Türkiye’de basılan ilk sözlük: Vankulu Lügatı
Osmanlı müellifi Vankulu'nun Cevheri'nin eserinden tercüme ettiği sözlük, Türkiye'nin "ilk basımevi olarak kabul edilen" Yalova merkezli kurulmuş matbaasında basılan ilk eser olur. Arapça - Osmanlıca bir lügat olup, iki cilt olacak şekilde ahaliye sunulur. Batı Türkçesi'nin önemli kaynaklarından biri olan bu sözlüğü ve günümüze kadar ulaşmasını sağlayan şahsiyetleri gelin daha yakından tanıyalım.
Ebû Nasr İsmâîl b. Hammâd el-Cevherî
🔸 Aslen Türk olan Cevheri, Kazakistan'a bağlı olan Farab elinde doğar. İlk eğitimini de doğduğu yer olan Farab şehrinde görür. Cevheri'ni yaşadığı devirde ilim talebeleri Bağdat'a gider ve ilim tahsil eder. İlim tahsil etmeye gidenlerden biri de İsmail Cevheri olur.
🔸 Çok eskiden beri aklında bir sözlük yazma fikri olan Cezeri, bu sebeple Bağdat'ta eğitimini aldıktan sonra; Suriye, Kuzey Irak, Hicaz gibi Arap coğrafyasını ve orada yer alan kabileleri gezer. Arapçasını daha çok geliştirir ve derlemeler yapar.
🔸 Aradan zaman geçtikten sonra farklı coğrafyalara giden ve oraları gören Cezeri, ömür boyu yaşamını süreceği ve ilk eserini kaleme alacağı şehir olan "Nişabur"a gider.
Fârâb şehri
İslam Dünyası için çok mühim bir bilgin olan Farabi'nin doğduğu ildir. Günümüzde Kazakistan sınırları içerisinde kalan "Otrar" kenti geçmişte "Farab" şehri olarak biliniyordu.
Cevheri ne demek?
İnci, yakut, elmas gibi değerli madenlerle çalışan kişilere verilen isimdir.