Dinamik medeniyetin yüksek unsuru: Tefekkür

🔶Tefekkür, 'düşünmek ve hatırlamak anlamındaki fikr kökünden türeyen tefekkür, düşünme' manasına gelir. Bu haslet, insanı diğer varlıklardan farklı kılan ayırıcı bir özelliktir. 🔶Kur'ân'da tefekkür kavramı, fiil şeklinde 18 âyette geçmiş, böylelikle insanlar düşünmeye teşvik edilmiş ve düşünenler övülmüştür. 🔶Tefekkür hakkında Ebu'd-Derdâ -radıyallâhu anh- da şöyle buyuruyor: 'Bir saat tefekkür; kırk gece nâfile ibâdetten üstündür.' Dua yerine geçen eylem: Tefekkür 🔶VAV TV'de yayınlanan Medeniyet Mirası adlı programda tefekkür konusu ele alındı. 🔶Tefekkürün nasıl yapılması gerektiğinden önce düşünceyi oluşturan akıl ve zihin üzerinde durmak gerektiğini anlatan Prof. Dr. Bekir Karlığa şu ifadeleri kullandı. 'Beyin, bizi maddi olmayan aleme gayb alemine doğru kapımızı aralıyor. Bedendeki maddi yapımızı ayakta tutan ruh diye bir şey var. İnsan bedeninde var olan ve bize canlılığı veren ruhtur. Ruh dünyasına girdiğimiz zaman, kalp alemine girmiş oluyoruz. Ruhun üzerindeki başka bir mekanizma da akıldır. Akıl da bize görünmeyen aleme doğru kapı açar. Aklımızla hem görünen alem hem de görünmeyen alemler hakkında hüküm veriyoruz. Düşüncenin esas mekanizması akıldır. Akılla beraber varlığı görünen ve görünmeyen varlığı anlamaya çalışıyoruz. Görülmeyen alemle görülen alem arasındaki bağlantıyı bir bütünlük halinde bize sunan mekanizma zihin yapısı. Zihin yapısı sağlam olan insanın varlığı algılayış tarzı da farklı olur.' 🔶Karlığa, medeniyetin itici gücünün, düşünme olduğunu anlattı: 'Düşünebilen tek varlık insandır. Düşünce, insanoğlunun ortaya koyduğu etkinliklerin en üst derecesi en mükemmeli ve en karmaşık olanıdır. Bunların hepsi ruh gittiğinde ortadan kalkıyor. Ruh ve akıl, gerçek hayatta göremediğimiz elektrik ve enerji gibi kendisini değil eserini gördüğümüz iki unsurdur. Düşüncenin dinamik olduğu medeniyetler, uzun ömürlü medeniyetlerdir. Medeniyetin temel itici gücü düşünme gücüdür. Düşünce eyleminin vasıtalarından biri bilgidir. Düşüncemizi bilgimiz belirler ama düşüncelerimizin sistematik yapıya kavuşması bilimi ortaya çıkarır. Medeniyet her zaman düşünce temeli üzerine inşa edilir. ' Tefekkür nedir, nasıl yapılır? Tefekkürle ilgili ayetler... 🔶Sezgi, ilham ve vahyin gaybın kapısını açan üç unsur olduğunu anlatan Bekirağa bunları bir bütün halinde algılayamayan medeniyetlerin eksik kalacağını ifade etti: 'Bize hayatiyet veren organlardan biri beyin, diğeri kalptir. Kalbin önemi, insanın önemi ile ortaya çıkar. Kalp, insanın duygusal yönünü derinliklerini hayata yansıtan bir mekanizmadır. Hayatımızın bir parçası olan gayba inanmadığınız zaman yaşamımızın bütünlüğünü parçalamış oluruz. Sezgi, ilham ve vahiy gaybın kapısını açacak üç unsurdur. Bütün bunları bir bütün halinde algılayan medeniyetler tam manasıyla yetkin medeniyetlerdir. Bunları yanlış veya eksik değerlendiren medeniyetler uzun ömürlü ve yetkin olmazlar.' Tefekkür etmek ne demek? 🔶Müslümanların akıl, ruh ve vahiy bağlantısını anlamaları gerektiğini söyleyen Bekirağa, tefekküre en geniş referans kaynağı veren tek dinin İslam olduğunu söyledi: 'İslam akıl ile vahiy arasında denge kurarak hayatın ahengini belirli bir şekilde düzene koyduğu gibi insanların eşyaya varlığa insana hayata bakışlarını da şekillendirmiştir. Sağlıklı bir medeniyet telakkisi kurulabilmesi için ruh ve akıl arasında sağlıklı bir yol bulmamız gerekiyor. İslam akla, bilgiye, tefekküre bunlara en geniş yer veren bir referans kaynağına sahip. Öyle olduğu için de Müslüman bilgiyi öğrenmek zorunda. ' Metafizik düşünüş: Teemmül ile tefekkür 🔶Düşünmek ile ilgili birçok ayet ve hadis bulunduğunu söyleyen Karlığa, dinimizin düşünceye verdiği önemi anlattı: 'Bizim en öncelikli görevlerimizden biri tefekkür etmek. Kuran-ı Kerim'in öngördüğü temel eylem düşüme eylemidir. Kuran-ı Kerim'de değişik ifadelerle bin civarında ayette taahhuk, tefekkür, tezekkür gibi konular düşünmeyle ilgili konular yer almaktadır. Düşünce boyutu böylesine zengin başka bir din yok. ' Kalbi temizleyen davranışlar 🔶Dünyaya gelen her canlı, bir gaye için yaratılmıştır. Diğer varlıklardan ayrı olarak düşünebilen insan ise alemde vücut bulan canlılar üzerine düşünmeli ve Allah'ın sıfatlarını bu mucizelerde aramalıdır. 🔶 Hadis-i şerifte tefekkür hakkında şöyle buyrulur: 'Şefaatim sayesinde kıyamet günü insanların en mutlusu olacak kişi, (dünyada iken) samimiyetle ve tüm kalbiyle 'Allah'tan başka ilah yoktur' diyebilen kimsedir.' (Buhârî, 'İlim', 33) 🔶 Tefekkür hakkında alimler şunları söylemiştir: ◾ Allahü Teâlâ'nın azameti, cennet ve cehennem hakkında bir an tefekkür, bir geceyi ihya etmekten iyidir. (Ebuşşeyh) ◾ Tefekkür, ibadetin yarısıdır. (İmam Gazali) ◾ Tefekkür gibi kıymetli ibadet yoktur. (İbni Hibban) ◾ Biraz tefekkür, bir sene [nafile] ibadetten kıymetlidir. (K. Saadet) ◾ Allahü Teâlâ'nın yarattıkları üzerinde düşünün, zatı hakkında düşünmeyin. (Beyheki) ◾ Sükûtu tefekkür, bakışı ibret olup çok istigfar eden kurtuldu. (Deylemi) ◾ Tefekkür, insanı bilgili eder. Bilgili olan da amel eder. (Vehb bin Münebbih) ◾ Tefekkür, iyilik ve kötülüğünü gösteren bir aynadır. (Fudayl bin Iyad) ◾ Allahü Teâlâ'nın azametini düşünen insan, Ona isyan edemez. (Bişr-i Hafi) ◾ Tefekkür zekâyı açar. (İmam-ı Şafii) ◾ Dünyayı düşünmek, ahirete perdedir. Ahireti düşünmek, gafletten kurtarıp hikmet konuşturur. (Ebu Süleyman Darani)