Esed rejiminin yıkılması bize ne anlatıyor?

Öncelikle, kan dökerek ayakta kalınamayacağını, bütün rejimlerin anlaması gerektiğini gösteriyor. Bu rejim kurulduğundan beri ayakta kalmaya odaklanmıştı. Çünkü Suriye'nin bağımsızlıktan sonraki tarihinde darbeler, karşı-darbeler veya başarısız darbe girişimleri yüzünden sürekli hükümet değişimleri yaşanıyor. Yani 1946-70 arası 21 hükümet var... Çok istikrarsız bir süreç. Dolayısıyla ne olacak bu süreçte? Esed başa geldiğinde bir daha darbe yaşanmasın diye, devrilmemek için bütün sistemi ona göre kurdu. Dolaysıyla bu rejim, tıpkı İsrail gibi taviz verme, müzakere etme, orta yol bulma diye bir anlayışa hiçbir zaman sahip olmadı. "Ya benimlesiniz ya düşmanımsınız" anlayışındaydı. Her zaman intikamcı bir rejimdi; beraber yola çıktığı Alevi arkadaşı Salah Cedid'i devirdikten sonra 1993'te ölene kadar hapiste tuttu. Dolayısıyla 1982'de Hama'da olduğu gibi ayakta kalmak için gerekirse kan dökmekten hiç çekinmedi.

Bu tecrübe bize şunu gösteriyor; akabilecek kanın en zirvesini akıttı. Bütün halkına sefalet yaşattı. En zengin kaymak tabaka dışında kendisine destek verenler dahi bugün açlar. Nüfusun yarıdan fazlasını yerinden etti. Peki sonunda ne oldu? Hiçbir şey kazanmadı. Kendisi de devrildi.

Bu, uzlaşma kültürünün hakim olması gerektiğini gösteriyor. Hem bölgesel düzeyde devletler arasında hem de devletlerin kendi içinde muhalefet ile iktidar arasında bir müzakere mekanizmasının, asgari müştereklerde uzlaşma zihniyetinin olması gerekiyor. En önemli öğrettiği şeyler bunlar...