İnce bir sanat "minyatür"

Minyatür nedir? 💠 Minyatür genel manasıyla çok ince işlenmiş, küçük boyutlu resimler ve bu tür resim sanatına denir. Genellikle el yazması kitaplarda eseri görselleştirir ve metindeki içeriği daha anlaşılır kılar. 💠 Minyatür kelimesinin Latince kırmızı ile boyamak anlamına gelen 'miniare' kelimesinden türetilmiş olduğu düşünülür. Daha sonra Fransızca'ya 'miniature' olarak geçer. 💠 Osmanlı kaynaklarında ise minyatür kelimesinden ziyade 'tasvir' ya da 'nakış' sözcüklerinin kullanıldığı görülür. Minyatür sanatı hakkında on bilgi 💠 Osmanlı'da minyatür yapan sanatçılara 'nakkaş' genel ismi altında 'musavvir, ressam, tarrah, şebih nüvis, nigari, nigarende, meclis nüvis, nakş-bend ve siyahkalem' gibi adlandırmalar yapılır. 💠 Minyatür sanatının uygulanma şekli yüzyıllar boyunca farklılık gösterir. Boyalar genellikle topraktan üretilir ve renkleri üst üste kullanmak için boyalar su ile inceltilir. Renklerin parlaklığını artırmak için içlerine yumurta sarısı katılır. 💠 18.yüzyıla gelindiğinde yumurta sarısının yerini tutkal alır. Osmanlı Devleti'nde özellikle padişahlara sunulan albümlerde boyanın yanı sıra altın ve gümüş kullanılır. Minyatür sanatı çok derinlikli bir dünya 💠 13-19. yüzyıllar arasında İslam dünyasında 'tasvir, tasvir-i humayun, şebih, suver, tarrahi, resm, resim, nakış, meclis, kalemişi' gibi adlar altında gerçekleştirilen sanat üretimleri de Türkçe'de 19. yüzyılın sonundan itibaren 'minyatür' adıyla anılır. 💠 Papirüs, fildişi ve parşömen gibi malzemeler üzerine yapılan küçük resimlere de minyatür denilir. Bunların ilk örneklerinin de Eski Mısırlılar'a ait olduğu bilinmektedir. İslam sanatı merkezi: Türk ve İslam sanatları müzesi 💠 Bu sanatın belki de en önemli özelliği Avrupai stilde perspektif kullanılmamasıdır. Uzaklık ve boy renk ve gölgelerle anlatılmaz. 💠Minyatür 'Yığma Perspektif' denilen bir teknikle resimlenirken boy kişinin önemine göre artar ya da azalır. Bu tasarım kağıt üzerinde olanların alt tarafa, geri planda kalması gerekenlerin ise üst tarafa yerleştirilmesiyle gerçekleşir. Osmanlı'da tasvir sanatları 💠 Renkler çoğunlukla düz, parlak ve gölgesiz bir soyutlama aracı olarak kullanılır. Sayfa kenarlarında İran minyatürlerinde olduğu gibi Türk minyatürlerinde de ağır bir tezhip yoktur. 💠 Türklerde genellikle konu olarak 'tarih' ağırlıklı minyatürler görülür. Osmanlı'nın savaşlarını, şenliklerini ve seferlerini anlatan resimli yazmalar bizlere o dönemin giyimi, mimarisi, gelenekleri, örf ve adetleri hakkında ayrıntılı bilgiler verir. Bu yüzden eserler birer tarihi belge niteliği de kazanmıştır. İslam sanatları kimden etkilendi 💠 Tarihi, sosyolojik, kültürel ve sanatsal birçok araştırmaya görsel kaynak olan Osmanlı minyatürleri, Cumhuriyet sonrası resim sanatına da esin kaynağı olmuştur. 💠 Türklerde minyatürün Uygurlar döneminde ortaya çıktığı düşünülür. Daha sonra Selçuklular, tarafından geliştirilerek İlk İslam minyatürleri oluşmuştur. Selçukluların minyatür anlayışı da İran coğrafyasından etkilenir. Hat: Klasik birikim, özgün dokunuş 💠 Türklerin Suriye, Mısır ve Irak gibi ülkeleri fethetmesi ilk Arap minyatürleri de görülmeye başlanır. 11. yüzyıldan itibaren Anadolu'nun içlerine kadar yayılan minyatür sanatında Orta Asya ve Bizans etkileri de görülür. 💠 Abdüddevle, Mevlana'nın resmini yaparak bu dönemin önemli sanatçıları arasında yerini almıştır. 📌Abdüddevle kimdir? Abdüddevle, 13. yüzyılda yaşamış bir minyatür sanatçısıdır. 💠 İslam kültüründe ise anıtsal resim yalnızca Emeviler döneminde 7. ve 8. yüzyıllarda varolabilmiştir. Bu dönemde fethedilen yeni topraklardaki kadim kültürlerin tarih boyunca kökleşmiş resim gelenekleriyle temasa geçilmiştir. İrlandalı Duggan, yurt dışına kaçırılan Türk İslam eserlerinin peşinde 💠 Minyatürlerde anlatılmak istenen konu tüm detayları ile aktarılır. Figürler birbirini tümüyle kapatmaz. Konular en ince ayrıntısına kadar işlenir. 