birisi için korkulacak bir şey değildir. Hatta tavsiyeye değer bir şeydir. Yeter ki zamanla etkisi altında kaldığınız şairden çıkarak kendi özel şahsiyetinizi kurma gücünüzü göstermesinin bilmiş olunuz.' Tolstoy, Dostoyevski, bizden merhum Peyami Safa, romancılık dehası kabul edilmiş birkaç isim. Peyami Safa hakkında bilinmeyen 10 detay 'Şiirleriniz sırf duygudan ibaret kalmasın ona metafizik bir bünye verebilirseniz iyi şiirler yazacaksınız.' 'Şiir içinde düşünce, meyvedeki vitamin gibi mevcut fakat gizli olmalıdır.' Şair tavsiyeleri; Arap şairleri; Divan edebiyatımızdan Fuzuli, Baki, Şeyh Galip, Nedim; yeni edebiyatımızdan Yahya Kemal, Ahmet Haşim, Ahmet Hamdi, Cahit Sıtkı, Ahmet Muhip, Necip Fazıl, Sezai Karakoç… Edebiyat hakkında az bilinen terimler 'Kafanızdakileri kâğıda aktarmanız keyfiyeti zamanla, çalışmayla olur, bol bol hikaye okumanızı tavsiye ederiz.' 'Hikâyenizi mutlaka bir sürprizle bitirmeye çalışmayınız, tabii olunuz.' 'Şiir, akıldan geçenleri dümdüz söylemek demek değildir, söylemek istediklerinizi imajlarla vasıtalarla ifade etmeye çalışınız. Lüzumsuz kelimelerden hele mutlaka kurtulmalısınız.' 'Bir şair için insanın belli başlı bir meselesinden yola çıkmak lehine söylenecek bir nottur.' 'Aktüalitenin yeri şiir değildir. Bu noktaya bilhassa dikkat ediniz. Şiirinize konu aldığınız meseleye evrensel bir mahiyet vermeye çalışın.' 'Konu denen kavramın şiirde, sanıldığı kadar pek de önemi yoktur. Önemli olan onun nasıl söylendiğidir.' 'Bir eseri kalıcı kılan, onun uzandığı meseleleri evrensel bir açıdan yansıtmasıdır. İnsanın ebedi soruları açığa vurmasıdır.' 'Şiir yazmak için her şeyden önce bir iç disiplinden geçmek gerekir. Duygu taşmalarına akıl yoluyla bir biçim hazırlamak şiirin asli unsurlarından biridir. Bu durum, şiirin kendine mahsus bir dili olması gerçeğini de açıklar.' 'Bu devirde hece veya aruzla yazıyorum diyebilmek için en azından eski bir hece veya aruz ustasını saf şiir açışından aşmak gerekir. Başka bir deyişle, bu ölçülere yeni imkanlar yeni söyleyişler kazandırabilmelidir. Önemli olan aruzla, heceyle veya serbest vezinle yazmak değil, kendi ölçüsü içinde dile hangi imkanların kazandırıldığıdır.' 'Edebiyata yeni bir sesle giremeyen sanatçı seçtiği vezin ve biçim ne olursa olsun kalıcı olamaz.' 'Şiir sanatının en ince özelliği kelimeleri seçişteki titizliğe ve ustalığa dayanır.' 'Duyguları başıboş bırakmamak, onları mümkün olduğu kadar kısıtlamak, sanat eserinin çok daha etkili kılar.'

Rasim Özdenören'den yazarlara tavsiyeler

Rasim Özdenören'in Açık Mektuplar eseri