Anadolu'da bir Selçuklu izi: Mavi Medrese

🔹 1071 yılındaki Malazgirt Zaferi'nin ardından Selçuklu orduları akınlarla Anadolu'nun içlerine girdi. Böylece Anadolu'nun İslamlaşma süreci başlamış oldu. 🔹 Kısa sürede Anadolu'nun pek çok noktası İslam kültür ve medeniyetinin nişaneleri ile doldu. İlmin temsili olan medreseler bu meyanda camilerin ardından en çok inşa edilen yapılardı. İLİM İÇİN KİLOMETRELERİ YAYA YÜRÜYEN MÜSLÜMAN ÂLİMLER 🔹 İlmin nişanesi olarak kabul edilen yapılardan birisi de Sivas'ta bulunan ve Mavi Medrese, Gök Medrese, Sahibiye Medresesi isimleriyle bilinen eğitim yuvasıydı. 🔹 Mavi Medrese, Anadolu Selçuklu Sultanı III. Gıyaseddin Keyhusrev döneminde, vezir Fahreddin Ali b. Hüseyin Sahib Ata tarafından 1271'de inşa edildi. III. Gıyaseddin Keyhusrev kimdir? 1259 - 1284 yılları arasında yaşadı ve 1266- 1284 yılları arasında Selçuklu sultanlığı yaptı. 🔹 Fahreddin Ali b. Hüseyin Sahib Ata, medreseyi Konyalı mimar Kaluyan'a yaptırttı. Mavi Medrese'nin kitabesinde 'Amelü'l üstad Kaluyanu'l Konevi' ifadesi mevcut. Mavi Medrese kitabesinden bir kesit: 'Ulu sultan, yüce şahlar şahı, dünya ve dinin yardımcısı Kılıç Arslan oğlu Keyhüsrev'in devleti zamanında yapılmıştır. Allah devletini daim eylesin.' Mimar Kaluyan kimdir? 13. yüzyılın ikinci yarısında yaşayan Kaluyan'ın Ilgın, Konya ve Sivas'ta eserleri vardır. SELÇUKLU DÖNEMİNDE YETİŞEN ALİMLER 🔹 İki katlı, açık avlulu olarak tasarlanan medrese, dört eyvanlı plan düzenine göre inşa edilmişti. Ayrıca medresenin taç kapısı batı yönündeydi. Taç kapı nedir? Yapıların ana kapısı olan taç kapı; büyük, gösterişli kapılara verilen isimdir. 🔹 Medresenin en güzel, gösterişli kısmı taç kapısıydı. Kapı, medreseye abidevi bir hava kattığı gibi ilmin derecesini göstermesi açısından böyle tasarlanmıştı. 🔹 Medrese'ye 'gök' yahut 'mavi' sıfatını veren çiniler, girişin sağ tarafından bulunan medrese mescit bölümündeydi. Lakin zamanla ciddi bir kısmı tahribata uğradı. 🔹 Yapının iç ve dış cephe süslemelerinde çeşitli motifler mevcut. Bunlar; daire, bitkisel, yıldız, geometrik, hayat ağacı, kartal, şahin, nar, burç gibi sembollerdi. BÜYÜK SELÇUKLU HATUNLARI 🔹 Kapıdan girildiğinde eyvana çıkılır. Buranın sağ tarafı mescit, sol tarafı ise darülkurra olarak isimlendirilir. Bu iki odanın içinden minarelere çıkış sağlanır. 🔹 Medresenin minareleri yapı olarak güzellik sağladığı gibi bölgedeki namaz vaktini bildirdiği için de ayrıca önemlidir. 13. yüzyıldan 1934'e dek medrese, bölge halkı için çok önemli olmuştur. SELÇUKLU ŞEHRİNİN ÖZELLİKLERİ 🔹 İslam aleminin büyük gezgini Evliya Çelebi, Sivas seyahati süresince Mavi Medrese'ye de uğradı ve burada gördüklerini meşhur 'Seyahatname'sinde anlattı. 🔹 Evliya Çelebi Gök Medrese'yi kale gibi kapısı olan, derslik ve yataklık olmak üzere seksene yakın odası olan, iki katlı; yazın üst, kışın alt katın kullanıldığı bir medrese olarak tasvir etti. 🔹 Muazzam bir görüntüye sahip olan ve her sene binlerce kişi tarafından ziyaret edilen Gök Medrese 1934 - 1967 yılları arasında müze olarak kullanılmıştı. 🔹 1978 yılında ilk restorasyon ve kazı çalışmaları yapılan Gök Medrese, 2021'de sona eren geniş çaplı tamiratın ardından tekrar müze olarak açıldı. 🔹 Medrese'nin içerisinde ciddi bir müze mevcut. Müzede Şemsi Sivasi Türbesi'nden alınan dokuma hırka, el yazması eserler, hat levhalar, madeni eserler, Sivas yöresine ait dokuma halı ve kilimler, Divriği Ulu Cami'ye ait çini küre ile restorasyon sırasında araştırma kazılarında bulunan çini parçaları, ardıç kazıklar sergileniyor. İSLAMİ İLİMLERİN ORTAYA ÇIKIŞI 🔹 İslam'ın ilim cephesini temsil eden, Anadolu'daki en güzel simgelerden olan Mavi Medrese ya da daha çok bilinen adıyla Gök Medrese, Selçukluların Anadolu'daki silinmez izlerinden biri. 🔹 753 yıl evvel inşa edilen medrese, zamanında pek çok alim yetiştirerek İslam kültür ve medeniyetine hizmet etti. Günümüzde her yıl binlerce kişi tarafından ziyaret ediliyor.