💠 Sulu boya, altın ve gümüş yaldızla yapılan minyatürler derinlik kazandırılmamış, ışık, gölge oyunları olmayan resimlerdir. Minyatürlerde genellikle tarihi, ilmi ve edebi konular işlenir. Yatay mı, dikey mi, mimari mi? 💠 Osmanlı döneminde 18. yüzyıla kadar İran ve Selçuklu etkisi sürer. Fatih döneminde, padişahı resmetmiş olan Sinan Bey adlı nakkaş, II. Bayezid döneminde Baba Nakkaş dönemin ünlü nakkaşlarındandır. 📌 Bilgi notu: Baba Nakkaş kimdir? Baba Nakkaş, Özbek asıllıdır ve Fatih Sultan Mehmet döneminde saray başnakkaşlığı yapmıştır. 16. yüzyılda Nigarî, Nakşî ve Şah Kulu ünlü nakkaşlardayken Mustafa Çelebi, Selimiyeli Reşid, Süleyman Çelebi ve Levnî de 18. yüzyılın meşhur nakkaşlarından sayılır. Osmanlı'dan günümüze 15 minyatür sanatçısı 💠 Matrakçı Nasuh, Kanuni Sultan Süleyman ve Yavuz Sultan Selim döneminde önemli eserler veren minyatür sanatçılarından biridir. Bu kadar başarılı olmasının ardında onun matematik, coğrafya, haritacılık ve daha birçok alanda yaptığı çalışmaların katkısı göz ardı edilemez bir gerçektir. 📌Bilgi notu: Matrakçı Nasuh kimdir? Kanuni Sultan Süleyman ve Yavuz Sultan Selim döneminde eserler veren Matrakçı Nasuh'un çizimleri bugün hem estetik açıdan hem de geçmişe dair ayrıntılı bilgiler içermesi sebebiyle şaheser olarak tanımlanır. Matrakçı Nasuh, topografik tasvirler yapmıştır. Nasuh'un topografik tasvirlerinde insan figürlerine rastlanmaz, mekân, doğa, doğada yaşayan hayvanlar, yapılar ve meydanlar detaylarıyla gösterilerek bir bütünlük içinde anlatılır. Osmanlı'nın son saray ressamı Fausto Zonaro hakkında 10 bilgi 💠 Levni, Osmanlı minyatür sanatında bir dönüm noktasıdır. Kendine özgü bir üslup geliştirmiş, geleneksel üslubun dışına çıkmıştır. 💠 Minyatür sanatına derinliği ve perspektifi getirmiştir. Yapay, yaldızlı ve canlı renkler yerine daha doğal renkler kullanmayı tercih etmiştir. Genç kızların çeyizi: Alaca Cami 💠 19. yüzyılın başlarında hazırlanan kıyafet albümleri ve sefâretnâmede yer alan resimlerdeki üç boyutlu tarz, sulu boya teknikleri ve tek figür çalışmaları, geleneksel Osmanlı minyatürünün sona ermesine yol açar. 💠 Bu dönemde Osmanlı Sarayı'nın hizmetinde bulunan Refail ve Kostantin Kapıdağlı gibi ressamlar tuval üzerine yaptıkları padişah portrelerinin dışında kâğıt üzerine de çalışan son sanatçılardır. 💠 19. yüzyıl başlarında yenileşme hareketleriyle minyatürde de Batı resim sanatının etkileri görülür. On sekizinci yüzyılın ortasından itibaren Osmanlı minyatürü daha çok kıyafet albümleri ve padişah portreleriyle devam etmiştir. Enderunlu Fâzıl'ın çeşitli ülkelerin güzelliklerini anlatan Hûbannâme ve Zenannâme'sinin minyatürlü kopyalarında çeşitli kadın ve erkek tiplerinin yerel kıyafetleriyle resmedildiği görülür. Türkistan başlıkları Günümüzde minyatür sanatı 💠 Minyatür zamanla yerini çağdaş resme bıraksa da geleneksel bir sanatımız olarak varlığını sürdürmeye devam ediyor. Konuyla ilgili VAV TV'de Ustalar programında konuşan minyatür sanatçısı Taner Alakuş, minyatür sanatının 7. yüzyıldan günümüze gelmiş rafine bir sanat olduğunu ifade eder. Minyatür sanatının dünyanın içini görmek, bulutları yere indirmek, gökyüzünü altınla bezemek olarak tanımlayan Alakuş bu sanattan; 'Bazen küçücük bir at, kocaman bir insan olur. Binalar minicik olur, dev gibi adamlar minik olur, binalar dev olur. Sanki çok enteresan bir perdenin içinde farklı bir hayal dünyası yaşıyor gibi olursunuz. İnanılmaz bir zenginliği var ve önü son derece açık. Ne kadar kurallı gözükse de bence son derece kuralsız ve yapmakla bitmeyecek, tükenmeyecek bir sanat...' şeklinde bahseder. Öğrencilerine, 'önce kendi sanatınızı öğrenin' diyen Alakuş, geleneksel sanatların akademide okuyan öğrenciler için çok önemli bir bölüm olduğunu, belirtir. Programın tamamını izlemek için tıklayın