Türk lehçelerinde kış mevsimi

ESKİ TÜRKÇE Kış - Qıl 🔹 Eski Türkçe, günümüzdeki Türk lehçelerinin temelini temsil etmektedir. Oğuz, Kıpçak, Karluk hatta Sibirya grubunda yer alan kelimeler Eski Türkçeden gelmiş ve yalnızca konumundan ötürü birtakım değişikliklere uğramıştır. 🔹 Bunlardan biri de kış mevsimini temsil eden 'qıl' sözcüğüdür. Diğer Türkçelerde qıl kelimesinin sonundaki harf l>ş değişimiyle karşımıza çıkar. TÜRK LEHÇELERİNDE SONBAHAR AZERBAYCAN TÜRKÇESİ Kış - Qış 🔹 Oğuz grubunda yer alan Azerbaycan Türkçesi, Türkiye Türkçesine nazaran 'q' harfi yaygın olarak kullanılır. Bundan ötürü kış sözcüğü bu lehçede 'qış' sözcüğü ile karşılanır. AZERBAYCAN'DA KIŞ NASIL GEÇER? 🔸 Türkiye'nin kuzeydoğusunda yer alan Azerbaycan topraklarında, kış soğuk ve kar yağışlı geçer. Günlük ortalama yüksek sıcaklık on iki derecenin altındadır ve en soğuk dönem, ocak ayıdır. ➡ Azərbaycanda qış çox soyuq keçir. ➡ Azerbaycan'da kış çok soğuk geçer. TÜRKMEN TÜRKÇESİ Kış - Qyş 🔹 Batı Türkçesine yani Oğuz grubuna mensup bir diğer lehçe, Türkmen Türkçesidir. Bu lehçede kış kelimesini 'qyş' sözcüğü karşılamaktadır. TÜRKMENİSTAN'DA KIŞ NASIL GEÇER? 🔸 Türkmenistan'da kış mevsimi, bulunulan bölgeye göre farklılık gösterir. Ülkenin kuzey kısmında kışlar sert geçer. Orta ve güney kesimlerinde ise daha ılıman bir iklim mevcuttur. Ocak ayında hava sıcaklıkları sıfır derecenin altına düşer. ➡ Türkmenistanda gyş gaty sowuk. ➡ Azerbaycan'da kış çok soğuk geçer. Türk lehçelerinde aralık ayı GAGAVUZ TÜRKÇESİ Kış - Kış 🔹 Oğuz grubunda yer alan son lehçe, Gagavuz Türkçesidir. Bu lehçede kış sözcüğü Türkiye Türkçesindeki gibidir yani kış kelimesini yine aynı sözcük karşılar. GAGAVUZYA'DA KIŞ NASIL GEÇER? 🔸 Avrupa kıtasında yer alan Gagavuzya'da sıcaklık ortalaması on derecedir. ➡ Gagauz Yeri kış souk geçmaa. ➡ Gagavuzya'da kış çok soğuk geçer. UYGUR TÜRKÇESİ Kış - Kiş 🔹 Güneydoğu Türk lehçeleri sınıfında bulunan Uygur Türkçesi, Güneybatı Türkçesindeki dil özelliklerinden farklı özellikleri bünyesinde barındırır. Örneğin kış kelimesinin içindeki /ı/>/i/ değişimi meydana gelir ve 'kiş' sözcüğü karşımıza çıkar DOĞU TÜRKİSTAN'DA KIŞ NASIL GEÇER? 🔸 Doğu Türkistan topraklarında karasal iklim hakimdir. Sıcaklık ise -16 derecelere kadar düşer. ➡ Urumçide kiş bek soguq. ➡ Urumçi'de kış çok soğuk geçer. Türk lehçelerinde aralık ayı ÖZBEK TÜRKÇESİ Kış - Qish 🔹 Güneydoğu yani Karluk sınıfında yer alan bir diğer lehçe, Özbek Türkçesidir. Bu Türkçede kış sözcüğü Özbek lehçesinin morfolojik özellikleriyle 'qish' halini alır ve bu şekilde karşımıza çıkar. ÖZBEKİSTAN'DA KIŞ NASIL GEÇER? 🔸 Özbekistan cumhuriyetinde kışın sıcaklıklar şehir merkezlerinde -15 dereceye dağlarda ise -30 dereceye kadar düşmektedir. ➡ O'zbekistonda qish juda sovuq. ➡ Özbekistan'da kış çok soğuk geçer. KAZAK TÜRKÇESİ Kış - Qıs 🔹 Kuzeybatı Türkçesinin en bilinen lehçesi Kazak Türkçesidir. Bu lehçede kış sözcüğü bazı değişimlere uğrar ve 'qıs' halini alır ve bu şekilde karşımıza çıkar. KAZAKİSTAN'DA KIŞ NASIL GEÇER? 🔸 Karasal iklime sahip olan Kazakistan'da kış, kuzey yarım kürede yer alan Türk cumhuriyetlerindeki gibi oldukça zor şartlarda geçer. Özellikle çöllerin olduğu bölgelerde gece ve gündüz arasında sıcaklık farkı çoktur. Burada Ocak ayındaki sıcaklık ortalaması -20 derecedir. ➡ Qazaqstanda qıs öte suwıq. ➡ Kazakistan'da kış çok soğuk geçer. Türk lehçelerinde soykırım kelimesi KIRGIZ TÜRKÇESİ Kış - Kış 🔹 Kırgız Türkçesi, Kıpçak yani Kuzeybatı Türk lehçelerinden biridir. Bu lehçede kış sözcüğü Türkiye Türkçesindeki gibidir yani kış kelimesi değişime uğramaz aynen bu şekilde kullanılır. KIRGIZİSTAN'DA KIŞ NASIL GEÇER? 🔸 Dağlık bir bölgede kurulu olan Kırgızistan Cumhuriyeti'nde kış oldukça çetin geçer. Ocak ve şubat ayı sıcaklıkları ortalam 2-3 dereceyi bulurken dağlarda bu -9 dereceye kadar düşmektedir. ➡ Kırgızstanda kış abdan suuk. ➡ Kırgızistan'da kış çok soğuk geçer. TATAR TÜRKÇESİ Kış - Kış 🔹 Tatar Türkçesi, Kıpçak grubunda yer alır. Kuzeybatı sınıfında Rusya sınırlarında bulunan Türkçeyi temsil eder. Bu lehçede kış sözcüğü aynen korunmuştur. TATARİSTAN'DA KIŞ NASIL GEÇER? 🔸 Rusya sınırları içinde bulunan Tataristan Cumhuriyeti'nde kışları oldukça sert geçer. Bu mevsimde sıcaklık -16 dereceye kadar düşer. ➡ Kış Tataristanda bik salkın. ➡ Tataristan'da kış çok soğuk geçer. Türk lehçelerinde duygu BAŞKURT TÜRKÇESİ Kış - Kış 🔹 Kıpçak grubunda diğerlerine göre farklı fonetik özelliklere sahip bir lehçe vardır. Bu, Başkurt Türkçesidir fakat Başkurt lehçesinde kış sözcüğü aynen korunmuştur. BAŞKURDİSTAN'DA KIŞ NASIL GEÇER? 🔸 Başkurdistan, Rusya sınırları içinde kalan ve Güney Ural ve çevresinde bulunan bir ülkedir. Kışın sıcaklık -45'e kadar düşebilmektedir. ➡ Başkurdistanda kış bik hıyık bula. ➡ Başkurdistan'da kış çok soğuk geçer.