İslam mimarisi nedir?

🔸 Her milletin din, örf ve adetleri kendi mimari anıtlarında tezahür eder. Müslümanların mevcut yapıları da İslam'ın iman prensiplerini, sosyal ve fikir hayatındaki yansımalarını, muhteşem imparatorlukların gelişim ve değişimlerini aktaran kaynaklardır. 🔸 İslam her detayı ve konuyu içine alan bir din olduğundan temel ibadet mekanı olan cami, Müslümanların hayatının merkezini teşkil eder ve mimarisi de bu çerçevede şekillenir. İslam mimarisinin kıblesi: Kabe 🔸 Müslümanların inşa ettiği ilk bina, 623'de yapılan içinde Peygamber Efendimiz'in de (SAV) namaz kıldırdığı Medine'deki mescit oldu. Burası aynı zamanda İslam cemaatinin toplandığı mekan hüviyetini taşıyordu. Ayrıca uzun bir süre yabancıların kabul ve misafir edildikleri bir ev olarak da kullanıldı. Peygamber Efendimiz'in (SAV) hususi ikametgahı da bu mescitin yanındaydı. ❗Bilgi notu: 🔸 Dünya'nın pek çok farklı yerinde Müslümanlar, bulundukları bölgedeki mevcut binaları kullandılar ve onları ihtiyaçlarına uygun bir biçimde şekillendirdiler. İlk dönemlerde eski bina ve harabelerden sıklıkla istifade ettiler. 🔸 Ardından her coğrafyada kendi yapılarını inşa ederek; tanzimi birbirine benzemeyen, şekil ve rengi ile göz kamaştıran eserler üretmeye başladılar. ❗ Bilgi notu: 🔸 Farklı coğrafyalarda, memleketlerde değişen ve yeni tasarım girdilerine fırsat tanıyan iklim özellikleri İslam mimarisini mütecanis, benzersiz, kendine has karakteristik özelliklere sahip bir konuma taşıdı. 🔸 Bazı özellikleri ve görünümleriyle farklılıklara sahip bu eserler fikri çıkış noktasında 'bütün kuvvetin Allah'ın (CC) birliğinde toplanması ve ibadet maksadının temel oluşturması' esasıyla üretildi. İslam mimarisinin halifeleri payidar kılan mekanı: Maksure 🔸 İslam'da insana verilen 'her şeyi kendi yerine koyma' sorumluluğu, tevhid bağlamında yapılara ve yapıların en temel öznesi insanlara etki edecek bir nitelikte değerlendirildi. 🔸 Böylece 'İslam mimarisi nedir?' sorusunun cevabı tevhidin maddede mana bulması, ekvani coğrafyada tecessüm etmesi olarak tanımlanabildi. İslam mimarisinde dinlenme köşesi: Bahçe 🔸 Yapıları inşa eden en temel esas taşlar, tuğlalar değil, çağrıştırdığı ifadelerdir. İslam medeniyetinde inşa edilen eserlerin de kelam olmaksızın cevap vereceği soru şuydu: 'Bir yapı nasıl ve ne suretle Allah'ı hatırlatır?' 🔸 İslam alimlerinin ve ilminin bu soruya cevabı elbette çeşitli farklılıklar barındırdı. Kimi sadeliğe, kimi bu yüce dinin merkezinde yer alan tevhid esasına, kimi ise camiyyetine odaklandı. Bu sayede İslam coğrafyasında onlarca farklı stil ve formda, aynı manayı ifade eden eserler meydana geldi. Tevhidin İslam mimarisindeki yansıması: Bütünlük 🔸 İslam mimarisini şekillendiren en temel unsurlar arasında ayet-i kerimelerin ifade ettiği esaslar vardır. Yüce kitabımızda sıklıkla vurgulanan tevhid (birlik) mimariye de yansımış olup bütün varlık düzeylerine ait problemlerin bütünlüğünü kapsar ve cevaplandırır. 'Allah'ın mescidlerini, yalnızca Allah'a ve ahiret gününe iman eden, namazı dosdoğru kılan, zekâtı veren ve Allah'tan başkasından korkmayanlar imar edebilirler. İşte, hidayete erenlerden oldukları umulanlar bunlardır.' (Tevbe 9/18) Tevbe Suresi 18. ayet-i kerime tefsiri: 🔸 İslam mimarisi maddi, sosyolojik, psikolojik ve akli problemlerle ilgili spesifik tutum ve uygun değerlendirme sistemlerine sahipti. Tarih boyunca, medeniyetimizin değişik bölgelerinde nesiller çevresini temel İslami ilkelere göre biçimlendirmeye çalıştı ve çok sayıda mimari eser vücuda getirildi. 🔸 Sonuç olarak, İslam'ın kültürel ve sanatsal başarılarına kıyasla İslam kozmolojisinin ve inanç sisteminin dışındaki her türlü tarihselcilik tek taraflı kalmaya mahkum oldu. 🔸 İslam mimarisinin dışındaki sanat formları, mimarinin genetik temellerini anlayıp tanımlamak yeteneğinden yoksundu. Bundan dolayı da tarihte bir nokta olarak kaldılar. Kadim kültürün zinde mirası: İstanbul mimarisi 🔸 İslam inancının mimari tasarıma yön verecek otoriteye dönüşmesiyle birlikte hem bölgelerin eski mimarisinden hem de çağdaşı olan diğer kültürlerden ayrılmaya başladı. 🔸 Üslubun şekil kazanma sürecinde yapılardaki kütle kompozisyonu, mekanların yerleşme düzeni, mimari unsurlar ve dekorasyon belirli bir istikamet kazandı. Endülüs'ten Hindistan'a kadar uzanan coğrafyadaki bölgesel çeşitlilikler yanında ortak paydalar daha çok belirdi, farklı çözümleri planlayıp çizen ve uygulayan mimarlar önemli bir toplumsal konum elde etti. 15 maddede Mimar Sinan 🔸 İslam mimarisi dini ideallerin neticesinde, yüce dinimizin sade ve disiplinli üslubuyla yeryüzünde hayat bulmuştur. Bugün yüce dinimizin harika kuvvet ve kudretini kendine temel alan eserler, asırlardır tüm ihtişamıyla yeryüzünü te'zin eder. Yatay mimari mi, dikey mimari mi?