Uzay çalışmalarında İslam medeniyeti

🔸 Batlamyus'un ardından 17. yüzyıla dek astronomi alanındaki en önemli çalışmalar, buluşlar ve eserler Müslüman bilim adamları tarafından gerçekleştirildi. 🔸 Bilhassa 8 ve 15. asırlar arası astronomi bilimi Müslüman devletlerde altın çağını yaşadı. Bu çalışmalar dünya uzay çalışmalarını tarihini etkilediği gibi Rönesans ile başlayan bilimsel faaliyetleri de pek çok biçimde etkiledi. Onlarca Müslüman bilim adamı bu bilim sahasını çalışmalarıyla derinleştirdi. MÜSLÜMAN BİLİM İNSANLARININ DÜNYAYA ARMAĞAN ETTİKLERİ BULUŞLAR 🔸 İslam dünyasının en önemli bilim insanlarından olarak kabul edilen Harizmi, matematik biliminin dışında astronomi alanıyla da yakından ilgilendi. 🔸 Ziç-i Harizmi isimli eseriyle astronomi alanında şöhret bulan Harizmi, Bağdat ve Suriye'de kurdurduğu rasathaneler ile Rönesans dönemini de etkiledi. MATEMATİĞİN BABASI: EL-HAREZMİ 🔸 Alfraganus ismiyle Avrupa'da şöhrete ulaşan Fergani, Dünya'nın eksen eğikliğini 23 derece 27 dakika olarak hesapladı ve astronomide büyük bir atılıma sebep oldu. 🔸 Güneş ve Ay'ın Dünya'ya olan uzaklıklarını günümüzde kabul edilen değerlere çok yakın olarak hesaplayan Fergani'nin eserleri Batı'da yüzyıllarca kaynak eser olarak kullanıldı. DANTE'NİN AKIL HOCASI OLAN MÜSLÜMAN ASTRONOM 🔸 Çoğu insanın zorluğundan dolayı kavrayamadığı trigonometrinin kurucusu olarak kabul edilen Battani, matematiğin yanında astronomi alanında da önemli bir isimdi. 🔸 42 sene boyunca Rakka'da bulunan rasathanesinde araştırmalar yapan Battani'nin eseri Ziç-i Sabii, Latince'ye 'Yıldızlar Bilimi' olarak çevrildi. Ayrıca Battani, Batlamyus'un 'Al Magest' kitabındaki hataları da ortaya çıkarmıştı. ESERLERİ LATİNCEYE İLK ÇEVRİLEN MÜSLÜMAN BİLİM ADAMI 🔸 Pek çok bilim dalında uzmanlaşmış bir isim olan Biruni, astronomi alanını ihmal etmedi. Aksine astronomi Biruni'nin en çok vakit ayırdığı alanlardan biriydi. 🔸 Yaptığı gözlemler neticesinde Dünya'nın yuvarlak olduğunu, döndüğünü bildiren Biruni aynı zamanda mevsimleri de hesaplamıştı. ORTA ASYA'DA YAŞAMIŞ EVRENSEL DEHA 🔸 Batı dünyasında Arzachel olarak bilinen Zerkali, Endülüs'ün yetiştirdiği en önemli astronomlardandı. 'Safiha' adı verilen gelişmiş usturlab ile Toledo Rasathanesi'nde 19 yıl gözlem yaptı. 🔸 Burada meşhur 'Tuleytula Cetvelleri'ni düzenleyen Zerkali, büyük bir şöhrete kavuştuğu gibi kaleme aldığı ziç uzun yıllar boyunca Batılılara kaynak oldu. İLK ASTRONOMİ CETVELİNİ DÜZENLEYEN BİLİM İNSANI 🔸 İbn Yunus Müslüman dünyasında pek tanınmasa da Avrupa'da Aben Janis adıyla epey meşhur oldu. Hayatını yıldızlar ve gezegenleri gözlemlemeye adadı. 🔸 On sekiz yıldızın koordinat değerini hesapladı, sarkaç olarak anılan aleti icat etti. Ziç-i Hakimi adlı eseriyle Mısır'ın en bilinen astronomu oldu. 🔸 Halife Biemrillah'ın özel daveti ile Mısır'da çalışmalar yapan İbn Heysem optiğin babası olarak tanınsa da önemli bir astronom olarak farklı başarılar da elde etmişti. 🔸 Alhazen ismiyle Avrupa'da tanınan İbn Heysem, emsallerinden asırlarca evvel Ay'ın bir ışık kaynağı olmadığını ve yansıtıcı görevi gördüğünü izah etmişti. DÜNYANIN İLK GERÇEK BİLİM ADAMI 🔸 12. yüzyılın en farklı, en çalışkan isimlerinden olan Ömer Hayyam şairliği ile tanınsa da esasında astronomi alanına dair önemli çalışmaları olan bir bilim adamıydı. 🔸 Binom formüllerini bulmasına rağmen bu başarı Pascal ve Newton'a mal edilmişti. Otuz yıla yakın bir süre İsfahan Rasathanesi'nde gözlem yapan Hayyam bu süre zarfında Ziç-i Melikşah eserini, yıldız kataloğunu ve Celali takvimini hazırladı. ÖMER HAYYAM VE 'DÖRTLÜKLERİ' 🔸 Meraga Rasathanesi'nin kurucusu olan Tusi, Hülagü Han'ın başveziriliğini de yapan farklı bir kişilikti. Öyle ki Meraga'daki rasathanenin aletlerinin hemen hepsini kendisi yapmıştı. 🔸 12 yıllık gözlemlerinin ardından yanındaki bilim insanları ile beraber 'İlhani cetvelleri'ni ortaya çıkardı. Batlamyus'un eksiklerini ortaya çıkaran Tusi, doğru hesaplamaları ile büyük bir üne kavuştu. 🔸 Döneminde astronomi bilimi zirveye ulaşan Uluğ Bey, Semerkant'ta büyük bir rasathane inşa ettirmişti. Burada Ali Kuşçu, Kadızade Rumi, Cemşid gibi meşhur isimlerle çalıştı. 🔸 Timur'un torunu olması sebebiyle büyük bir şöhrete sahip olan Uluğ Bey hayatını bilime adamıştı. Öyle ki sarayda yaşamak yerine rasathanede çalışarak gökyüzünün haritasını çıkarmıştı. ULUĞ BEY ESERLERİ VE HAYATI HAKKINDA 🔸 Uzun yıllar Semerkant Rasathanesi'nde gözlemler yapan Ali Kuşçu, Uluğ Bey'in yetiştirdiği en önemli bilim adamlarından birisiydi. Ünlü isim Uluğ Bey'in vefatının ardından Maveraünnehir'den ayrıldı ve Fatih Sultan Mehmed'in ısrarları ile İstanbul'a yerleşti. 🔸 Ali Kuşçu gözlemevi ve rasathane kültürünü Osmanlı'ya getiren bilim insanıydı. Ali Kuşçu kısa bir süre içinde İstanbul'un enlem ve boylamlarını ölçtüğü gibi çeşitli güneş saatleri yaptı. MATEMATİK VE ASTRONOMİ GELENEĞİNİN TEMSİLCİSİ 🔸 Astronomi tarihinin en üretken isimlerinden olan Takiyüddin, 16. yüzyılda Galata Kulesi'nde ufuk açıcı astronomi faaliyetleri gerçekleştirdi. III. Murad'ın isteği doğrultusunda 1577'de tamamlanan ve günümüzde Tophane semti sınırlarında kalan İstanbul Rasathanesi'ni yıllarca yönetti. 🔸 Öyle ki bu rasathane, Uraniborg gözlemevi ile kıyaslanmıştı. Hatta içinde bulunan aletler göz önüne alındığında İstanbul Rasathanesi öndeydi. İSLAM ASTRONOMİSİNİN SON BÜYÜK TEMSİLCİSİ 🔸 Çalışmaları ile İslam dünyasının medar-ı iftiharı olarak anılan bilim insanları kaleme aldıkları eserlerde kullandıkları kaynakları bilhassa belirtirken Batı'da aksi bir durum yaşanmıştı. 🔸 İslam dünyası astronomi alanının asırlar boyunca öncüsü oldu. Lakin zamanla Avrupalıların bu sahada öne geçmesi ile beraber astronomi İslam dünyasının ilgilenmediği bir bilim dalı haline geldi.